Lodensteyn, Familie

Versie van 10 sep 2016 om 23:48

Deze pagina beschrijft de voorouders van Machteld Joostendr. van Lodensteyn (1558), dochter van Joost Jansz. van Lodensteyn (1536).

Zij is voorouder van Elizabeth Frederika (Bob) Ekker. Door haar huwelijk met Adriaen Gerritsz. Ramp verdwijnt de achternaam van Lodensteyn bij haar verdere nakomelingen.

De naam komt ook voor als Lodensteijn en Lodenstein, en in de varianten zonder tussen-'n'; Lodesteyn, Lodesteijn en Lodestein.

Aan de wieg van de VOC

De Van Lodensteyns domineerden met andere machtige Delftse families, Meerman, Van der Dussen, van Bleyswijck, bestuurlijk Delft in de Gouden Eeuw. Ze zijn burgemeester, anders niet schepen of AANVULLEN. Bij de oprichting van de VOC in 1602 telde de Delftse Kamer twaalf bewindhebbers, waaronder twee van Lodensteyns, afstammelingen van Jan Jansz. van Lodensteyn (1500). Ze waren al betrokken bij de zogenaamde voorcompagnieen, die de VOC voorgingen.

Jan Jansz. van Lodensteyn (1500)

Jan Jansz van Lodensteyn is geboren in 1500. Hij zal driemaal trouwen. Hij huwt zijn eerste vrouw Machteld Gijsbertsdr. Ambrosius in 1524. Uit hun huwelijk zijn drie kinderen bekend:

Na het overlijden van zijn eerste vrouw huwt hij Jacomina van Bleyswijk, dochter van Jacob Arisz. (Andriesz.) van Bleyswijk in 1533. Elf kinderen zijn bekend, waarvan er zeker zes de volwassenheid bereiken.

Van de andere vijf kinderen zijn niet meer gegevens bekend dan hun geboortejaar; Willem (1537), Cornelis (1539), Machteld (1541), Willem (1543) en Maartje (1545). Ze zijn wellicht overleden, hetgeen zeker geldt voor drie van hen van wie de naam weer opduikt in latere kinderen. De zes waarvan meer bekend is zijn:

Zeilmakerswerkplaats

Na het overlijden van Jacomina van Bleyswijk in 1572, huwt hij voor een derde maal met Maartje Willemsdr. Hij is dan al 72 jaar oud. Jan van Lodensteyn overlijdt 79 jaar oud (1579) en ligt begraven in de Nieuwe kerk van Delft.

Zeilmaker in Delft of Delfshaven?

Jan is zeilmaker, iemand die vooral linnen doeken verwerkt tot sterke zeilen. Wind was de enige vorm van voorstuwing en zeilboten waren het belangrijkste transportmiddel ter zee en op de rivier.

Hoewel het maken van zeil pas echt een lucratieve bezigheid werd in de 17e eeuw, met de oprichting van de VOC, was Nederland al een zeevarende natie eind 16e eeuw; de visserij maakte langzaam plaats voor handel.

Scheepswerven ontstonden in de 15e eeuw en verschaften werk aan een bont gezelschap van ambachtslieden; scheepstimmerlieden, blokkenmakers, smeden, touwslagers, taanders, kuipers en ... zeilmakers. Ze woonden vaak dicht bij de werf.

De werkplaats van Jan van Lodensteyn kan mogelijk in Delfshaven hebben gelegen, sinds ca. 1400 de voorhaven van Delft, en waar sindsdien een groeiend aantal scheepswerven huisden. Naast de branderij en geneverstokerij was visserij en visverwerking de belangrijkste bron van inkomsten, totdat de VOC-Delft er haar schepen begon te bouwen begin zeventiende eeuw .

Zoon Johan peetvader van prins Willem II

Aan een pilaar van de Oude Kerk van Delft hangt nog steeds een gebeeldhouwd gedenksteen voor Johan van Lodensteyn en Maria van Bleyswijk. Deze epitaaf verschijnt ook op een schilderij van Hendrick Cornelisz. van Vliet, een bekende schilder van kerkinterieurs uit de Gouden Eeuw..

