Nispen van, Familie

Uit FamilieWiki
(Verschil tussen bewerkingen)
Ga naar: navigatie, zoeken
(→Vertroebelde afstamming)
(→Dispuut over de afstamming)
 
(358 tussenliggende versies door één gebruiker worden niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
{| style="color: black; background-color: #FF3800;" width="55%"
+
[[File:wapen Nispen.jpg|thumb|475px|Het wapen van de familie Van Nispen; In zilver een roodgetongde en genagelde groene leeuw, gedekt met een antieke rode kroon van vijf punten. Helm met groen zilveren wrong en zilver groen dekkleed. Helmteken: De leeuw uitkomende. Het dorpje [https://nl.wikipedia.org/wiki/Nispen Nispen] heeft het in 1998 ook maar tot stadswapen gebombardeerd.]]
−
|'''UNDER CONSTRUCTION'''
+
−
Inderdaad: flarden tekst en ontbrekende passages. Er wordt aan gewerkt. Keer terug naar de [[Hoofdpagina|Hoofdpagina]] en kom later graag eens terug!
+
−
|}
+
  
−
{| class="wikitable" style="float:right; style= "text-align: center; width: 30%"
+
{| class="wikitable" style="float:right; style= "text-align: center"
 
| colspan="2"|'''Afstamming: hoe de families in elkaar oplossen naar boven toe'''
 
| colspan="2"|'''Afstamming: hoe de families in elkaar oplossen naar boven toe'''
 
|-
 
|-
Regel 22: Regel 19:
 
|}
 
|}
  
−
Deze pagina beschrijft de voorouders van '''Maycke Abrahamsdr. van Nispen''', overleden voor 1662, dochter van [[Nispen_van,_Familie#Abraham_Adriaens_.28overl._1638.29|Abraham Adriaens]] (overl. 1638). Maycke van Nispen is voorouder van [[Swertz-Ekker|Elizabeth Frederika (Bob) Ekker]].  
+
Deze pagina beschrijft de voorouders van '''Maycke Abrahamsdr. van Nispen''', overleden vóór 1662, dochter van [[Nispen_van,_Familie#Abraham_Adriaens_.28overl._1638.29|Abraham Adriaens]] (overl. 1638). Maycke van Nispen is voorouder van [[Swertz-Ekker|Elizabeth Frederika (Bob) Ekker]].  
  
 
Door Maycke's huwelijk met [[Haak,_Grave,_Families#Grave|Heyndrick Grave]] verdwijnt de achternaam Van Nispen bij haar verdere nakomelingen.
 
Door Maycke's huwelijk met [[Haak,_Grave,_Families#Grave|Heyndrick Grave]] verdwijnt de achternaam Van Nispen bij haar verdere nakomelingen.
Regel 28: Regel 25:
 
== Dispuut over de afstamming ==
 
== Dispuut over de afstamming ==
  
−
De oorsprong van het patricisch en adellijk geslacht [https://nl.wikipedia.org/wiki/Van_Nispen Van Nispen] is in nevelen gehuld. Wel staat vast dat Christiaen Abrahamsz., zoon van onze voorouder [[Nispen_van,_Familie#Abraham_Adriaens_.28overl._1638.29|Abraham Adriaens]] (overl. 1638), de eerste is die zich ''Van Nispen'' noemt, van waaruit het huidige adellijke geslacht Van Nispen zich verder ontwikkelt. In de zeventiende eeuw gaat een lid van de familie aan de Universiteit van Leuven studeren en bekeert zich tot het katholicisme. Zijn nazaten huwen met katholieke regenten- en adelsgeslachten.
+
[[File:Nispen dordtse tak SK-A-1717.jpg|thumb|450px|left|Met de ''Dordtrechtse tak'' van de Van Nispens waar de afgebeelde Margaretha van Nispen toe behoort, is geen connectie gevonden. Het zou gezien de beperkte kliek van gegoede ''Van Nispens'' in de Zuidelijke Nederlanden wel voor de hand liggen dat  er enige relatie is met onze ''Vlissingse tak''. Portret van de reder Gillis Hooftman (1521) met zijn echtgenote Margaretha van Nispen (1545). Ze staan in een kamer voor een tafel waarop een klok, handschoenen en een brief liggen (Maerten de Vos, 1570, [http://hdl.handle.net/10934/RM0001.collect.6484 Rijksmuseum]).]]
 +
 
 +
De oorsprong van het patricisch en adellijk geslacht [https://nl.wikipedia.org/wiki/Van_Nispen Van Nispen] is omstreden. Wat vaststaat is dat Christiaen Abrahamsz., zoon van onze voorouder [[Nispen_van,_Familie#Abraham_Adriaens_.28overl._1638.29|Abraham Adriaens]] (overl. 1638), de eerste is die zich consequent ''Van Nispen'' noemt, van waaruit de Nederlandse adellijke tak zich ontwikkelt.
 +
 
 +
In de 17e eeuw gaat een van zijn nazaten aan de Universiteit van Leuven studeren en bekeert zich tot het katholicisme. Zijn nazaten op hun beurt huwen binnen katholieke regenten- en adelsgeslachten.
 
   
 
   
−
De afstamming van [[Nispen_van,_Familie#Abraham_Adriaens_.28overl._1638.29|Abraham Adriaens]], vader van Christiaen Abrahamsz. van Nispen, is echter omstreden. Complicerende factor is dat hij nergens het patroniem Van Nispen hanteert. De [https://nl.wikipedia.org/wiki/Van_Nispen wikipediapagina] van de familie geeft aan dat ene ''Aert Claussone'' (in of voor ca. 1527 overleden) bewezen stamvader en grootvader van Abraham Adriaens is. Men gaat (zonder daarvoor een verwijzing te geven) waarschijnlijk uit van de reconstructie die rijksarchivaris [https://nl.wikipedia.org/wiki/Johan_Fox Johan Fox] uitgewerkt heeft in De Nederlandse Leeuw (publicatie 1990). Mogelijk vergeet men dat Fox' artikel een reactie was op eerdere artikelen van ''Mr. G.J .J . van Wimersma Greidanus'', waarop een dispuut volgde. Voorlopig is het laatste woord aan Wimersma Greidanus die meer argumenten aandraagt en wiens reconstructie hier gehanteerd wordt.
+
Van wie precies [[Nispen_van,_Familie#Abraham_Adriaens_.28overl._1638.29|Abraham Adriaens]], vader van Christiaen Abrahamsz. van Nispen, afstamt, is niet onomstotelijk vastgesteld. Complicerende factor is dat Abraham, op één uitzondering na, nooit de naam Van Nispen hanteert en het daarom onzeker is of de toevoeging Adriaans een [https://nl.wikipedia.org/wiki/Patroniem patroniem] of geslachtsnaam is.
  
−
== Gerrit Gerritsz. van Nispen (overl. 1533) ==
+
Er zijn drie solide onderbouwde reconstructies gemaakt van Abrahams afstamming, allen gepubliceerd in [http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Nederlandsche_Leeuw De Nederlandsche Leeuw]. Rijksarchivaris [https://nl.wikipedia.org/wiki/Johan_Fox ''Johan Fox''], werkt zijn versie uit (1990) in reactie op een eerder artikel van ''Mr. G.J .J . van Wimersma Greidanus'' (1989), die op zijn beurt weer reageert op ''H.L. Kruimel'' (1983). Het is een lastig dispuut; alle drie komen ze tot andere voorouders.
  
−
'''Gerrit Gerritsz. van Nispen''', zoon van Catharina van Houte, is steenkoper in Dordrecht. Hij huwt '''Margriete Willem Deymsdr.''' met wie hij de gelijknamige zoon [[Nispen_van,_Familie#Gerrit_Gerritsz._van_Nispen_.28ca._1508.29|'''Gerrit Gerritsz. van Nispen''']] (ca. 1508)) krijgt.
+
[[File:Bergen op Zoom Blaeu 1652 vismarkt v3.jpg|thumb|475px|Kaart van Bergen op Zoom van Blaeu uit 1652. In de uitsnede de Vismarkt en bij de rode pijl het hoekhuis ''Hof van Gelre'' waar Jan Claeszn., broer van Aert Claeszn., woonde.]]  
  
