Nispen van, Familie

Versie van 12 feb 2017 om 13:58

tekst

Deze pagina beschrijft de voorouders van Maycke Abrahamsdr. van Nispen, overleden voor 1662, dochter van Abraham Adriaens (overl. 1638). Maycke van Nispen is voorouder van Elizabeth Frederika (Bob) Ekker.

Door Maycke's huwelijk met Heyndrick Grave verdwijnt de achternaam Van Nispen bij haar verdere nakomelingen.

Dispuut over de afstamming

Met de Dordtrechtse tak van de Van Nispens waar de afgebeelde Margaretha van Nispen toe behoort, is tot nu toe geen connectie gevonden. Het ligt gezien de beperkte kliek van gegoede Van Nispens in de Zuidelijke Nederlanden wel voor de hand dat er enige relatie is met onze Vlissingse tak. Portret van de reder Gillis Hooftman (1521) met zijn echtgenote Margaretha van Nispen (1545). Ze staan in een kamer voor een tafel waarop een klok, handschoenen en een brief liggen (Maerten de Vos, 1570, Rijksmuseum).

De oorsprong van het patricisch en adellijk geslacht Van Nispen is in nevelen gehuld. Wel staat vast dat Christiaen Abrahamsz., zoon van onze voorouder Abraham Adriaens (overl. 1638), de eerste is die zich Van Nispen noemt, van waaruit voornoemde adellijke tak zich ontwikkelt.

In de zeventiende eeuw gaat een lid van de familie aan de Universiteit van Leuven studeren en bekeert zich tot het katholicisme. Zijn nazaten huwen met katholieke regenten- en adelsgeslachten.

Van wie precies Abraham Adriaens, vader van Christiaen Abrahamsz. van Nispen, afstamt, is niet onomstotelijk vastgesteld. Complicerende factor is dat Abraham nergens de naam Van Nispen hanteert en het onduidelijk is of de toevoeging Adriaans een patroniem of geslachtsnaam is.

Er zijn drie solide onderbouwde reconstructies gemaakt van Abrahams afstamming, allen gepubliceerd in De Nederlandsche Leeuw. Rijksarchivaris Johan Fox, werkt zijn versie uit (1990) in reactie op een eerder artikel van Mr. G.J .J . van Wimersma Greidanus (1989), die op zijn beurt weer reageert op H.L. Kruimel (1983). Het is een lastig dispuut; alle drie komen ze tot andere voorouders.

Voorlopig hangen we hier de versie van Johan Fox aan. Deze stelt zich als buitenstaander objectief op en baseert zich op meer vanzelfsprekende en realistische aannames dan Kruimel (vooringenomen) en Wimersma Greidanus (speculatief).

Aert Claussone (overl. 1527 of eerder)

Aert Claussone (zoon van Claus) huwt Magdalene Petersdr. Hun kinderen zijn:

Aert Claussone overlijdt vòòr 7 februari 1527 volgens een volgens een rentebrief uit Bergen op Zoom. Zijn vier kinderen zijn dan nog minderjarig kinderen en komen onder voogdij van Aert Claussone's broer Jan Claussone (van Nispen), volgens een akte uit Bergen op Zoom:

Broer Jan Claeszn., geboren rond 1477, is timmerman van beroep. Hij wordt van 1518 tot 1549 vermeld als eigenaar van het huis het Hof van Gelre aan de Vismarkt in Bergen op Zoom.

Adriaen Aertzn. (overl 1584 of eerder)

Adriaen Aertzn., alias Arents of Arentsen, zoon van Aert Claussone, huwt mogelijk Maria (Mayke) Marinsdr. van Oosten, mogelijk zijn tweede vrouw. Zij is de dochter van Marinus Janszn. van Oosten en mogelijk een vouw genaam Digne.

Abraham Adriaens is hun kind.

Adriaen Aertzn. is afkomstig van Bergen op Zoom, en wordt op 2 april 1540 poorter van Vlissingen. In 1559 wordt hij in Vlissingen vermeld als kramer en deken van de schutterij. Hij woont in een huurhuis aan de Lange Noordstraat in Vlissingen. Hij wordt ook genoemd als leverancier van spijkers aan koning Philips II in 1568 ten behoeve van herstelwerkzaamheden aan de gevangenis.

Adriaen Aertzn. overlijdt vòòr 1 mei 1584.