Johan van Lodensteyn is peetvader van Prins Willem II, hier afgebeeld.

Zoon Johan van Lodensteyn huwt eerst Maria Cornelisse, met wie hij drie kinderen krijgt, allen jong gestorven.

Hij huwt voor de tweede keer Maria van Bleyswijk Evertsdr.

Johan volgt het patroon van vele andere familieleden en wordt burgemeester van Delft, in welke rol hij peetvader wordt van Prins Willem II.

De gedenksteen voor zoon Johan van Lodensteyn en Maria van Bleyswijk in de de Oude Kerk van Delft met vijf treurende putti, mollige kinderengeltjes eromheen. Recente foto).

Hij wordt in 1599 veertigraad, in 1609 Havenmeester, later Schepen, Thesaurier, Regent van de charitaten, Commissaris der huwelijksche zaken, Vader van het meisjeshuis, en bewindhebber van de VOC.

Hij is begraven in de Oude Kerk van Delft op het koor. Aan een pilaar hangt een epitaaf, een gebeeldhouwde gedenksteen met inscriptie. De bijbehorende grafzerk lag oorspronkelijk in het koor maar is verplaatst naar de zuiderzijbeuk tegen de muur ter hoogte van de tweede paal vanaf het orgel.

De gedenksteen in wit marmer heeft een cartouche, omgeven door vijf treurende putti, mollige kinderengeltjes. Aan de bovenzijde het wapen van Van Lodensteyn en Van Bleyswijck, en aan de onderkant een schedel. De inscriptie in het Latijn vermeldt dat Eduard van Lodensteyn, hun enige zoon, dit gedenkteken voor zijn ouders in 1644 heeft doen plaatsen.

De theatrale grafsteen van kleinzoon Joost

De theatrale en allegorische grafsteen van burgemeester Joost Cornelisz. van Lodensteyn (gestorven 1660) en zijn echtgenote Maria van Voorburch in de Oude kerk van Delft. Hij is de kleinzoon van Jan Jansz. van Lodensteyn via diens zoon Cornelis (1552) en niet via onze stamhouder Joost (1536).

Burgemeester Joost Cornelisz. van Lodensteyn (gestorven 1660) is kleinzoon van Jan Jansz. van Lodensteyn via diens zoon Cornelis (1552). Met zijn echtgenote Maria van Voorburch rust hij onder een van de best bewaarde grafstenen in de Oude kerk van Delft, tevens ook een van de meest theatrale en allegorische.

De voorstelling is zwanger van symboliek. Een skelet verschijnt als in een toneelstukje tussen twee gordijnen heen en stelt De Dood voor. Hij staart, deels bedekt door een lijkwade, de kijker doordringend aan met zijn lede oogkassen.

Zijn schedel lijkt omringd door een halo, een lichtkrans waarmee heiligen vaak worden afgebeeld. Bij nader inzien is het een Ouroboros; een slang die in zijn eigen staart bijt. Het oeroude mythische teken symboliseert de cyclische aard van de natuur, het eeuwige terugkeren en de eenheid van alles, en daarmee dus ook hoop.

Magere Hein draagt geen obligate zeis, ook geen speer of pijl en boog zoals vaak het geval. In plaats daarvan lijkt het of hij net een zandloper heeft omgegooid, een teken dat aangeeft dat de tijd is gekomen voor de overleden Joost Cornelisz. en zijn nakomelingen.

De fakkel die hij met zijn linkerhand vasthoudt biedt gelukkig hoop. Hij brandt namelijk; een traditioneel teken van leven tijdens processies.

De sarcofaag op leeuwenvoeten doet dienst als cartouche; de ovale omlijsting bevatte een inscriptie die is uitgesleten en gepolijst door duizenden voetstappen door de eeuwen heen.

Zijaanzicht van de grafsteen. Zou de uitzonderlijk goede staat te verklaren zijn uit het feit dat mensen misschien met een boogje om de macabere steen heen liepen?

De inscriptie vermeldde dat, naast Joost van Lodensteyn en zijn vrouw, ook zijn twee zonen Jodocus en Dirk van Lodensteyn begraven zijn met de echtgenote van de laatste.

