Voltelen, Familie
| UNDER CONSTRUCTION
Inderdaad: flarden tekst en ontbrekende passages. Er wordt aan gewerkt. Keer terug naar de Hoofdpagina en kom later graag eens terug! |
| Afstamming: hoe de families in elkaar oplossen naar boven toe |
|---|
| de Haan |
| Swertz |
| Ekker |
| Stork |
| Craan |
| Breekpot |
| Ongewassen |
| Voltelen |
Deze pagina beschrijft de voorouders van Susanna Voltelen (1698), dochter van Ds. Arnoldus Voltelen (1666). Zij is voorouder van Elizabeth Frederika (Bob) Ekker. Door haar huwelijk met Eldert Ongewassen (1687) verdwijnt de achternaam Voltelen bij haar verdere nakomelingen.
Inhoud |
Oorsprong
De naam „Voltel" voor Voltlage komt voor in het zgn. Sachsenbuch, op bevel van hertog Hendrik van Saksen in 1582 aangelegd door den rentmeester te Fürstenau (Staatsarchief Osnabrück, n°. 241), zie E. Niebartseh, Geschichte des" Kirchspiels Voltlage [1925], blz. 11.
Eberhardus Voltelen alias Hamelman, Eberhardus Voltlagius, Everd Voltlo, Everhard van Voltelen, Everhard de Voltelen, Everhardus a Voltelen enz.),
Hij stamde uit een geslacht dat aan Nederland 15 predikanten heeft opgeleverd
Joist Voltelen
Van Joist Voltelen is vermoedelijk geboren in Voltlage bij Osnabrück in het Duitse Nedersaksen. Het is bekend dat hij omstreeks 1460 in Osnabrück woont, als eigenaar van een huis aan de Beerstrate, grenzend aan dat van Arnold Bodeker. Hij huwt rond 1485 Eberhardsdr. Hamelmann (voornaam onbekend).. Zij krijgen vermoedelijk de volgende twee kinderen:
|
Joist Voltelen overlijdt voor 1521. Zijn vrouw overlijdt in ieder geval na 1534, in welk jaar haar zoon Elberhard Voltelen te haren behoeve beleend werd met het erve Sickhues te Haren bij Osnabrück.
Dr. Eberhard Voltelen (ca. 1490)
Dr. Eberhard Voltelen, zoon van Joist Voltelen, ook voorkomend onder de voornamen Eberhardus en Everd, is geboren rond 1490 in Osnabrück. De naam van zijn echtgenote is onbekend. Drie kinderen zijn bekend, allen geboren in Osnabrück:
|
Over zijn levensloop en functies is het volgende bekend is:
|
Dr. Eberhard Voltelen overlijdt rond 1536 op ca. 46-jarige leeftijd.
Hendrik Voltelen (ca. 1520)
Hendrik Voltelen, zoon van Dr. Eberhard Voltelen (ca. 1490), is geboren omstreeks 1520 in Osnabrück in het Duitse Nedersaksen.
Hij huwt Catharina Krieters rond 1545 en vestigt zich in Dülmen ergens vóór 1549. Dülmen ligt 80 km Zuid-Westelijk van Osnabrück, onder Münster. Hendrik Voltelen en Catharina Krieters krijgen minstens één zoon:
|
Hendrik huwt na Catharina Krieters een tweede maal. De naam van de echtgenote is niet bekend, wel hun zoon en zijn Deens nageslacht. Het wordt beschreven in de paragraaf Geestelijke met concubine.
Geestelijke met concubine
Hendrik Voltelen is kanunnik, een soort Rooms-katholieke geestelijke, en bekleedt die functies in het Stift St. Victor (1571, 1572, 1582), en het Stift Borghorst in Bentheim-Steinfurt (1585). Er is een getuigenis van zoon Hendrik Voltelen Junior (1549) uit 1582 die zijn ouders kenmerkt als voorbeeldige en vrome burgers;
|
Hoe mooi dit ook klinkt, een heel ander geluid komen we tegen in het verslag van een kerkvisitatie (inspectie) op last van de bisschop van Munster in Westfalen. Op 9 Mei 1572 bezoeken de Heeren visitatoren het Stiftskapittel in Dülmen, waar een aantal kanunniken verschijnen, waaronder Henricus Voltelen. Ze moeten ongeveer 70 vragen beantwoorden, zoals;
|
hetgeen vrij vertaald betekent; zijn er kanunniken die openlijk leven met een concubine en wie zijn deze?