42. Aangehaalde kohieren van 1577 en 1578, respectievelijk blz. 75 met verwijzing n a ar fol. 16 verso en blz. 57 met verwijzing n a a r fol. 18. Dank zij de van de gemeente-archivaris van Vlissingen ontvangen fotocopieën viel vast te stellen, da t de getaxeerde huurwaarde van ruim 33 pond aanzienlijk beneden die van het huis van Christiaen Marinussen blijft. Vgl. noot 24 en P. K. Dommisse (1913), blz. 112, noot 1. Zie tevens noot 52 hierna.

43. C. de Waard kon vaststellen, gelijk vermeld, da t Adriaen Aerts in zijn hoedanigheid van deken van de schutterij 30 oktober 1559, toen Vlissingen een nieuw stadhuis nodig had, betrokken

Abraham Adriaens (overl. 1638)

Abraham Adriaens, zoon van xxx (overl. voor 1579), is geboren in Vlissingen. Hij huwt Digna Bollaert in 1588 in Middelburg. Digna Bollaert, dochter van Anthonis Anthoniszn Bollaert en Digna Piggen, is gedoopt in 1565 in de St. Walburgis in Antwerpen.

Hun kinderen zijn (volgorde onzeker):

Digna Bollaert overlijdt vroeg, op ca. 34-jarige leeftijd (1596) in Vlissingen. Abraham Adriaens overlijdt in 1638, ook in Vlissingen.

NL 1983

III Abraham Adriaens(en), blijkens zijn huwelijksintekenakte te Middelburg geb. te Vlissingen, alwaar hij vrijwel onafgebroken wordt vermeld vanaf 1588 tot 1637, pachter van de impost op het bier te Vlissingen 1588/1589, koopman aldaar, schenkt 27 maart 1637 zijn deel van een perceel grond aan de Peperdijk te Vlissingen aan de Doops

237

gezinde Gemeente aldaar, tr. Middelburg 7 aug. 1588 Digna Bollaert, ged. Antwerpen (St. W a l b u r g i s ) 6 febr. 1565, f kort vóór 10 okt. 1600, dr. van Anthonis, koopman te Antwerpen, Norwich en Middelburg, en Digna Piggen.

Uit de briefwisseling, sedert het laatste decennium van de vorige eeuw gevoerd met verschillende genealogen, geleid door Mr. J . C. F. van der Meer van Kuffeler blijkt dat daarbij de vraag heeft voorgezeten, wie de vader kon zijn van Abraham Adriaens. Eerst later zou, nadat verschillende pogingen niet tot het gewenste resultaat hadden geleid, wéér de vraag naar voren komen of de afstamming door De Launay opgegeven toch een kern van waarheid kon bevatten. Deze briefwisseling, thans geïnventariseerd, is onder berusting van Mevrouw M. L. van Nispen tot Sevenaer — barones van Voorst tot Voorst.

Opvallend is daarbij, dat bij de zeer vele vondsten Abraham wordt vermeld als „Abraham Adriaense"; deze schrijfwijze vinden wij ook terug in het laatste kwart van de 16de eeuw bij de huwelijksintekenakten van de zusters van Adriaen Adriaense. De toevallige omstandigheid dat de vader van Abraham Adriaense Adriaen heeft geheten, maakte dat hierbij zowel aan een patroniem als aan een tot geslachtsnaam verstard patroniem kan worden gedacht. Dit laatste is dan ook het geval.

Bij herhaling wordt er door de onderzoekers op gewezen, dat Abraham Adriaens(en) nimmer met de naam Van Nispen voorkomt, behalve misschien in een akte met zijn zoon Christiaen Abrahams van Nispen, die altijd met deze naam voorkomt, in tegenstelling tot diens zuster Maycke Abrahams.

Ook werd geen bevredigende oplossing gevonden voor het feit dat Abraham Adriaens(en) of zijn vader Adriaen nimmer als poorters werden ingeschreven te Vlissingen.

De inschrijving als poorter op 2 april 1540 van Adriaen Aerts, van Bergen (=Bergen op Zoom) voldoet m.i. thans niet meer (Zie: De oudste generaties van Nispen te Bergen op Zoom in de 16de eeuw, door Jhr. Mr. A. J. M. van Nispen, 1967).

Waarschijnlijk behoefde Abraham Adriaens (e) of zijn vader deze inschrijving helemaal niet, want hun vader, resp. grootvader was reeds geboortig van Vlissingen!