−
Gerrit Gerritsz. van Nispen overlijdt in 1533 en is begraven in de Grote Kerk van Dordrecht. Zijn vrouw Margriete Willem Deymsdr. overlijdt in 1540.
+
Voorlopig hangen we hier de versie van ''Johan Fox'' aan met [[Nispen_van,_Familie#Aert_Claussone_.28ca._1480.29|Aert Claussone]] (ca. 1480) als ''aartsvader''. Fox stelt zich als buitenstaander objectief op en baseert zich op vanzelfsprekendere en realistischere aannamen dan Kruimel en Wimersma Greidanus. Laatgenoemde heren lijken geforceerd een verband aan te tonen met andere gegoede Nispentakken, zoals de ''Dordtrechtse tak''.
  
−
== Gerrit Gerritsz. van Nispen (ca. 1508) ==
+
== Aert Claussone (ca. 1480) ==
  
−
'''Gerrit Gerritsz. van Nispen''', zoon van de gelijknamige [[Nispen_van,_Familie#Gerrit_Gerritsz._van_Nispen_.28overl._1533.29|Gerrit Gerritsz. van Nispen]] (overl. 1533), is geboren tussen 1508 en 1509. Hij overlijdt tussen 1574 en 1579. Hij huwt tweemaal. Zijn eerste vrouw '''Katrijn Kerssen van Teylingen''' huwt hij voor 1533. Katrijn Kerssen is geboren in Rotterdam, dochter van Kers Jansz. van Teylingen en Matgen Willemsdr. Uit dit huwelijk stamt [[Nispen_van,_Familie#Christiaen_Gerritsz._van_Nispen_.28overl._voor_1579.29|'''Christiaen Gerritsz. van Nispen''']] (overl. voor 1579).
+
'''Aert Claussone''' (zoon van Claus) is vermoedelijk ruim rond 1480 geboren in of rond Bergen op Zoom. Van zijn broer Jan Claussone, timmerman van beroep, staat in ieder geval vast dat hij afkomstig is uit het 14 km oostelijker gelegen dorpje [https://nl.wikipedia.org/wiki/Nispen Nispen], wat de latere geslachtsnaam Van Nispen mooi zou verklaren.  
  
−
Hij huwt een tweede maal met Magdalena Adriaensdr. van wie hij ca. 1565 en in 1569 gescheiden leeft 44).
+
Aert Claussone wordt 12 februari 1501 ingeschreven als poorter van Bergen op Zoom en huwt '''Magdalene Petersdr.''' Hun kinderen zijn, volgorde onzeker:
  
−
Gerrit Gerritsz- van Nispen is lakenkoper in Dordrecht, lid van het St. Pontiaansgilde der lakenkopers, deken van het Catharijnegilde in de Nieuwe kerk van Dordrecht.  
+
[[File:Hof van gelder Bergen op zoom 1.jpg|thumb|335px|left|Zo ziet het pand in Bergen op Zoom waar Jan Claeszn. woonde, broer van Aert Claeszn., er nu uit. Hij had het van 1518 tot 1549 in eigendom, heette het ''Hof van Gelre'' en was gelegen aan de Vismarkt. Tegenwoordig staat het bekend als ''Hof van Gelder''. De Vismarkt, oorspronkelijk de Huidenmarkt,  veranderde rond 1930/40 van naam in Sint-Catharinaplein. ]]
  
−
== Christiaen Gerritsz. van Nispen (overl. voor 1579) ==
+
{| class="wikitable"
 +
|
 +
# ''Jan Aertzn.''
 +
# [[Nispen_van,_Familie#Adriaen_Aertzn._.28ca._1515.29|'''''Adriaen Aertzn.''''']] (ca. 1515 - tussen 1568 en 1584), huwt mogelijk tweemaal; 1) Maria (Mayke) Marinsdr. van Oosten, 2) onbekende vrouw.
 +
# ''Lynken Aertzn.''
 +
# ''Heylken Aertzn.''
 +
|}
  
−
'''Christiaen Gerritsz. van Nispen''' is zoon van [[Nispen_van,_Familie#Gerrit_Gerritsz._van_Nispen_.28ca._1508.29|Gerrit Gerritsz. van Nispen]] (ca. 1508). Hij huwt tweemaal. Zijn eerste vrouw '''Maria van Oosten''', geboren in Bergen op Zoom, is dochter van Marinus Jansz. van Oosten en mogelijk een vrouw genaamd Digne. Uit zijn eerste huwelijk stamt [[Nispen_van,_Familie#Abraham_Adriaens_.28overl._1638.29|'''Abraham Adriaens''']] (overl. 1638). Christiaen Gerritsz. van Nispen hertrouwt met Magdalena Adriaensdr
+
Aert Claussone overlijdt ergens vóór 7 februari 1527 volgens een rentebrief uit Bergen op Zoom. Zijn vier kinderen zijn dan nog minderjarig en komen onder voogdij van Aert Claussone's broer Jan Claussone, volgens een akte uit Bergen op Zoom:
  
−
Christiaen Gerritsz. van Nispen is aanvankelijk droogscheerder te Dordrecht, ontvangt daar een verklaring van goed gedrag 7 mei 1568, vertrekt naar Vlissingen, waar hij woont in1569, en overlijdt vóór 11 juli 1579. Hij huwt waarsch. voor de doopsgezinde leraar te Vlissingen, Maria van Oosten,
+
{|style="color: black; background-color: #f2f2f0;"
 +
|
 +
: ''als voight ende tot behoeff van Aerde Claussoene zijns broeders vier weeskinderen geheeten Jan, Adriaen, Lynken ende Heylken, dair moeder aff is Magdalene Petersdochter''.
 +
|}
  
−
====NL 1990 ====
+
Broer Jan Claeszn is geboren rond 1477 en timmerman van beroep. Hij wordt van 1518 tot 1549 vermeld als eigenaar van het huis het ''Hof van Gelre'' aan de Vismarkt in Bergen op Zoom.
  
−
1565
+
== Adriaen Aertzn. (ca. 1515) ==
  
−
geboorte van Digna Bollaert in Antwerpen. 1565/’67 Christiaen van Nispen uit Dordrecht sluit voor de doopsgezinde voorganger te Vlissingen een z.g. geheim huwelijk met Maria van Oosten uit Bergen op Zoom. Geboorte van hun zoon Abraham in Vlissingen.
+
'''Adriaen Aertzn.''', alias ''Arents'' of ''Arentsen'', zoon van [[Nispen_van,_Familie#Aert_Claussone_.28ca._1480.29|Aert Claussone]] (ca. 1480), moet ergens ruim rond 1515 geboren zijn. Zijn tweede vrouw is mogelijk '''Maria (Mayke) Marinsdr. van Oosten''', dochter van Marinus Janszn. van Oosten, timmerman, wiens vrouw misschien Digne heet.  
  
−
1568
+
[[File:bergen op zoom 1628.jpg|thumb|450px|Kaart met Bergen op Zoom en Steenbergen en de nieuwe vestingwerken. De kaart moet een kwartslag met de klok mee gedraaid worden om het Noorden boven te krijgen. De fortificaties waren onderdeel van de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Linie_van_de_Eendracht Eendrachtslinie], een van de oudste verdedigingslinies van Nederland om de omgeving tegen aanvallen van Spaanse troepen te beschermen vanuit Noord-Brabant (maker Claes Jansz Visscher, 1628)]]
  
−
Christiaen van Nispen, voornemens vanuit Vlissingen naar het buitenland (overzee?) te gaan, verzwijgt tegenover de autoriteiten in Dordrecht zijn huwelijk met een doopsgezinde (en zijn eventuele bekering tot dat geloof) en ontvangt de door hem gevraagde verklaring van goed gedrag met vertaling in het Latijn 32)
+
Marinus Janszn. van Oosten is gegoed burger van Bergen op Zoom (poorter in 1548) en deken van het timmerliedengilde. Van de kinderen van Adriaen Aertzn. en Maria (Mayke) Marinsdr. van Oosten is alleen bekend:
  
−
1569-1575
+
{| class="wikitable"
−
+
|
−
Christiaen en Maria wonen in Vlissingen; Christiaen vertrekt en overlijdt. Maria van Oosten voedt haar zoon Abraham op, wellicht met hulp van de doopsgezinde gemeente en neemt hem mee naar de doopsgezinde kerk. Bij afwezigheid in Vlissingen van familie aan vaderskant wordt Maria’ s broer Christiaen van Oosten voogd.
+
# [[Nispen_van,_Familie#Abraham_Adriaens_van_Nispen_.28ca._1565.29|'''''Abraham Adriaens van Nispen''''']] (ca. 1565 - 1638), huwt Digna Bollaert.  
 +
|}
  
−
1575/’76
+
Adriaen Aertzn. is afkomstig van Bergen op Zoom, en wordt op 2 april 1540 poorter van Vlissingen, waar hij in een huurhuis woont aan de Lange Noordstraat; Zijn verhuizing heeft misschien te maken met de verslechterde economische omstandigheden in Bergen op Zoom.
  