De kanunniken Henricus Voltelen en Hermannus Kuir bekennen dat zij er concubines en keukenmeiden op na houden, en beloven ze weg te zenden. Het staat allemaal in mooi Latijn in de archieven. Op de vraag of er ketters onder de kanunniken zijn, antwoorden de kanunniken met een categorisch nemo! (niemand).
Of Hendrik Voltelen zijn concubine heeft heengezonden is niet bekend, maar niet waarschijnlijk. Hij is een jaar eerder (1571), meer dan vijftig jaar oud, wederom in het huwelijk getreden; de naam van de echtgenote is niet bekend. Met haar verwekt hij een zoon, Just Henrik Voltelen (1577 - 1620), die Obergerichts-assessor in Wenen wordt.
Een zoon van Just Henrik is Jacob Just Voltelen (1602 - 1699), die Bergoberst (bergkolonel) wordt in dienst van de Deense koning. Zijn nakomelingen blijven in Denemarken en zijn mogelijk uitgebreid; volgens Namespedia wordt de achternaam Voltelen wereldwijd het meest aangetroffen in Denemarken.
Hendrik Voltelen (1549)
Hendrik Voltelen, zoon van Hendrik Voltelen (ca. 1520), is geboren in 1549 in Dülmen. Hij zal vijfmaal huwen; zijn vier eerste echtgenoten overlijden allen. Ze worden beschreven in de paragraaf Vijfmaal gehuwd
Onze opvolging gaat verder via zijn derde vrouw Stijne Bodeker die hij huwt in Assen (Westfalen). Stijne Bodeker is de dochter van Gerdt Bodeker, geboren rond 1575 in Beckum, en overleden in 1615 in Ootmarsum op ca. 40-jarige leeftijd.
Uit dit huwelijk zijn 9 kinderen geboren waarvan er zeker drie jong overlijden, en mogelijk enkelen meer van de hieronder genoemden. De kinderen zijn allen in Ootmarsum geboren met uitzondering van eerstgenoemde Gerhardus, die in Neuenhaus is geboren.
|
Het overlijden van drie andere jonge kinderen, onder andere aan de pest, staat beschreven in de familiebijbel:
|
Zoon Hendrikus Voltelen (1609) is vermoedelijk dezelfde die in 1634 voorkomt in de Resoluties van de Gedeputeerde Staten van Overijssel:
|
Hendrik Voltelen overleeft al zijn 5 vrouwen en overlijdt in 1624 in Steinfurt op 75-jarige leeftijd. Hij is begraven in de Grote Kerk aldaar.
Vijfmaal gehuwd
De eerder beschreven Stijne Bodeker is zijn derde vrouw. Het huwelijk met zijn eerste vrouw Anna Hoppers vindt in plaats in 1580, vermoedelijk in Neuenhaus. Na 6 kinderen verwekt te hebben overlijdt zij in 1590. Twee nazaten zullen stamvaders worden van een Hasseltse - Harderwijksche tak (Arnoldus Voltelen) en een Overijselsche tak, welke laatste echter uitsterft (Lubbertus Voltelen).
Een jaar later (1591) huwt hij zijn tweede vrouw Elisabeth Karten, die zelf het burgerrecht van Neuenhaus verwerft in 1592. Zij baart een zoon in 1592, die maar 2 jaar oud wordt. Eigenaardig is dat Hendrik Voltelen niet in zijn familiebijbel noteert wanneer hij met Elizabeth Karten huwt. Dat was reden voor speculatie dat Elisabeth een concubine was, hetgeen onkracht is door archiefmateriaal.
Als ook Elisabeth Karten overlijdt, huwt hij zijn derde vrouw Stijne Bodeker in Assen (Westfalen).
Na het overlijden van Stijne Bodeker huwt Hendrik Voltelen ergens vóór 1618 met zijn vierde vrouw Grete Wulffs, en daarna met zijn vijfde vrouw Aleyda Holterman. Deze laatste, is weduwe uit een eerder huwelijk met Gualterus/Gwalter Piccardt, zoon van een andere stamvader Johan Piccardt. Gualterus is glasblazer, burger, en schepen van Neuenhaus.