Tekenend voor de relatie tot Vlissingen is het ook dat Daneel Adriaense, koopman te Antwerpen, testamentair als -een van de voogden over zijn minderjarige kinderen had aangewezen Adriaen Jaspers Creyt, die wel identiek is met Adriaen Jaspers, voorkomend als burgemeester van Vlissingen tussen 1549 en 1557 7 a.

Blijft de vraag hoe Abraham Adrianse (aldus in de authentieke trouwakte geschreven) door de getuige kon laten verklaren dat hij „een vrij j.g. was sonder ouders en voogden". Er staat echter niet dat de ouders dood waren, doch denkbaar is, dat de gematigde familie Adriaense bezwaar had tegen een huwelijk met Digna Bollaert, de dochter van de politiek en religieus fel bewogen Anthonis Bollaert. Deze immers behoorde met zijn vrouw Digna Piggen tot de eersten, die in 1568 door de Raad van Beroerte werden verbannen met verbeurd- verklaring van al hun goederen. Opvallend is ook dat Anthonis Bollaert als vader van de bruid wèl consent tot het huwelijk gaf.

Niettemin was tekenend voor de positie van de familie dat als huwelijksgetuige voor de bruidegom optrad Simon Jaspers, die De Waard identificeerde als de latere burgemeester Simon Jaspers Perduyn te Middelburg. Deze huwde te Middelburg op 26 april 1586 met Digna Porrenaer, een weduwe te Vlissingen, die tot een geslacht behoorde dat te Vlissingen in de regering zat 7a.

Deze lijn doortrekkend, kan het ons niet verwonderen dat Jacob van Nispen, na gereformeerd te Cleverskerke te zijn gedoopt op 2 okt. 1675, reeds in 1679 tot

7a. Zie Jaarboek Centr. Bur. voor Genealogie 1948, blz. 19 e.v., Vroedschapslijsten van Vlissingen, door C. A. van Woelderen. 8. De Ned. Leeuw 1948, 9.

238

schépen van Vlissingen werd verkozen. Na hem volgen dan nog enkele van zijn nakomelingen s.

De heer Van Woelderen laat het in het midden wie de te Cleverskerke gedoopte Jacob van Nispen is geweest: Jacob van Nispen senior of junior. M.i. is dit geen vraag, waar Jacob van Nispen senior reeds vier jaren later tot schepen van Vlissingen werd verkozen; als Doopsgezind zou dit niet mogelijk zijn geweest.

Thans volgen nog enkele gegevens betreffende de verdere levensloop van Abraham Adriaense aan de hand van de briefwisseling van de heer C. de Waard te Middelburg 9.

Het Waterschapsarchief, dat met 1612 begint, vermeldt Abraham Adriaensen voortdurend als gelande, 15 aug. 1618 werd hij gekozen tot gezworene.

9 okt. 1625 wordt een overeenkomst getroffen tussen de dijkgraaf en gezworenen en Job Porrenaar, Pieter van Hecke en Abraham Adriaens betreffende de havenschorren, voortijds behorende tot de havenschorren (no. 8, brief 63, d.d. 30 aug. 1908). De rekeningen van de 100ste penning vermelden Abraham Adr. als eigenaar van 3% gemeten boomgaard onder West-Souburg („een brandpunt van de Doopers"); hij kocht die boomgaard in 1603; tot 1639 blijft de boomgaard op zijn naam voorkomen. In 1640 staat de boomgaard in de rekeningen op naam van Abraham Adriaensen's erfgenamen, in het jaar daarop op naam van Hendrick de Grave (schoonzoon) (no. 8, brief 21, d.d. 17 febr. 1907) (Rechterl. Archief van het Vrije van Sluis).

26 nov. 1641: akte waarbij Heyndrick Grave causa uxoris en Christiaen Abrahamsz. van Nispen, erfgenamen, ten sterfhuize van hun vader zalr. Abraham Adriaensen hun vaders land te Groede verkopen.

25 jan. 1647 wordt land overgedragen aan „Sr. Christiaen Abrahamsen van Nispen, wonende te Vlissingen, over wyen Abraham van Nispen desselfs soon ten desen present is".

In 1650 worden bij tal van verschillende akten aanzienlijke partijen land, schorren en blikken overgedragen aan de erfgenamen van Abraham Adriaensen (onder wie Sr. Christiaen Abr. van Nispen), die Abraham Adriaensen in de eerste jaren van de 17de eeuw had gekocht. Deze landerijen liggen in IJsendijke, Gaternissen, Groede, Oostburg-ambacht en Schoondijke.