De afbeelding past goed in de Pietistische leer die Jodocus van Lodensteyn aanhing; een Lutherse splisting die strenge vroomheid en zuiverheid predikt; de kale waarheid van de Dood wordt niet geschuwd. Jodocus at bijna nooit vlees, verdunde zijn wijn met water, leefde alleen, ging om negen uur naar bed en stond om drie uur op. Hoewel vermogend, ontzegde hij zich elke vorm van luxe in zijn statig buitenhuis, ver van het stadsgewoel. Rijkdom en pracht telden voor hem niet, alleen de liefde van God.

Joost Jansz. van Lodensteyn (1536)

tekst

Joost Jansz. van Lodensteyn (wikipedia), zoon van Jan Jansz. van Lodensteyn (1500), is geboren in 1536. Hij huwt huwt Barbertje Pietersdr.. Zij krijgen de volgende kinderen:

Joost van Lodensteyn overlijdt op een leeftijd van 65 jaar (1601), zijn vrouw Barbertje Pietersdr. in 1613. Beiden zijn begraven in de Nieuwe kerk van Delft.

Joost van Lodensteyn is tinnegieter in Delft. AANVULLEN. Joost van Lodensteyn is tinnegieter in Delft. AANVULLEN. Joost van Lodensteyn is tinnegieter in Delft. AANVULLEN. Joost van Lodensteyn is tinnegieter in Delft. AANVULLEN. Joost van Lodensteyn is tinnegieter in Delft. AANVULLEN.

Jan Joosten probeert Om den geheelen Werelt Cloot

Het konvooi met de (anders gespelde) schepen de Blijde Boodschap, ‘t Gheloof, de Hoope, de Liefde (met Joosten aan boord), en de Trouw komt aan in Annobon; een eiland voor de kust van het Afrikaanse Equatoriaal-Guinea].

Afbeelding van het schip de Liefde met Joosten aan boord.

Jan Joosten van Lodensteyn, zoon van Jan Jansz. van Lodensteyn, gaat in 1598 als koopman aan boord van het schip De Liefde, dat in een konvooi schepen vanuit Rotterdam het ruime sop kiest voor een handelsreis om de wereld.

Pieter van der Hagen en Johan van der Veken, oorspronkelijk handelaren uit Antwerpen, organiseren en financieren deze expeditie, vier jaar voor de oprichting van de VOC (1602). Zij richten daarvoor in 1598 de Magelhaensche Compagnie op, een zogenaamde voorcompagnie (dus vóór de VOC) in Rotterdam. Een tweede kleinere expeditie onder leiding van Olivier van Noort vertrekt een paar maanden later.

Het konvooi bestaat uit vijf schepen; de Blijde Boodschap, ‘t Gheloof, de Hoope, de Liefde, en de Trouw. Ze moeten een westelijke route naar Azië vinden en handel drijven, waarvoor ze een lading van onder andere wollen dekens meenemen.

De belangrijkste expedities van Europese ontdekkingsreizigers vóór het afreizen van het konvooi van de Magelhaensche Compagnie in 1598. Alleen de reis van Hudson is van later (1609). De reis die als voorbeeld geldt is die van Magellaan (1519-1522)

Er staan in totaal ongeveer 500 bemanningsleden onder leiding van admiraal Jacques Mahu, vijf afzonderlijke scheepskapiteins en de Engelse stuurman William Adams.

De reis wordt ondernomen in het vroege begin van de Hollandse zeereizen naar Indië. Anno 1598 zijn al grote delen van de aardbol verkend door Europese ontdekkingsreizigers; Kaap de Goede Hoop (Dias, 1487), de Cariben (Columbus, 1492), India (Vasco da Gama, 1497), Zuid-Amerkia (Vespucci, 1501), Panama (Balboa, 1510), Mexico (Cortes, 1519), Peru (Pizarro, 1532). Australië is nog niet 'ontdekt'. Twee jaar voordat het konvooi vertrekt vaart Willem Barentsz. voor de derde keer naar het Noorden om niet meer terug te komen van Nova Zembla.