Zijn aantekeningen over het overlijden van zijn vrouwen en andere kinderen in de familiebijbel, overgeschreven door zijn kleinzoon Ds. Hermanus Voltelen, zijn confronterend:
|
Een goeden heren met schrijven gediend
Hendrik Voltelen heeft in zijn jonge jaren een goede heeren met schrijven gediend. Hij is namelijk in 1573 secretaris van Bernard de Bever, landcommandeur van het Duitse Huis te Ootmarsum.
In 1582 treffen wij hem aan in de stad Neuenhaus in Westfalen, destijds behorend tot het graafschap Bentheim. Hij heeft zich hier omstreeks 1580 gevestigd en wordt burger (1582), waar hij zich een tijd lang met den woon heeft opgehouden en van zins is volgens zijn gelegenheid nog te willen blijven.
Hij is ook burger in Ootmarsum (1588) maar blijft vermoedelijk in Neuenhaus wonen tot 1588. Voor zijn burgerschap in Ootmarsum betaalt hij een zodanig hoog bedrag dat hij ook het recht verkrijgt om paard en wagen te houden.
Ootmarsum is afwisselend in handen van de Spanjaarden en de Staatschen. Na een korte bezetting in de lente van 1580 door de Staatsche troepen blijft het 12 jaar (tot 1592) in handen van de Spanjaarden. Ootmarsum komt van juli 1592 tot september 1593 even weer in het bezit van Prins Maurits maar de Spanjaarden, onder leiding van Frederik van den Bergh, herwinnen het en blijven 4 jaar de baas. Tenslotte wordt Ootmarsum definitief door de Staatschen hernomen (september 1597). Al die jaren schijnt Hendrik Voltelen rustig te Ootmarsum te hebben gewoond.
Hij maakt verder carrière in beide steden waar hij burger is:
|
Ds. Salomon Voltelen (1600)
Ds. Salomon Voltelen, zoon van Hendrik Voltelen (1549), is geboren in 1600 in Oostmarsum. Hij huwt Clasina Hendriksdr. Roeterink in 1626, geboren in 1608 in Hasselt.
Van hun 12 kinderen overlijden er vermoedelijk vier vroeg, gezien het gebrek aan verdere gegevens na hun geboorte: Christina (1627), Abraham (1642), Isaac (1644) en Clasina (Clasyntie) (1648).
Salomon Voltelen staat aan de wieg van een rijke predikantentraditie in zijn familie. Onder zijn talrijk kroost, een teken dat deze familie ook in goeden doen was, zitten vier predikanten. Ook vier zonen van zijn zoon Arnoldus.]] worden predikant. In totaal zijn minstens 15 predikanten bekend in het geslacht Voltelen.
De eerste kinderen worden geboren in Wanneperveen, vanaf Arnoldus in Vollenhove. Van de volgende kinderen is meer bekend over hun volwassenheid:
|
Ds. Salomon Voltelen is predikant in Wanneperveen (1625) en Vollenhove (1633). Hij overlijdt in 1663 in Vollenhove op een leeftijd van 63 jaar oud en wordt begraven in de Grote Kerk van Vollenhove. Zijn vrouw overlijdt twee jaar eerder in 1661 in Vollenhove op een leeftijd van 52 jaar oud.
Ds. Arnoldus Voltelen (1630)
Ds. Arnoldus Voltelen, de tweede zoon van Ds. Salomon Voltelen (1600), is geboren in 1630 in Wanneperveen. Hij huwt Susanna Fockenbergh in 1654 in Westzaandam. Susanna is de dochter van de rijke Amsterdamse koopman Pieter (de oude) Fockenbergh (Faucquenberghe) en Elisabeth "van Eeckeloo" Pietersdr. Ze is geboren in 1632 in Amsterdam, gedoopt in de Nieuwe Kerk. Hun kinderen zijn:
|
Susanna Fockenbergh overlijdt in 1671 in Zwolle op een leeftijd van 39 jaar. Drie jaar later (1674) huwt Arnoldus Voltelen in Mastenbroek Maria Curtois, weduwe van Jacob van Muyden. Arnoldus Voltelen overlijdt in 1688 in Zwolle op een leeftijd van 57 jaar oud en wordt begraven in de Grote Kerk van Zwolle.