12 juni 1660: Josyneken van Steenkiste, weduwe en boedelhoudster van Christiaen van Nispen, draagt land in Bresande en Groede op aan haar zoon Jacob van Nispen en aan haar dochter Maria van Nispen „over dewelcke Sr. Joris van Homade, haren man" staat (Abraham Adriaensen wordt hierbij als grootvader genoemd) .

18 nov. 1660: Maria van Nispen, echtgenote van Joris van Homade, koopman te Middelburg, draagt land in Bresande, Groede en Breskens op aan haar broeder Jacobus van Nispen, koopman te Vlissingen, haar aangekomen bij het overlijden van salr. Josynken van Steenkiste, wed. Christiaen van Nispen, hun vader en moeder (Alles onder no. 8, brief 21, d.d. 14 april 1907 van C. de Waard).

Zie voor Digna Bollaert, haar verwanten en haar familierelatie tot de familie Adriaensen: Bijlage I I I .

U i t het huwelijk van Abraham Adriaens [en) en Digna Bollaert volgen drie kinderen:

1. Adriaen Abrahams, „weeze van Abraham Adriaens, daer moeder aff was Dingetje B o l l a r t s " wordt op 12 dec. 1600 een rente van £ 3 bewezen ten laste van Cent Claes; dit k i n d sterft na 3 nov. 1611, wanneer er nog sprake is van ,,de drie weesen van Abraham

9. Hier en in hetgeen volgt zal, waar gebruik werd gemaakt van een „Overzicht van een verzameling stukken betreffende de familie van Nispen" worden volstaan met de verwijzing naar het inventarisnummer, gevolgd door het nummer van de desbetreffende brief.

239

Adriaenssen (De W a a r d , no. 8, brief 11, d.d. 30 aug. 1906 en brief 12, d.d. 14 okt. 1906, rekeningen van de 50—80ste penning) 9 a .

2. Maycke Abrahamsdr. van Nispen, tr. Heyndrick de Grave (,,Graven"), tezamen vermeld 1637—1654, beiden f vóór 20 maart 1662.

26 nov. 1641 verkoop van land te Groede (zie boven). 20 maart 1662 wordt land te Groede verkocht door Sr. Cornelis Graven, Johannes Proons, in huwelijk hebbende Dina Graven, Pieter Pietersz. Haeck, in huwelijk hebbende Johanna Graven, en Cornelis Sijdervelt, als in huwelijk hebbende Anna Graven, kinderen en erfgenamen van de eersamen Heyndrick Graven en Maeycken Abrahams (no. 8, brief 23, d.d. 14 april 1907).

Idem 2 aug. 1662: Sr. Jacob van Nispen als erfgenaam van Christiaen van Nispen, en Pieter Pietersen Haeck als erfgenaam van Heyndrick Graven, verkopen land te Groede (Rechterl. Archief van Het Vrije van Sluis). Cornelis Heyndrix Grave was koopman te Rotterdam.

3. Christiaen Abrahamsz., van Nispen, koopman te V l i s singen, draagt een huis op de Peperdijk op aan de Doopsgezinde Gemeente, f Vlissingen, begr. ald. 26 mei 1652, tr. Josina van Steenkiste, f Vlissingen en ald. begr. 12 aug. 1660, dr. van Jacob en Cornelia van Averbeeck. H i e r u i t het geslacht V a n Nispen, thans behorende tot de Nederlandse adel.

C. de Waard werkt o.a. het rechterlijk archief van Breskens door (no. 8, brief 55), waarin Abraham Adriaensen talloze malen voorkomt vanaf 1610, voor het laatst genoemd 1 maart 1638: Abraham Adriaensen contra Daniël de Clercq.

Kort daarop moet hij zijn overleden, want 24 jan. 1639 dient Christiaen Abrahamsen contra Daniël de Clercq in dezelfde zaak. Deze komt daarop regelmatig voor in de protocollen van Breskens tot circa 1652. De weduwe van Christiaen Abrahamsen wordt voor het eerst vermeld 25 jan. 1655.

26 sept. 1657 worden de koopconditiën vastgesteld van een huis, schuur en stalling van wege Jouffr. Josinken, weduwe van Cristiaen van Nispen, met Sr. Heindrick Grave, koopman te Vlissingen (no. 8, brief 55).