−
Maria van Oosten sterft. Christiaen van Nispen’s zuster Anna treedt in het huwelijk met Adriaen Adriaense uit Antwerpen; zij vestigen zich in Middelburg en ontfermen zich over Abraham, haar broers zoon, die nu, op ca. 10-jarige leeftijd, volle wees is geworden (erg veel jonger kan Abraham niet geweest zijn, want dan was het doopsgezinde geloof niet bij hem aangeslagen: zijn pleegouders waren niet doopsgezind 33) en erg veel ouder kan hij evenmin zijn geweest, want dan had hij tegenover de buitenwereld al Abraham Christiaens van Nispen geheten). Adriaen Adriaense wordt voogd van vaderskant.
+
{|style="color: black; background-color: #f2f2f0;"
 +
|
 +
Rond 1533 komt er een einde aan de periode van rust en economische bloei van Bergen op Zoom, die de stad kende door zijn bekende jaarmarkten.  De handel loopt terug omdat de stad  te lijden krijgt van oorlogen en verzanding van de Oosterschelde. Antwerpen, nu beter bereikbaar via water door de Westerschelde, neemt de rol van Bergen op Zoom over.
 +
|}
  
−
NOTEN
+
In Vlissingen wordt Adriaen Aertzn. vermeld als kramer en deken van de schutterij, in welke laatste hoedanigheid hij op 30 oktober 1559 betrokken wordt als Vlissingen een nieuw stadhuis nodig heeft.
  
−
32) Vermoedelijk heeft Christiaen van Nispen de verklaring van goed gedrag reeds nodig gehad voor zijn verblijf in Vlissingen: in 1567 is er sprake van een ordonnantie betreffende vreemdelingen die bescheid van voorgaand goed leven moeten overbrengen van gerecht en pastoor in de laatste woonplaats; wie zulk een bescheid niet heeft, moet vertrekken (Extraordinaire domeinrekening van Zeeland Bewesterschelde anno 1567, in Arch. Rekenkamer I 297, f. 46v)..
+
[[File:Handtekening Adriaen Arts 1570.jpg|thumb|left|400px|Handtekening en koopmansmerk van Adriaen Arts, ''kramar tot Vlissingen'' (kramer in Vlissingen) onder een borgstelling uit ca. 1570. Adriaen treedt in het plaatsje Axel op als borg op voor Joorys Schepyns (ook Schepen). Bron: Gemeente-archief Axel.]]
  
−
33) Anna van Nispen werd op 11 jan . 1604 lidmate van de gereformeerde gemeente in Middelburg (De Nederl. Leeuw 1983, k. 235, ontleend aan brief nr. 12 van C. de Waard). Zij en haar man komen niet voor op de naamlijst van Doopsgezinden te Middelburg in 1581 (De Navorscher 1933, p. 120; deze lijst, evenals een van 1580, ook in Arch. Doopsgezinde gemeente Vlissingen 179).
+
Bij de uitoefening van zijn beroep begeeft hij zich in dezelfde markt als zijn zwager [[Nispen_van,_Familie#Christiaen.2C_kramer_en_voogd|Christiaen Marinissen Cramer (van Oosten)]]. Hij wordt namelijk ook genoemd als leverancier van spijkers aan koning Philips II in 1568, in zijn geval ten behoeve van herstelwerkzaamheden aan de gevangenis:
  
−
== Abraham Adriaens (overl. 1638) ==
+
{|style="color: black; background-color: #f2f2f0;"
 +
|
 +
: ''Betaelt Adriaen Aertszn. de somme van zesse ponden vijff scellingen zes penningen over de leveringhe van zeeckere nagels bij hem ghelevert binnen tijde dezer rekeninghe, zoe tot behouff van de ghevangenis als anders volgende zijn billiet ende quictancie hier overghelevert, ergo hier de voors (...)
 +
|}
  
−
'''Abraham Adriaens''', zoon van [[Nispen_van,_Familie#Christiaen_Gerritsz._van_Nispen_.28overl._voor_1579.29|Christiaen Gerritsz. van Nispen]] (overl. voor 1579), is geboren in Vlissingen. Hij huwt '''Digna Bollaert''' in 1588 in Middelburg. Digna Bollaert, dochter van Anthonis Anthoniszn Bollaert en Digna Piggen, is gedoopt in 1565 in de St. Walburgis in Antwerpen.
+
Adriaen Aertszn. en zijn vrouw Maeycke Marinusdr. van Oosten staan dus maatschappelijk op vergelijkbare hoogte. Adriaen had een timmerman in Bergen op Zoom tot oom terwijl Maeycke's vader ook timmerman is.
  
−
Hun kinderen zijn:
+
====Mayke van Oostens broers ====
  
−
{| class="wikitable"
+
[[File:luyken doopsgezinden verbranding.jpg|thumb|500px|Acht doopsgezinden worden in Amsterdam verbrand in 1549. Hetzelfde lot treft Hans Marinuszn. van Oosten met twee geloofsgenoten in 1569 in Amsterdam. Hans, broer van Mayke van Oosten, de vrouw van Adriaen Aertzn., schrijft zijn familie een roerende brief. Afbeelding van Jan Luyken uit 1685, [https://www.rijksmuseum.nl/nl/collectie/RP-P-OB-78.424 Rijksmuseum].]]
 +
 
 +
Maria (Mayke) Marinsdr. van Oosten, vrouw van [[Nispen_van,_Familie#Adriaen_Aertzn._.28ca._1515.29|Adriaen Aertzn.]]  heeft drie broers:
 +
 
 +
{|style="color: black; background-color: #f2f2f0;"
 
|
 
|
−
# '''''Maycke Abrahamsdr. van Nispen''''', overleden voor 1662, huwt [[Haak,_Grave,_Families#Grave|Heyndrick Grave]].
+
* [[Nispen_van,_Familie#Jan_levend_verbrand_en_martelaar|''Hans (Jan) Marijnszn van Oosten'']], wagenmaker, geboren rond. ca. 1538.
−
# ''Christiaen Abrahamsz. van Nispen'', overleden in 1652 in Vlissingen, lakenkoopman in Vlissingen, huwt Josina van de Sleenkiste.
+
* [[Nispen_van,_Familie#Christiaen.2C_kramer_en_voogd|''Christiaen Marinissen Cramer (van Oosten)'']], kramer, overlijdt in 1584; zijn weduwe Digna Porrenaer hertrouwt met Simon Jaspers Parduyn.
 +
* ''David van Oosten'', gehuwd met ) Janneken Cornelis Lodewijksdr. en 2) Sara Huybrechtsdr. Heeren.
 
|}
 
|}
  
−
Digna Bollaert overlijdt vroeg, op ca. 34-jarige leeftijd (1596) in Vlissingen. Abraham Adriaens overlijdt in 1638, ook in Vlissingen.
+
===== Jan levend verbrand en martelaar =====
  
−
====Nederlandse Leeuw 1986====
+
Broer Hans Marinuszn. van Oosten, ook Jan Marijnszn genoemd, wordt vanwege zijn doopsgezinde geloof met twee geloofsgenoten veroordeeld tot de brandstapel.
  
−
koopman aldaar, pachter van de bierimpost 1588/'89, vermeld als poorter van Middelburg 5 mei 1601, kocht een boomgaard in West-Souburg (1603) en land in Groede en omgeving, gekozen tot gezworene van het waterschap 15 aug. 1618, schonk zijn deel van een perceel grond in Vlissingen aan de Doopsgezinde Gemeente aldaar 27 maart 1637
+
De  drie ''vrome schaepkens en navolgers Christi'' waaronder ook Hendrik Alewijnsz, een rondtrekkende prediker uit Vlissingen, en Gerrit Duynherder worden in 1569 gevangen genomen en na gemarteld te zijn op 9 februari 1569 in Middelburg  levend verbrand.
  