Een predikantenfamilie en een spook
In 1650 staat Arnoldus Voltelen ingeschreven als student in Leiden. Dat jaar verdedigt hij tegenover Jacobus Revius, regent van het Collegium Theologicum, zijn disputatie De Transsubstantiatione. In 1651 doet hij hetzelfde met zijn disputatie De cultu imaginum. Arnoldus Voltelen wordt als proponent predikant in 1653 te Westzaandam beroepen. Hij wordt predikant in Gorinchem (1663) en Zwolle (1669). Hij is emeritus in 1687.
Ook vier van zijn kinderen worden predikant; Salomon (1659) in Waspik en 's Grevelduin, Petrus (1662 in Windesheim, Arnoldus (1666), en Cornelis (1668) in Paramaribo).
Zijn dochter Clasina Voltelen (1657) huwt eveneens een predikant, namelijk haar neef Ds. Lubbertus Voltelen. Lubbertus is predikant te Heemse en zoon van (wederom een) predikant Ds. Hermannus Voltelen en Elizabeth Bruining.
Op 20 oktober 1672 preekt hij als eerste in de Onze Lieve Vrouwekerk te Zwolle, nadat deze kerk was verlaten door de katholieken die de Grote Kerk in gebruik hadden genomen. Ook in de Grote kerk van Zwolle zal hij als eerste preken, als deze in mei 1674 ook door de katholieken wordt ontruimd. Het gerucht gaat dat hij vanaf dat moment niet graag meer in de Grote kerk preekt omdat hij de overleden priester Waeyer als spook naast zich op de preekstoel zag staan.
Ds. Arnoldus Voltelen (1666 )
Ds. Arnoldus Voltelen, zoon van Ds. Arnoldus Voltelen (1630), is geboren in 1666 in Gorinchem. Hij huwt Agnita Ram in 1693, gedoopt in 1666 in Amsterdam, en dochter van Hendrik Bouweszn. Ram en Belia Helm.
Arnoldus Voltelen overlijdt in 1698 in zee op weg naar Ceylon als hij een 31 jaar oud is. De onfortuinlijke vroege dood van Arnoldus gaf hem geen kans een kroostrijk gezin te stichten; er is maar één kind bekend:
|
Dominee Arnoldus Voltelen studeert te Groningen in 1684, en woont in 1693 in Amsterdam. Hij wordt beroepen als Oost-Indisch predikant met bestemming Ceylon. Arnoldus vertrekt met zijn (wellicht net wel of net niet) zwangere vrouw met het schip de Assendelft naar Kaap de Goede Hoop (vrijdag 2 mei 1698).
Op zee weduwe geworden en zwanger
Hij overlijdt echter gedurende de lange reis van 4 maanden op 12 juli 1698, voordat Kaapstad wordt aangedaan, het verversingsstation voordat men de Oost opgaat. Dat is een maand korter dan dezelfde trip die een andere voorouder Petrus Craan (1700) maakte.
De Assendelft blijft twee weken in Kaapstad (13 september tot 7 oktober 1698) waarna het koers zet richting Ceylon. Het schip vaart de haven van vermoedelijk Galle binnen in Ceylon op 5 januari 1699. Het is wederom een lange reis geweest, drie maanden, die het nodige zal hebben gevergd van de 33-jarige zwangere en recente weduwe Agnita Ram.
Haar dochter Susanna is volgens de boeken geboren in 1698 in Cochin aan de Malabarkust (West-India) en dat duidt op een tegenspraak; moeder Agnita Ram is pas in 1699 gearriveerd, en wel in Ceylon. Wellicht is het kind op zee geboren en naderhand aangegeven maar iedere andere speculatie is valide.
Anoldus' vrouw zal in Colombo/Ceylon drie jaar later (1701) hertrouwen met Pieter Bout, opperhoofd van Manaar, weduwnaar van Susanna de Mei.
Bronnen en verantwoording
- H. F. Wijnman, Het geslacht Voltelen, in De Nederlandse Leeuw 1940.
- Nederlandse Leeuw 1969
- Mr. P. C. Bloys van Treslong Prins, Geneal. en herald, gedenkwaardigheden in en uit de kerken van Overijssel, blz. 244, nr. 38.
- Arnold Waeijer, Aartspriester en pastoor te Zwolle, Nopende het aerts-priesterschap van Swolle naer de beroerten deser Nederlanden mitsgaders van eenige gedenckweerdige voorvallen; uitg. door G. A. Meijer, O.P., 1917.