9a. Hij kan identiek zijn met Adriaen van Nispen, leraar der Doopsgezinden te Vlissingen 1650—1656.

10. De Ned. Leeuw 1947, kol. 385—386.

BIJLAGE II NISPEN DORDRECHT NIET GEDAAN

249

BIJLAGE m . Bollaert.

Anders dan bij de familie Van Buyten, waar een vrij gesloten beeld van deze familie kon worden gegeven, zullen wij ons bij de familie Bollaert voorlopig moeten bepalen tot een kort fragment, maar dat is dan ook reeds belangwekkend genoeg. Dragers van de naam Bollaert zijn zowel in Zuidwestelijk Noord-Brabant en in Zeeland vrij talrijk, maar ook in West-Vlaanderen en in de provincie

250

Antwerpen köftit de naam veelvuldig voor, doch het onderlinge verband is veelal niet aanwijsbaar.

Anthonis Bollaert Anthonissone, koopman te Antwerpen, later achtereenvolgens te Norwich en te Middelburg, tr. Antwerpen (O.L.Vr.) 21 okt. 1550 Digna Piggen, geb. aldaar, dr. van Godevaert Gysbrechts Piggen en Johanna van Breuseghem.

Vrijwel zeker is hij een zoon van Anthonis Thonissone, die 30 dec. 1512 met Janne Colens, „gezeten te Berendrecht, en Cornelis Bollaert, cleermaker te Antwerpen, optreedt als naeste vrunden van Franse Christoffels" (141, 269).

Het Calvinisme toegedaan, vinden wij Anthonis Bollaert dan ook onder de aalmoezeniers van de Calvinistentempel Mollekensraem te Antwerpen.

Deze tempel was voltooid met Kerstmis 1566, doch werd reeds op 4 juni 1567 op hoog bevel afgebroken! Bij vonnis van de Bloedraad d.d! 12 juni 1568 werd hij tegelijk met een aantal Antwerpenaren, waaronder zijn vrouw Digna Piggen verbannen met verbeurdverklaring van al hun goederen (Rekenkamer te Brussel no. 111, fol. 11).

Anthonis Bollaert was inmiddels uitgeweken naar Norwich, van waar hij later naar Zeeland overkwam en er 11 april 1589 poorter van Middelburg werd; hij woonde te Middelburg op De Dam in Den Engel IÖ.

Hiermede is echter vóór en na de komst van Alva de rol van de familie Bollaert te Antwerpen nog niet uitgespeeld.

15 jan. 1557 werd een scheiding gemaakt van de nalatenschap van Magdalena van den Bempden tussen haar erfgenamen: Anthonis Bollaert wijlen Anthonissone pro se et nomine Gheerde en Janne Bollaert, zijn broeders, Martyne Bollaert, zijn zuster, en Peteren Ghysbrechts, haar wettige man, Kathelyne Bollaert, zijn zuster, en Frangois de Clerck, Francois Bollaert wijlen Christoffelsone pro se, verder de drie kinderen van een Jan Bollaert: Adriaen, Elisabeth, gehuwd met Jacob Koelkerst, en Quiryne Bollaert, gehuwd met Joost Boogaert (265, 366).

Van meer belang zijn voor ons de relaties van Digna Piggen:

10 april 1553 wordt een scheiding gemaakt tussen de nakomelingen van Petronella Vervloet:

Peter, Gillis, Steven en Frangois van Bruesegem, „gebruederen, wettige sonen van Steven van Breusegem de oude, daer moeder af was wijlen Peternella Vervloet, Jan Gamel als getrout hebbende Jacomyne van Breusegem, suster van voorsegde gebruederen voor hem selven en voorts in de name van Cornelien van Breusegem, oic huerlieder suster; Frangois Piggen wijlen Godevaertszone, daer moeder aff was Johanna van Bruesegem, oic der voirs. gebruederen suster was, Cornelie Piggen sijn suster, weduwe Jan Beenebroeck, Digne Piggen met Anthonis Bollaert, eius marito, voor hen selven, Jan van Breen als man en momboir van Kathelyne Piggen, voorts Peter en Gielis van Breusegem als momboiren van Gysbrecht en Margrieten Piggen, oyck wettige kinderen van Godevaerts Piggen, alle respect, kinderen, kintskinderen en erfgenamen van Petronella Vervloet, beloopende elcx gedeelten daeraf ter somme van 1881 f 14 s. 8 d. Brabants, minnelijck met malcanderen gedeylt (Antw. schepenreg. 1553, R.H.I).