Ferdinand Magellaan onderneemt in 1519 de eerste geslaagde reis rond de wereld. Hij sneuvelt zelf in de Filipijnen zodat het Bakische bemanningslid Juan Sebastián Elcanoal met de eer wegloopt de eerste man te zijn die de wereldbol heeft rondgevaren.

Voor de Hollandse reders van die tijd is deze westelijke route naar Indië van Ferdinand Magellaan het onderzoeken waard. Het is een ongebruikelijke route via Zuid-Amerika (Chili en Peru) langs de Straat van Magelhaes, die na Magellaan door Francis Drake succesvol is gerond (1577). Het vormt een alternatief voor de oostelijke route (via Zuid Afrika), eerder ontdekt door de Portugezen en Spanjaarden. De staat van oorlog met deze aartsvijanden maakte dat men eigen routes naar Indië probeerde te vinden.

Er is letterlijk niets van deze onderneming terechtgekomen. De reders konden naar hun centen fluiten. ‘t Gheloof keert al in de Straat van Magelhaen terug. De bemanning heeft er genoeg van. De Blijde Boodschap valt in handen van de Spanjaarden en kapitein Dirck Gerritsz. verblijft jarenlang als gevangene in Peru. De Hoop vergaat in de Grote Oceaan, en de Trouw wordt door de Portugezen buitgemaakt.

Alleen één schip overleeft de tocht; het schip de Liefde. Het strandt op 19 april 1600 bij Bungo op het eiland Kyushu, het zuidelijkste grote subtropische eiland van Japan. Van de oorspronkelijke 110 bemanningsleden overleven slechts 24 de reis, waaronder de schipper Jacob Jansz. Quackernaeck, de Engelse stuurman William Adams, koopman Melchior van Santvoort en ... Jan Joosten van Lodensteyn.

De bemanning werd er goed ontvangen. Ze hielp bij de bouw van schepen en de verkenning der kusten en legde de grondslag voor de latere handel der Nederlanders op Japan. Een der stuurlieden kreeg zelfs een landgoed met 70 slaven onder zijn beheer. De verdwaalden zijn na enkele jaren in Indië terechtgekomen en hadden een verlofbrief van de Japanse keizer, om handel op zijn rijk te drijven, bij zich.

Shogun cover

Jan Joosten van Lodensteyn blijft in Japan en trouwt met een Japanse vrouw. Hij dient de shogun AANVULLEN als adviseur voor buitenlandse betrekkingen, en ontvangt van hem een vergunning met het zogenaamde rode zegel (shuin), waarmee hij gemachtigd wordt handel te drijven op landen in Zuidoost-Azië (Annam, Siam en Cochin-China). Hij is betrokken bij de oprichting van de eerste Nederlandse handelspost in Japan op het eiland Hirado in 1609; het begin van de betrekkingen tussen Japen en Nederland.

In 1623 lijdt hij schipbreuk op de kust van Formosa (tegenwoordig Taiwan). AANVULLEN

Wijk in Tokio naar hem vernoemd

Zijn huis in Edo ([tegenwoordig Tokio) staat bekend als Yayosu-gashi hetgeen Jan Joostens rivieroever betekent. Het verbastert tot Yaesu-guchi, en geeft uiteindelijk zijn naam aan een wijk in het stadsdeel Chuo in Tokio; Yaesu. In deze buurt staan sinds xxx twee monumenten die herinneren aan Van Lodensteyn en het schip De Liefde waar hij mee aankwam.

Ook in zijn geboorteplaats Delft is een plein naar hem vernoemd: het Jan Joostenplein

PLAATJE Gedenkplaat van Jan Joosten van Lodensteyn in de buurt Yaesu in Tokio

Bronnen en verantwoording

1. Gen Nostra. Maandblad Der Nederlandse Genealogische Vereniging. Jaargang XXXVII Januari 1982
2. Nederlandse Leeuw 1890 (De Lodensteyns en hun magen, Mr. J. E . van Someren Brand), 1917, 1969 en 1986
3. Centr. Bur. v. Genealogie, Coll. J. P. de Man, dossier Van der Meer van Barendrecht (afstammelingen van Lambert van der Meer x Aleyd van Hodenpijl).