−
====NL 1989====
+
[[File:luyken doopsgezinden vrouw afscheid.jpg|thumb|left|325px|De doopsgezinde Jacques d'Auchy neemt in 1558 in de gevangenis te Leeuwarden afscheid van zijn vrouw voordat hij terechtgesteld wordt.
 +
Afbeelding van Jan Luyken uit 1685, [https://www.rijksmuseum.nl/nl/collectie/RP-P-OB-44.281 Rijksmuseum].]]
  
−
I V . Abraham Adriaens , geb. Vlissingen, grootgebracht in Middelburg door zijn oom en tante Adriaen Adriaense en Anna Gerritsdr. van Nispen, koopman te Vlissingen, pachter van de bierimpost ald. (1588/'89), vermeld als poorter van Middelburg 5 mei 1601, gezworene van het waterschap (1618, 1625), gegoed in Breskens, Groede en West-Souburg4 5 , schonk zijn helft van een huis op de Peperdijk te Vlissingen aan de Doopsgezinde gemeente ald. 27 maart 1637, begr. Vlissingen (St. Jacobskerk) 13 maart 1638, tr. Middelburg 7 of 8 aug. 1588 Digna Bollaert, ged. Antwerpen (St. Walburgskerk) 6 febr. 1565, begr. Vlissingen (St. Jacobskerk) 17 jan. 1596, dr. van Anthonis Bollaert en Digna Biggen.
+
Hans (of Jan) Marinuszn. van Oosten is pas dertig jaar oud en schrijft een roerende brief enkele dagen voor hij de vuurdood moet ondergaan ''die hy uyt sijn gevangenis aen sijn lieve broeders en susters gesonden heeft''. Hij laat een vrouw en dochter achter:
  
−
====NL 1990====
+
{|style="color: black; background-color: #f2f2f0;"
 +
|
 +
: ''(...) ick bidde u doch vriendelijcken: wilt doch mijn kindt mede wat gade slaen, alsoo vele als gij maer kondt ende ick heb ’et Suster tot Vlissingen oock gebeden ende Christiaen oock (...)
 +
|}
  
−
1577-1588
+
Hij refereert in zijn brief expliciet naar zijn zuster Maria (Mayke) Marinsdr. van Oosten, die in Vlissingen woont, en zijn broer [[Nispen_van,_Familie#Christiaen.2C_kramer_en_voogd|Christiaen]].
  
−
Abraham wordt door zijn oom en tante Adriaen Adriaense en Anna van Nispen in Middelburg verder grootgebracht, wordt door de buitenwereld als hun kind beschouwd en gebruikt, naar buiten optredend, zijn pleegvaders achternaam; hij noemt zich dus Abraham Adriaense.
+
{|style="color: black; background-color: #f2f2f0;"
 +
|
 +
De mennonieten winnen aanhangers in Middelburg en Zierikzee als [https://nl.wikipedia.org/wiki/Leenaert_Bouwens Leenaert Bouwens], een doopsgezinde oudste, bij zijn zwerftochten in 1557 terecht komt  in Zeeland. In 1566 volgt een korte periode waar andersdenkenden zich in de openbaarheid wagen. landvoogdes [https://nl.wikipedia.org/wiki/Margaretha_van_Parma Margaretha van Parma] lijkt genegen de geloofsverboden te versoepelen (de zogenaamde [https://nl.wikipedia.org/wiki/Plakkaat plakkaten]) naar aanleiding van een [https://nl.wikipedia.org/wiki/Smeekschrift_der_Edelen Smeekschrift] van 200 edelen.
  
−
1579
+
Het is van korte duur. De bevolking klaagt over kooplieden, waaronder ook buitenlandse, die in Middelburg de gevoelens van deze ''sekte'' zijn toegedaan. De machthebbers voeren de vervolging op en gaan in 1567 stelselmatig (weer) op zoek naar gereformeerden maar ook mennonieten, met als resultaat de hechtenis en verbranding van Hans Marinuszn. van Oosten en zijn geloofsgenoten. Ze worden tegenwoordig beschouwd als martelaren.
 +
|}
  
−
voor schepenen van Dordrecht wordt de nalatenschap van Gerrit van Nispen de oude en de jonge, vader en broer van Christiaen en Anna van Nispen, verdeeld. Over Abraham Adriaense wordt niet gerept omdat de schepenen hem zouden beschouwen als onwettig kind van Christiaen van Nispen en/óf omdat de erfgenamen hem ook daar laten doorgaan voor een kind van Adriaen Adriaense en Anna van Nispen 34).
+
===== Christiaen, kramer en voogd =====
  
−
1584
+
[[File:Vlissingen vogelvlucht beursstraat 1669 v2.jpg|thumb|550px|Zicht op Vlissingen vanuit zee door Petrus Segaers, 1669 ([https://nl.wikipedia.org/wiki/Zeeuws_maritiem_muZEEum Zeeuws Maritiem muZEEum]). Christiaen Marinissen Cramer (van Oosten) woonde in 1577  in het huis ''de Flessche'' aan de Zuidstraat in Vlissingen. Deze straat is ergens in de zestiende eeuw hernoemd naar Beursstraat naar het daar opgetrokken [https://nl.wikipedia.org/wiki/Beursgebouw_(Vlissingen) Beursgebouw] (zie uitsnede). Christiaen Cramer moet ergens links/achter de voorloper van het huidige Beursgebouw gewoond hebben.]]
  
−
Abrahams oom en voogd van moederskant Christiaen van Oosten overlijdt,
+
Broer Christiaen komt voor als Christiaen Marinissen Cramer (van Oosten), zo genoemd vanwege zijn beroep van kramer, ook  uitgeoefend door zijn zwager [[Nispen_van,_Familie#Adriaen_Aertzn._.28ca._1515.29|Adriaen Aertzn.]].
  
−
ca. 1587
+
Afkomstig uit Bergen op Zoom wordt hij poorter van Vlissingen in 1569 en komt in 1579 voor als deken van de schutterij aldaar. In 1577 en 1578 blijkt hij als eigenaar het huis ''de Flessche'' aan de Zuidstraat in Vlissingen te bewonen.
  
−
zijn oom en voogd van vaderskant, tevens pleegvader Adriaen Adriaense sterft eveneens.
+
Hij overlijdt in 1584 waarna zijn weduwe Digna Porrenaer hertrouwt in Middelburg met [http://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/nnbw/#source=3&page=486&view=imagePane Simon Jaspers Parduyn (Perduyn)], enkele jaren burgemeester van Middelburg en elders op deze pagina afgebeeld.
  
−
1588
+
Christiaen is vermoedelijk daarvoor kort (enkele jaren) voogd van [[Nispen_van,_Familie#Abraham_Adriaens_van_Nispen_.28ca._1565.29|Abraham Adriaens van Nispen]] geweest, zoon van Adriaen Aertzn., en zal hem veel hebben nagelaten.
  
−
Abraham Adriaense trouwt met Digna Bollaert, de achternicht van zijn pleegvaders zwager; hij wordt daarbij geassisteerd door zijn stiefoom (de tweede man van de weduwe van Christiaen van Oosten), die verklaart dat Abraham Adrianse een vrij jonggezel is, zonder ouders of voogden. Het paar vestigt zich in Vlissingen, waar Abraham geboren poorter is.
+
[[File:kwitantie Christiaen Marinissen Cramer betaling spijkers.jpg|thumb|375px|left|Eigenhandig geschreven kwitantie van Christiaen Marinissen Cramer van de betaling van spijkers. Foto Rijksarchief Zeeland]]
 +
 
 +
Het verklaart tenminste Abrahams plots toegenomen welvaart  en de naamgeving van zijn zoon Christiaen. Blijkbaar blijven de banden ook hecht met Abrahams ''stiefoom''; Simon Jaspers Parduyn is getuige in 1588 bij zijn ondertrouw.
 +
 
 +
Treffend voor de uitoefening van Christiaans  kramersbedrijf  is een rekeningpost uit 1568 die vastlegt dat hij voor ca. 33 pond spijkers voor 'de werken van de koning' (Philips II) heeft geleverd:
 +
 
 +
{|style="color: black; background-color: #f2f2f0;"
 +
|
 +
: ''Betaelt Christiaen Mariniszn. de somme van driendertich ponden drie scellingen zes penningen over zeeckere leveringe van nagels ende anders, ghelevert tot behouff van ’s konincx wercken tot Vlissinghe binnen ’t jaer dezer rekeninghe, volgende zijn billiet ende quictancie hier overgelevert, ergo hier de voors (...)''
 +
''
 +
|}
 +
 