1 juli 1577: Dimpna Piggen, wijlen Godevaertsdr., „daer moeder aff was Johanna van Breusegem, met Anthonisse Bollaert, heuren wettige man, kwiteert Franchoyse van Breusegem wijlen Stevenssone wegens het beheer van de goederen gekomen van Gielis van Breusegem en Jouffr. Cornelie van Breusegem, oom eD moeye (Schepenreg. 1577, M.N.I, 337).

Volgt er nog een van een aantal belangrijke akten, te uitvoerig om ze hier alle te kunnen aanhalen.

29 jan. 1580: „Ghysbrecht Piggen, Jouffr. Cathelyne Piggen met Janne van Breen, heuren wettigen manne, Jouffr. Cornelie Piggen met Aerde Borreman, heuren

16. Mededeling van Dr. A. Gielens te Antwerpen en C. de Waard te Middelburg; zie Archief onderzoek Van Nispen no. 10, brief 186, en no. 19, briefwisseling met Dr. A. Gielens te Antwerpen.

251/252

wettigen manne, elck voor hen selven ende alle in de name van Franchois Piggen, heuren broeder, dewelcke zij hierinne vervingen, de voors. Aerde Borremans noch in den name ende als curateur van Margriete Piggen, des voors. Ghysbrecht's suster, simpel ende innocent wesende, dewelcke hij hierinne vervinck, de voors. Jan van Br een noch in de name van Dimpna Piggen, huysvrouwe van Anthonis Bollaert, van welcke hij gemachticht is bij procuratie, alle kinderen ende kindskinderen van wijlen Godevaert Piggen ende Jouffr. Johanna van Breusegem; Jan Gamel, oudt-schepen deser stadt, Jouffr. Anna Gamel, huysvrouwe van Jacques van Yewerven, Jouffr. Marie Gamel, oock hen sustere, met Jacques de la Faille, heuren wettige manne, elck voor hen selven, alle de voors. comparanten noch in den name van Jouffr. Jacobmyne Ruts Valeriusdochter, daer moeder af was Jouffr. Elisabeth Gamel, des voors. Jans zuster, ende Wouteren Bolle, heuren manne, Jouffr. Elisabeth Ruts, heur suster, ende Hans Puts, heuren wettige manne, ende de onbejaerde kinderen des voors. wijlen Valerius Rutz, gaven t'erve Peeter van Malle, huydevetter, ende Marie van den Broeck, eius uxori, een huys, geheeten den Haen, ende noch twee huysen daerneffens, beyde geheeten de Linde, in de Cammerstraete, gelijck wijlen Gillis van Breusegem ende Jouffr. Maria de Mera deselve huysingen by cope vercreghen hebben op 8 november (15)52" (1580 M.N.II, 419— 421).

28 mei 1583: „Frangois Piggen, wijlen Govertssone pro se, Jan van Breen in den name van Anthony Bollaert, coopman, residerende tot Middelborch, ende Jouffr. Digneken Piggen, wijlen Govaertsdr., sijne huysvrouwe, de voors. Jouffr. Digneken present wesende bij procuratie 21 december 1579 onder segel der stede van Middelburch, vercochten Aerde Borreman in de name van Margriete Piggen, des voors. Frangois sustere, simpel ende innocent hun aandeel in een rente (schepenbr. 1583 M.N.I, 490).

13 febr. 1586: de erfgenamen van Franchois Pippen, o.a. Godevaert Franssen in den name als gemechtich van Anthonis Bollaert als man en voocht van Dignen Bollaert te Middelburg kwiteren voor ontvangst van hun aandeel in de nalatenschap van Franchois Piggen (schepenbr. 1586 K.B.I, 11).

N.B. Deze akten allen aangehaald door L. Bisschop te Antwerpen in zijn aantekeningen ten gemeentearchieve aldaar.

SCHEMA

Nog nadrukkelijker zou de uitgebreide afstammingstabel kunnen zijn, die loopt over Gheerde van Baerle, man van Johanna van Buyten (zuster van Margrieta); het geslacht Van Baerle is door vier verschillende huwelijken met het geslacht Piggen verbonden (De Ned. Leeuw 1948, 121, 122, 124, en 126).