 +
Ook is er een eigenhandige kwitantie aangetroffen van Christiaen Marinissen Cramer aangetroffen van de betaling van (wederom) geleverde spijkers, deze keer bestemd voor geconfisqueerde huizen in 1576 (afbeelding).
 +
 
 +
== Abraham Adriaens van Nispen (ca. 1565) ==
 +
 
 +
[[File:handtekening Abraham Adriaens 1622 Christiaen Abrahams van Nispen 1631 v2.jpg||thumb|425px|De handtekeningen van Abraham Adriaens (boven, in 1622), respectievelijk zijn zoon Christiaen Abrahamsz. van Nispen (in 1631).]]
 +
 
 +
'''Abraham Adriaens van Nispen''', zoon van
 +
[[Nispen_van,_Familie#Adriaen_Aertzn._.28ca._1515.29|Adriaen Aertzn.]] (ca. 1515), is geboren in Vlissingen, ergens rond 1565. Hij huwt [[Bollaert,_Breuseghem,_Families#Bollaert|'''Digna Bollaert''']] op 8 augustus  1588 in Middelburg. Zij is gedoopt in 1565 in de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Walburgiskerk_(Antwerpen) Sint-Walburgiskerk] in Antwerpen en de dochter van Anthonis Anthoniszn Bollaert, een politiek en religieus fel bewogen calvinist, en Digna Piggen.
 +
 
 +
Zij krijgen de volgende kinderen (volgorde onzeker):
 +
 
 +
{| class="wikitable"
 +
|
 +
# ''Adriaen Abrahamsz. van Nispen'', overleden vóór 27 maart 1637.
 +
# '''''Maria (Maycke) Abrahamsdr. van Nispen''''' (vóór 1596 - vóór 1662), huwt [[Haak,_Grave,_Families#Grave|Heyndrick Grave]].
 +
# ''Christiaen Abrahamsz. van Nispen'', overleden in 1652 in Vlissingen, lakenkoopman in Vlissingen, huwt Josina van de Steenkiste.
 +
|}
  
−
ca. 1589
+
Digna Bollaert wordt begraven na een huwelijk dat amper zeveneneenhalfjaar heeft geduurd; ze overlijdt op ca. 34-jarige leeftijd (1596) in Vlissingen.  Abraham Adriaens overleeft haar meer dan veertig jaar en overlijdt in 1638, ook in Vlissingen.
  
−
hun eerste kind wordt geboren, maar het sterft reeds in maart 1590 (als het een zoon was zou ook hij reeds Christiaen van Nispen kunnen hebben geheten, of Antonis naar de grootvader van moederskant; als het om een dochter ging kan zij Digna hebben geheten naar de grootmoeder, of Anna naar Abraham’s pleegmoeder of ook reeds Maeycken naar Abraham’s moeder)
+
[[File:Parduyn, Simon Jasperse 4.jpg|thumb|left|300px|[http://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/nnbw/#source=3&page=486&view=imagePane Simon Jaspers Parduyn (Perduyn)], enkele jaren burgemeester van Middelburg en door Prins Willem van Oranje kort voor hij door moordenaarshand valt tot notaris benoemd.Hij is getuige in 1588 bij Abrahams ondertrouw. Hij huwt de weduwe van Abrahams oom Christiaen Marinissen Cramer (van Oosten), broer van zijn moeder Maria (Mayke) Marinsdr. van Oosten. Zeeuwsch Museum.]]
  
−
ca. 1591
+
Als Abraham Adriaens van Nispen huwt wordt getuigd dat hij ''een vrij j.g. was sonder ouders en voogden'' (een vrij jonggezel zonder ouders of voogden). Hij moet zijn ouders ergens vóór 1 mei 1584 verloren hebben; hun namen komen namelijk niet voor in de kerkrekeningen die vanaf die datum geregistreerd  worden.
  
−
geboorte van zoon Adriaen, genoemd naar Abraham’s pleegvader;
+
Na het overlijden van zijn moeder Maeycke, moet haar broer [[Nispen_van,_Familie#Christiaen.2C_kramer_en_voogd|Christiaen Marinissen Cramer]] (van Oosten) zich over hem ontfermd hebben als voogd van moederskant tot zijn meerderjarigheid. Denkbaar is dat er bij het overlijden van vader Adriaen geen familielid van zijn kant bij de hand is om zijn plaats in te nemen en Abraham hierdoor nooit een voogd van vaderszijde heeft gehad.
  
−
ca. 1593
+
Dit verklaart mogelijk ook het feit dat Abraham maatschappelijk en financieel de meerdere is van zijn vader Adriaen. Abraham kan zijn fortuin te danken hebben aan deze (kinderloze) oom en voogd [[Nispen_van,_Familie#Christiaen.2C_kramer_en_voogd|Christiaen Marinissen Cramer]] (van Oosten); het stelde hem in staat zich maatschappelijk op te werken. Dit laat onverlet dat zijn vaders positie als deken van een van de drie schuttersgilden in Vlissingen niet  onderschat moet worden.
  
−
geboorte van dochter Maeycken, genoemd naar Abraham’s moeder Maria van Oosten. Zij zou later o.a. de dochters Anna en Dina krijgen, respectievelijk genoemd naar haar vaders pleegmoeder, die zij als grootmoeder van vaderskant had gekend (Anna van Nispen overleed na 2 juni 1609 35) en naar haar moeder en grootmoeder van moederskant,
+
Abraham Adriaens van Nispen is rond en na zijn huwelijk (1586) koopman in Vlissingen, pachter van de bierimpost (1586-1589) en collecteur van de verse vistol (1590). Hij is gegoed in Vlissingen en Breskens, Groede en West-Souburg, en gezworene van het waterschap Groede en Baanst (1618).
  
−
ca. 1595
+
In 1637 schenkt hij zijn helft van een huis aan de Peperdijk te Vlissingen aan de Doopsgezinde gemeente in die stad.
  
−
geboorte van Christiaen van Nispen, met naam en toenaam genoemd naar zijn vaders echte vader Christiaen van Nispen 36)
+
==== Van doopsgezind via katholiek naar adel====
  
−
NOTEN
+
[[File:Adriaen van Nispen.jpg|thumb|400px|3e generatie Adriaen van Nispen, kleinzoon van Abraham Adriaens via zijn zoon Christiaen Abrahamsz. van Nispen, is geboren in Vlissingen maar verhuist naar Leiden (poorter in 1643) waar hij lakenkoopman wordt.]]
  
−
34) Een andere mogelijkheid zou nog kunnen zijn dat Christiaen van Nispen tevoren, en dan wellicht in verband met zijn voorgenomen vertrek naar het buitenland, was uitgeboedeld, zodat zijn zoon niet tot de erfgenamen behoorde. Van zo’n uitboedeling is in Dordrecht echter geen schepenakte te vinden, zodat het ondershands zou moeten zijn gebeurd (Met dank aan Drs. L. J . van der Klooster voor zijn opmerking).
+
Hoewel de familie Van Nispen van oudsher doopsgezind is zullen nazaten van Abraham Adriaens, via zijn zoon Christiaen Abrahamsz. van Nispen overgaan tot het katholieke geloof.
  
−
35) De Nederl. Leeuw 1983, k. 235, 236; Not. arch. Amsterdam 116, f. 74.
+
Abraham en zijn zoon Christiaen (2e generatie), lakenkoopman van beroep, zijn nog trouwe mennonieten en schenken in 1637 delen van hun huis aan de Peperdijk in Vlissingen aan de doopsgezinde gemeente.  
  
−
36) Christiaen Abramsen van Nispen was omtrent 45 jaar oud op 28 juni 1639 (Recht. arch. Zeeuws Vlaanderen 2151x, akte nr. 209)..
+
Op zijn beurt treedt Christiaens zoon Adriaen van Nispen (3e generatie, overleden ca. 1654) op als leraar van de doopsgezinden in Middelburg. Hij is evenals zijn vader lakenkoopman. Gedurende enkele jaren oefent hij zijn bedrijf uit in Leiden, waar hij in 1645 huwt met Johanna van Hoogmade.  
  