Uit het huwelijk van Anthonie Bollaert en Digna Piggen (volgorde onzeker):

1. Neelken Bollaert, blijkens het lidmatenregister van de Hervormde Kerk te Middelburg lidmaat geworden 3 nov. 1577, komende van Norwich, tr. Claes Hillebrants (Arch. onderzoek Van Nispen, no. 8, 12).

2. Maria Bollaert, lidmaat te Middelburg in jan. 1579, tr. Lenaert Sluitelink; als diens weduwe nog bij het transport van het vaderlijk huis 4 maart 1608 (Arch. onderzoek Van Nispen, no. 8, 184).

3. Jacob Bollaert; komende van Vlissingen, neemt hij zijn intrek bij zijn vader te Middelburg in de Stroopoort 12 aug. 1601, vermeld bij het transport van het huis in de Stroopoort 4 maart 1608; 11 april 1608 zijden lakenkoper in de Donderbusse op de Lange Delft bij de Stroopoort (Arch. onderz. Van Nispen no. 8, 4 en 10, 184).

4. Sara Bollaert, van Norwich, lidmaat te Middelburg in 1586, tr. Middelburg 3 maart 1590 Guillaume de Knuyt, j.m. van Gent, tezamen vermeld bij het transport van het huis in de Stroopoort 4 maart 1608; 25 april 1618 wordt hij vermeld als behuwd-oom van de kinderen van Matthys Molckman.

253/245

5. Susanna Boïlaert, ged. Antwerpen (St. Walburgis) 8'okt; 1562, t jong.

6. Susanna Boïlaert, ged. Antwerpen (St. Walburgis) 14 nov. 1563, lidmaat te Middelburg in 1586, tr. Hans van der Meulen, tezamen als boven 4 maart 1608.

7. Digna Boïlaert, ged. Antwerpen (St. Walburgis) 14 nov. 1563, t vóór 20 dec. 1599, wanneer haar weduwnaar een „paaibrief" koopt ten behoeve van zijn wezen, tr. Middelburg 7 aug. 1588 Abraham Adriaense, geb. Vlissingen, poorter van Middelburg, als zodanig vermeld 5 mei 1601, koopman, t Vlissingen omstreeks 1638, zn. van Adriaen Adriaens(en) en Margriete van Buyten.

4 maart 1608 is Abraham Adriaanssen, in huwelijk gehad hebbende Dina Boïlaert, vader en oppermomboir van zijn onbejaarde weeskinderen, aanwezig bij het transport van het huis van haar vader Anthonie Boïlaert (arch. onderzoek Van Nispen no. 8,12 en 10,184).

8. Esther Boïlaert, ged. Antwerpen (St. Walburgis) 25 juni 1566, nog in leven 25 april 1618, tr. Middelburg 11 febr. 1589 Matthys Molckman, met attestatie komende van Utrecht 27 dec. 1587, thesaurier der stad Middelburg, testeert aldaar 31 dec. 1615, t vóór 25 april 1618.

25 april 1618 aanvaardt Esther Bollaer, wed. Matthys 'Molckman, als moeder van drie minderjarige kinderen de voogdij; getuigen zijn daarbij Jan Claessen van Ysenhoute als behuwdbroeder, en Quillaume de Knuyt als behuwde oom van de kinderen (weesreg. 4948) (Idem Arch. onderz. Van Nispen, no. 8,12 en 10,184).

9. Johanna Boïlaert, tr. le Jan Hillebrants; tr. 2e Lieven Adriaenssen; de laatste bewijst zijn kinderen het moederlijk goed op 9 jan. 1597 tot een bedrag van 1633 £ 6 sch. en 8 gr.; hij hertr. Maria Offmans.

9 juni 1605 compareren Jvr. Maria Offmans, wed. van Lieven Adriaenssen, geassisteerd met Gijsbrecht Tryssens, notaris, als voogd, Anthony Boïlaert en Michiel Lowyssen, mitsgaders Philips de Schieter en denzelven Michiel Lowijssen resp. voogden van de voor- en naweezen van den voorn. Lieven Adriaenssen, en transporteren een huis en hof in de Korte Delft (Arch. onderzoek Van Nispen, no. 10,184).