−
====De Nederl. Leeuw 1983====
+
4e generatie Christiaen (Christianus Franciscus) van Nispen (1653), want jongste zoon van Adriaen vestigt zich definitief als lakenkoopman in Leiden. Zijn oudste broer Abraham (Amandus) ontfermt zich over hem na de dood van hun ouders. Abraham is in 1671 overgegaan tot het rooms-katholiek geloof en in Leuven gaan studeren, waar hij in 1675 tot priester wordt gewijd.  
  
−
k . 236—239, 250, 253 ( in deze laatste kolom kennelijke vergissingen in haar doopdatum en de naam van haar schoonmoeder). De desbetreffende uiteenzetting over de afkomst van het geslacht Van Nispen en het daarnaar gedane onderzoek noemt een aantal kwartieren van Abraham Adriaens. Ik aarzel deze kwartieren hier te vermelden, omdat zij gebaseerd zijn op de veronderstelling dat Abraham een zoon is van het echtpaar Adriaen Adriaense x Anna van Nispen, hetgeen mij voorkomt moeilijk aanvaardbaar te zijn. Immers, volgens het regest in kol . 231 van de akte dd. 12 j a n . 1571 is Adriaen Adriaense op die datum nog onbejaard (dus ongehuwd), terwijl de akte van 17 juli 1577 ( kol . 231, maar vooral kol . 235) suggereert dat hij kort tevoren met Anna van Nispen in het huwelijk is getreden. Aldus zou Abraham Adriaens die i n 1588 trouwt, bezwaarlijk uit dit huwelijk kunnen stammen. Trouwens, wanneer Abraham Adriaens werkelijk „gewoon" een wettig kind van Adriaen Adriaense en Anna van Nispen zou zijn, valt niet goed in te zien waarom er dan bij de kennelijke overvloed aan bronnen waaruit kon worden geput, blijkbaar toch geen enkele akte te vinden is waarin dat wordt bevestigd. Arch . Doopsgez. Gem. Middelburg 27, f. 4 v vermeldt op 30 juni 1647: Neeltje, wed. van Abraham Adriaens, bleker in Zoutelande, wier zusterschap wordt opgezegd. Zou er werkelijk in dezelfde tijd en zo dicht in de buurt nóg een doopsgezinde Abraham Adriaens zijn geweest, of hebben wij hier te maken met een later huwelijk van de „onze" ? Na het overlijden van Digna Bollaert op vrij jonge leeftijd, lijkt zijn hertrouw wel voor de hand te liggen.
+
Vermoedelijk onder invloed van deze broer bekeert ook Christiaen  zich in dat jaar tot het rooms-katholicisme, hoewel lijfsbehoud ook een reden kan zijn; als doopsgezinde waren je lijf en goed nooit zeker bij de voortdurende godsdiensttwisten. Nazaten van 4e generatie  Christiaen  van Nispen zullen huwen met katholieke regenten- en adelsgeslachten.
  
 
== Bronnen en verantwoording==
 
== Bronnen en verantwoording==
  
−
# J Fox, 'De ouders van Abraham Adriaens van Nispen' en GJ.J. van Wimersma Greidanus, 'Het laatste woord over de Van Nispen-afkomst!', De Nederlandse Leeuw, 107 (1990).
+
Uitgaven van [http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Nederlandsche_Leeuw De Nederlandsche Leeuw]:
 +
#H.L. Kruimel, De oudste generaties van het geslacht Van Nispen en hun verwanten, jrg. 100 (1983), 225 - 254.
 +
#G.J.J. van Wimersma Greidanus, Het laatste woord over de Van Nispen-afkomst?, jrg. 106 (1989), 66 - 78.
 +
#J. Fox, De ouders van Abraham Adriaens van Nispen, jrg. 107(1990), 2-21
 +
#G.J.J. van Wimersma Greidanus, Het laatste woord over de Van Nispen-afkomst? (bis), jrg. 107 (1990), 21-35.
  
 
[[Category:Inhoud]]
 
[[Category:Inhoud]]
 
[[Category:Familie]]
 
[[Category:Familie]]
−
[[Category:Under Construction]]
 

Huidige versie van 22 aug 2017 om 17:23

Het wapen van de familie Van Nispen; In zilver een roodgetongde en genagelde groene leeuw, gedekt met een antieke rode kroon van vijf punten. Helm met groen zilveren wrong en zilver groen dekkleed. Helmteken: De leeuw uitkomende. Het dorpje Nispen heeft het in 1998 ook maar tot stadswapen gebombardeerd.
Afstamming: hoe de families in elkaar oplossen naar boven toe
Ekker
Stork
Craan
Breekpot
Grave > Haak
van Nispen
Breuseghem > Bollaert

Deze pagina beschrijft de voorouders van Maycke Abrahamsdr. van Nispen, overleden vóór 1662, dochter van Abraham Adriaens (overl. 1638). Maycke van Nispen is voorouder van Elizabeth Frederika (Bob) Ekker.

Door Maycke's huwelijk met Heyndrick Grave verdwijnt de achternaam Van Nispen bij haar verdere nakomelingen.

Inhoud

[bewerken] Dispuut over de afstamming

Met de Dordtrechtse tak van de Van Nispens waar de afgebeelde Margaretha van Nispen toe behoort, is geen connectie gevonden. Het zou gezien de beperkte kliek van gegoede Van Nispens in de Zuidelijke Nederlanden wel voor de hand liggen dat er enige relatie is met onze Vlissingse tak. Portret van de reder Gillis Hooftman (1521) met zijn echtgenote Margaretha van Nispen (1545). Ze staan in een kamer voor een tafel waarop een klok, handschoenen en een brief liggen (Maerten de Vos, 1570, Rijksmuseum).

De oorsprong van het patricisch en adellijk geslacht Van Nispen is omstreden. Wat vaststaat is dat Christiaen Abrahamsz., zoon van onze voorouder Abraham Adriaens (overl. 1638), de eerste is die zich consequent Van Nispen noemt, van waaruit de Nederlandse adellijke tak zich ontwikkelt.

In de 17e eeuw gaat een van zijn nazaten aan de Universiteit van Leuven studeren en bekeert zich tot het katholicisme. Zijn nazaten op hun beurt huwen binnen katholieke regenten- en adelsgeslachten.

Van wie precies Abraham Adriaens, vader van Christiaen Abrahamsz. van Nispen, afstamt, is niet onomstotelijk vastgesteld. Complicerende factor is dat Abraham, op één uitzondering na, nooit de naam Van Nispen hanteert en het daarom onzeker is of de toevoeging Adriaans een patroniem of geslachtsnaam is.

Er zijn drie solide onderbouwde reconstructies gemaakt van Abrahams afstamming, allen gepubliceerd in De Nederlandsche Leeuw. Rijksarchivaris Johan Fox, werkt zijn versie uit (1990) in reactie op een eerder artikel van Mr. G.J .J . van Wimersma Greidanus (1989), die op zijn beurt weer reageert op H.L. Kruimel (1983). Het is een lastig dispuut; alle drie komen ze tot andere voorouders.

Kaart van Bergen op Zoom van Blaeu uit 1652. In de uitsnede de Vismarkt en bij de rode pijl het hoekhuis Hof van Gelre waar Jan Claeszn., broer van Aert Claeszn., woonde.

Voorlopig hangen we hier de versie van Johan Fox aan met Aert Claussone (ca. 1480) als aartsvader. Fox stelt zich als buitenstaander objectief op en baseert zich op vanzelfsprekendere en realistischere aannamen dan Kruimel en Wimersma Greidanus. Laatgenoemde heren lijken geforceerd een verband aan te tonen met andere gegoede Nispentakken, zoals de Dordtrechtse tak.

[bewerken] Aert Claussone (ca. 1480)

Aert Claussone (zoon van Claus) is vermoedelijk ruim rond 1480 geboren in of rond Bergen op Zoom. Van zijn broer Jan Claussone, timmerman van beroep, staat in ieder geval vast dat hij afkomstig is uit het 14 km oostelijker gelegen dorpje Nispen, wat de latere geslachtsnaam Van Nispen mooi zou verklaren.

Aert Claussone wordt 12 februari 1501 ingeschreven als poorter van Bergen op Zoom en huwt Magdalene Petersdr. Hun kinderen zijn, volgorde onzeker:

Zo ziet het pand in Bergen op Zoom waar Jan Claeszn. woonde, broer van Aert Claeszn., er nu uit. Hij had het van 1518 tot 1549 in eigendom, heette het Hof van Gelre en was gelegen aan de Vismarkt. Tegenwoordig staat het bekend als Hof van Gelder. De Vismarkt, oorspronkelijk de Huidenmarkt, veranderde rond 1930/40 van naam in Sint-Catharinaplein.
  1. Jan Aertzn.
  2. Adriaen Aertzn. (ca. 1515 - tussen 1568 en 1584), huwt mogelijk tweemaal; 1) Maria (Mayke) Marinsdr. van Oosten, 2) onbekende vrouw.
  3. Lynken Aertzn.
  4. Heylken Aertzn.

Aert Claussone overlijdt ergens vóór 7 februari 1527 volgens een rentebrief uit Bergen op Zoom. Zijn vier kinderen zijn dan nog minderjarig en komen onder voogdij van Aert Claussone's broer Jan Claussone, volgens een akte uit Bergen op Zoom:

als voight ende tot behoeff van Aerde Claussoene zijns broeders vier weeskinderen geheeten Jan, Adriaen, Lynken ende Heylken, dair moeder aff is Magdalene Petersdochter.

Broer Jan Claeszn is geboren rond 1477 en timmerman van beroep. Hij wordt van 1518 tot 1549 vermeld als eigenaar van het huis het Hof van Gelre aan de Vismarkt in Bergen op Zoom.

[bewerken] Adriaen Aertzn. (ca. 1515)

Adriaen Aertzn., alias Arents of Arentsen, zoon van Aert Claussone (ca. 1480), moet ergens ruim rond 1515 geboren zijn. Zijn tweede vrouw is mogelijk Maria (Mayke) Marinsdr. van Oosten, dochter van Marinus Janszn. van Oosten, timmerman, wiens vrouw misschien Digne heet.

Kaart met Bergen op Zoom en Steenbergen en de nieuwe vestingwerken. De kaart moet een kwartslag met de klok mee gedraaid worden om het Noorden boven te krijgen. De fortificaties waren onderdeel van de Eendrachtslinie, een van de oudste verdedigingslinies van Nederland om de omgeving tegen aanvallen van Spaanse troepen te beschermen vanuit Noord-Brabant (maker Claes Jansz Visscher, 1628)

Marinus Janszn. van Oosten is gegoed burger van Bergen op Zoom (poorter in 1548) en deken van het timmerliedengilde. Van de kinderen van Adriaen Aertzn. en Maria (Mayke) Marinsdr. van Oosten is alleen bekend:

  1. Abraham Adriaens van Nispen (ca. 1565 - 1638), huwt Digna Bollaert.

Adriaen Aertzn. is afkomstig van Bergen op Zoom, en wordt op 2 april 1540 poorter van Vlissingen, waar hij in een huurhuis woont aan de Lange Noordstraat; Zijn verhuizing heeft misschien te maken met de verslechterde economische omstandigheden in Bergen op Zoom.

Rond 1533 komt er een einde aan de periode van rust en economische bloei van Bergen op Zoom, die de stad kende door zijn bekende jaarmarkten. De handel loopt terug omdat de stad te lijden krijgt van oorlogen en verzanding van de Oosterschelde. Antwerpen, nu beter bereikbaar via water door de Westerschelde, neemt de rol van Bergen op Zoom over.

In Vlissingen wordt Adriaen Aertzn. vermeld als kramer en deken van de schutterij, in welke laatste hoedanigheid hij op 30 oktober 1559 betrokken wordt als Vlissingen een nieuw stadhuis nodig heeft.

Handtekening en koopmansmerk van Adriaen Arts, kramar tot Vlissingen (kramer in Vlissingen) onder een borgstelling uit ca. 1570. Adriaen treedt in het plaatsje Axel op als borg op voor Joorys Schepyns (ook Schepen). Bron: Gemeente-archief Axel.

Bij de uitoefening van zijn beroep begeeft hij zich in dezelfde markt als zijn zwager Christiaen Marinissen Cramer (van Oosten). Hij wordt namelijk ook genoemd als leverancier van spijkers aan koning Philips II in 1568, in zijn geval ten behoeve van herstelwerkzaamheden aan de gevangenis:

Betaelt Adriaen Aertszn. de somme van zesse ponden vijff scellingen zes penningen over de leveringhe van zeeckere nagels bij hem ghelevert binnen tijde dezer rekeninghe, zoe tot behouff van de ghevangenis als anders volgende zijn billiet ende quictancie hier overghelevert, ergo hier de voors (...)

Adriaen Aertszn. en zijn vrouw Maeycke Marinusdr. van Oosten staan dus maatschappelijk op vergelijkbare hoogte. Adriaen had een timmerman in Bergen op Zoom tot oom terwijl Maeycke's vader ook timmerman is.

[bewerken] Mayke van Oostens broers

Acht doopsgezinden worden in Amsterdam verbrand in 1549. Hetzelfde lot treft Hans Marinuszn. van Oosten met twee geloofsgenoten in 1569 in Amsterdam. Hans, broer van Mayke van Oosten, de vrouw van Adriaen Aertzn., schrijft zijn familie een roerende brief. Afbeelding van Jan Luyken uit 1685, Rijksmuseum.

Maria (Mayke) Marinsdr. van Oosten, vrouw van Adriaen Aertzn. heeft drie broers:

[bewerken] Jan levend verbrand en martelaar

Broer Hans Marinuszn. van Oosten, ook Jan Marijnszn genoemd, wordt vanwege zijn doopsgezinde geloof met twee geloofsgenoten veroordeeld tot de brandstapel.

De drie vrome schaepkens en navolgers Christi waaronder ook Hendrik Alewijnsz, een rondtrekkende prediker uit Vlissingen, en Gerrit Duynherder worden in 1569 gevangen genomen en na gemarteld te zijn op 9 februari 1569 in Middelburg levend verbrand.

De doopsgezinde Jacques d'Auchy neemt in 1558 in de gevangenis te Leeuwarden afscheid van zijn vrouw voordat hij terechtgesteld wordt. Afbeelding van Jan Luyken uit 1685, Rijksmuseum.

Hans (of Jan) Marinuszn. van Oosten is pas dertig jaar oud en schrijft een roerende brief enkele dagen voor hij de vuurdood moet ondergaan die hy uyt sijn gevangenis aen sijn lieve broeders en susters gesonden heeft. Hij laat een vrouw en dochter achter:

(...) ick bidde u doch vriendelijcken: wilt doch mijn kindt mede wat gade slaen, alsoo vele als gij maer kondt ende ick heb ’et Suster tot Vlissingen oock gebeden ende Christiaen oock (...)

Hij refereert in zijn brief expliciet naar zijn zuster Maria (Mayke) Marinsdr. van Oosten, die in Vlissingen woont, en zijn broer Christiaen.

De mennonieten winnen aanhangers in Middelburg en Zierikzee als Leenaert Bouwens, een doopsgezinde oudste, bij zijn zwerftochten in 1557 terecht komt in Zeeland. In 1566 volgt een korte periode waar andersdenkenden zich in de openbaarheid wagen. landvoogdes Margaretha van Parma lijkt genegen de geloofsverboden te versoepelen (de zogenaamde plakkaten) naar aanleiding van een Smeekschrift van 200 edelen.

Het is van korte duur. De bevolking klaagt over kooplieden, waaronder ook buitenlandse, die in Middelburg de gevoelens van deze sekte zijn toegedaan. De machthebbers voeren de vervolging op en gaan in 1567 stelselmatig (weer) op zoek naar gereformeerden maar ook mennonieten, met als resultaat de hechtenis en verbranding van Hans Marinuszn. van Oosten en zijn geloofsgenoten. Ze worden tegenwoordig beschouwd als martelaren.

[bewerken] Christiaen, kramer en voogd
Zicht op Vlissingen vanuit zee door Petrus Segaers, 1669 (Zeeuws Maritiem muZEEum). Christiaen Marinissen Cramer (van Oosten) woonde in 1577 in het huis de Flessche aan de Zuidstraat in Vlissingen. Deze straat is ergens in de zestiende eeuw hernoemd naar Beursstraat naar het daar opgetrokken Beursgebouw (zie uitsnede). Christiaen Cramer moet ergens links/achter de voorloper van het huidige Beursgebouw gewoond hebben.

Broer Christiaen komt voor als Christiaen Marinissen Cramer (van Oosten), zo genoemd vanwege zijn beroep van kramer, ook uitgeoefend door zijn zwager Adriaen Aertzn..

Afkomstig uit Bergen op Zoom wordt hij poorter van Vlissingen in 1569 en komt in 1579 voor als deken van de schutterij aldaar. In 1577 en 1578 blijkt hij als eigenaar het huis de Flessche aan de Zuidstraat in Vlissingen te bewonen.

Hij overlijdt in 1584 waarna zijn weduwe Digna Porrenaer hertrouwt in Middelburg met Simon Jaspers Parduyn (Perduyn), enkele jaren burgemeester van Middelburg en elders op deze pagina afgebeeld.

Christiaen is vermoedelijk daarvoor kort (enkele jaren) voogd van Abraham Adriaens van Nispen geweest, zoon van Adriaen Aertzn., en zal hem veel hebben nagelaten.

Eigenhandig geschreven kwitantie van Christiaen Marinissen Cramer van de betaling van spijkers. Foto Rijksarchief Zeeland

Het verklaart tenminste Abrahams plots toegenomen welvaart en de naamgeving van zijn zoon Christiaen. Blijkbaar blijven de banden ook hecht met Abrahams stiefoom; Simon Jaspers Parduyn is getuige in 1588 bij zijn ondertrouw.

Treffend voor de uitoefening van Christiaans kramersbedrijf is een rekeningpost uit 1568 die vastlegt dat hij voor ca. 33 pond spijkers voor 'de werken van de koning' (Philips II) heeft geleverd:

Betaelt Christiaen Mariniszn. de somme van driendertich ponden drie scellingen zes penningen over zeeckere leveringe van nagels ende anders, ghelevert tot behouff van ’s konincx wercken tot Vlissinghe binnen ’t jaer dezer rekeninghe, volgende zijn billiet ende quictancie hier overgelevert, ergo hier de voors (...)

Ook is er een eigenhandige kwitantie aangetroffen van Christiaen Marinissen Cramer aangetroffen van de betaling van (wederom) geleverde spijkers, deze keer bestemd voor geconfisqueerde huizen in 1576 (afbeelding).

[bewerken] Abraham Adriaens van Nispen (ca. 1565)

De handtekeningen van Abraham Adriaens (boven, in 1622), respectievelijk zijn zoon Christiaen Abrahamsz. van Nispen (in 1631).

Abraham Adriaens van Nispen, zoon van Adriaen Aertzn. (ca. 1515), is geboren in Vlissingen, ergens rond 1565. Hij huwt Digna Bollaert op 8 augustus 1588 in Middelburg. Zij is gedoopt in 1565 in de Sint-Walburgiskerk in Antwerpen en de dochter van Anthonis Anthoniszn Bollaert, een politiek en religieus fel bewogen calvinist, en Digna Piggen.

Zij krijgen de volgende kinderen (volgorde onzeker):

  1. Adriaen Abrahamsz. van Nispen, overleden vóór 27 maart 1637.
  2. Maria (Maycke) Abrahamsdr. van Nispen (vóór 1596 - vóór 1662), huwt Heyndrick Grave.
  3. Christiaen Abrahamsz. van Nispen, overleden in 1652 in Vlissingen, lakenkoopman in Vlissingen, huwt Josina van de Steenkiste.

Digna Bollaert wordt begraven na een huwelijk dat amper zeveneneenhalfjaar heeft geduurd; ze overlijdt op ca. 34-jarige leeftijd (1596) in Vlissingen. Abraham Adriaens overleeft haar meer dan veertig jaar en overlijdt in 1638, ook in Vlissingen.

Simon Jaspers Parduyn (Perduyn), enkele jaren burgemeester van Middelburg en door Prins Willem van Oranje kort voor hij door moordenaarshand valt tot notaris benoemd.Hij is getuige in 1588 bij Abrahams ondertrouw. Hij huwt de weduwe van Abrahams oom Christiaen Marinissen Cramer (van Oosten), broer van zijn moeder Maria (Mayke) Marinsdr. van Oosten. Zeeuwsch Museum.

Als Abraham Adriaens van Nispen huwt wordt getuigd dat hij een vrij j.g. was sonder ouders en voogden (een vrij jonggezel zonder ouders of voogden). Hij moet zijn ouders ergens vóór 1 mei 1584 verloren hebben; hun namen komen namelijk niet voor in de kerkrekeningen die vanaf die datum geregistreerd worden.

Na het overlijden van zijn moeder Maeycke, moet haar broer Christiaen Marinissen Cramer (van Oosten) zich over hem ontfermd hebben als voogd van moederskant tot zijn meerderjarigheid. Denkbaar is dat er bij het overlijden van vader Adriaen geen familielid van zijn kant bij de hand is om zijn plaats in te nemen en Abraham hierdoor nooit een voogd van vaderszijde heeft gehad.

Dit verklaart mogelijk ook het feit dat Abraham maatschappelijk en financieel de meerdere is van zijn vader Adriaen. Abraham kan zijn fortuin te danken hebben aan deze (kinderloze) oom en voogd Christiaen Marinissen Cramer (van Oosten); het stelde hem in staat zich maatschappelijk op te werken. Dit laat onverlet dat zijn vaders positie als deken van een van de drie schuttersgilden in Vlissingen niet onderschat moet worden.

Abraham Adriaens van Nispen is rond en na zijn huwelijk (1586) koopman in Vlissingen, pachter van de bierimpost (1586-1589) en collecteur van de verse vistol (1590). Hij is gegoed in Vlissingen en Breskens, Groede en West-Souburg, en gezworene van het waterschap Groede en Baanst (1618).

In 1637 schenkt hij zijn helft van een huis aan de Peperdijk te Vlissingen aan de Doopsgezinde gemeente in die stad.

[bewerken] Van doopsgezind via katholiek naar adel

3e generatie Adriaen van Nispen, kleinzoon van Abraham Adriaens via zijn zoon Christiaen Abrahamsz. van Nispen, is geboren in Vlissingen maar verhuist naar Leiden (poorter in 1643) waar hij lakenkoopman wordt.

Hoewel de familie Van Nispen van oudsher doopsgezind is zullen nazaten van Abraham Adriaens, via zijn zoon Christiaen Abrahamsz. van Nispen overgaan tot het katholieke geloof.

Abraham en zijn zoon Christiaen (2e generatie), lakenkoopman van beroep, zijn nog trouwe mennonieten en schenken in 1637 delen van hun huis aan de Peperdijk in Vlissingen aan de doopsgezinde gemeente.

Op zijn beurt treedt Christiaens zoon Adriaen van Nispen (3e generatie, overleden ca. 1654) op als leraar van de doopsgezinden in Middelburg. Hij is evenals zijn vader lakenkoopman. Gedurende enkele jaren oefent hij zijn bedrijf uit in Leiden, waar hij in 1645 huwt met Johanna van Hoogmade.

4e generatie Christiaen (Christianus Franciscus) van Nispen (1653), want jongste zoon van Adriaen vestigt zich definitief als lakenkoopman in Leiden. Zijn oudste broer Abraham (Amandus) ontfermt zich over hem na de dood van hun ouders. Abraham is in 1671 overgegaan tot het rooms-katholiek geloof en in Leuven gaan studeren, waar hij in 1675 tot priester wordt gewijd.

Vermoedelijk onder invloed van deze broer bekeert ook Christiaen zich in dat jaar tot het rooms-katholicisme, hoewel lijfsbehoud ook een reden kan zijn; als doopsgezinde waren je lijf en goed nooit zeker bij de voortdurende godsdiensttwisten. Nazaten van 4e generatie Christiaen van Nispen zullen huwen met katholieke regenten- en adelsgeslachten.

[bewerken] Bronnen en verantwoording

Uitgaven van De Nederlandsche Leeuw:

  1. H.L. Kruimel, De oudste generaties van het geslacht Van Nispen en hun verwanten, jrg. 100 (1983), 225 - 254.
  2. G.J.J. van Wimersma Greidanus, Het laatste woord over de Van Nispen-afkomst?, jrg. 106 (1989), 66 - 78.
  3. J. Fox, De ouders van Abraham Adriaens van Nispen, jrg. 107(1990), 2-21
  4. G.J.J. van Wimersma Greidanus, Het laatste woord over de Van Nispen-afkomst? (bis), jrg. 107 (1990), 21-35.
Overgenomen van "http://gallusmagnus.nl/index.php?title=Nispen_van,_Familie&oldid=48432"
Persoonlijke instellingen
Naamruimten
Varianten
Handelingen
Navigatie
Hulpmiddelen