Bij het transport van het huis van Anthony Boïlaert op 4 maart 1608 worden zij niet vermeld; vermoedelijk waren zij uitgekocht; daarentegen is Anthony Boïlaert als grootvader getuige bij het huwelijk van zijn kleinzoon Nicolaes Hillebrants in 1601 (trouwboek Middelburg 1601, fol. 45, doch niet verder aangeduid; zie Arch. onderzoek Van Nispen, no. 8,12b.).

REST

koopman aldaar, pachter van de bierimpost 1588/'89, vermeld als poorter van Middelburg 5 mei 1601, kocht een boomgaard in West-Souburg (1603) en land in Groede en omgeving, gekozen tot gezworene van het waterschap 15 aug. 1618, schonk zijn deel van een perceel grond in Vlissingen aan de Doopsgezinde Gemeente aldaar 27 maart 1637

Adriaen Aertszn. en zijn vrouw Maeycke Marinusdr. van Oosten staan maatschappelijk op vergelijkbare hoogte. Adriaen had een timmerman in Bergen op Zoom tot oom terwijl Maeycke's vader ook timmerman is.

Abraham Adriaense moet zijn ouders vóór 1 mei 1584 verloren hebben, omdat de kerkrekeningen, waarin het begraafrecht verantwoord is, op deze d atum een aanvang nemen en hun namen in deze rekeningen niet voorkomen. Toen moeder Maeycke overleden was - misschien reeds vóór 1580, maa r op zijn laatst niet lang da arn a - moet h a ar broeder Christiaen van Oosten alias Cramer als voogd van moederskant zijn opgetreden. Denkbaar is, da t er bij het overlijden van vader Adriaen geen familielid van zijn kant bij de hand was om zijn plaats in te nemen en Abraham hierdoor nooit een voogd van vaderszijde heeft gehad.

H. L. Kruimel heeft opgemerkt, dat Abraham’s maatschappelijke positie boven die van Adriaen Aerts alias Arents uitstak. Vader Adriaen stond in financiële welstand onmiskenbaar bij zijn zoon Abraham, maar ook bij zijn zwager Christiaen van Oosten ten a c h te r42. Aan de andere kant dient Adriaen’s maatschappelijke positie als deken van een der drie schuttersgilden te Vlissingen toch niet te worden o nderschat43. Nageslacht van Christiaen van Oosten is niet bekend. Het heeft er alle schijn van, dat hij geen kinderen heeft nagelaten en dat Abraham zijn fortuin aan oom Christiaen te danken had. Mijns inziens lijdt het geen twijfel, dat het fortuin, dat we bij vader Adriaen nog missen, maar dat de zoon Abraham volop ter beschikking had, de m a a tschappelijke opgang van het geslacht in hoge mate heeft bepaald.

Van doopsgezind naar katholiek naar adel

3e generatie Adriaen van Nispen, kleinzoon van Abraham Adriaens via zijn zoon Christiaen Abrahamsz. van Nispen, is geboren in Vlissingen maar verhuist naar Leiden (poorter in 1643) waar hij lakenkoopman wordt.

Hoewel de familie Van Nispen van oudsher doopsgezind is zullen nazaten van Abraham Adriaens, via zijn zoon Christiaen Abrahamsz. van Nispen overgaan tot het katholieke geloof.

Abraham en zijn zoon Christiaen (2e generatie), lakenkoopman van beroep, zijn nog trouwe mennonieten en schenken in 1637 delen van hun huis aan de Peperdijk in Vlissingen aan de doopsgezinde gemeente.

Op zijn beurt treedt Christiaens zoon Adriaen van Nispen (3e generatie, overleden ca. 1654) op als leraar van de doopsgezinden in Middelburg. Hij is evenals zijn vader lakenkoopman. Gedurende enkele jaren oefent hij zijn bedrijf uit in Leiden, waar hij in 1645 huwt met Johanna van Hoogmade.

4e generatie Christiaen (Christianus Franciscus) van Nispen (1653), want jongste zoon van Adriaen vestigt zich definitief als lakenkoopman in Leiden. Zijn oudste broer Abraham (Amandus) ontfermt zich over hem na de dood van hun ouders. Abraham is in 1671 overgegaan tot het rooms-katholiek geloof en in Leuven gaan studeren, waar hij in 1675 tot priester wordt gewijd.

Vermoedelijk onder invloed van deze broer bekeert ook Christiaen zich in dat jaar tot het rooms-katholicisme, hoewel lijfsbehoud ook een reden kan zijn; als doopsgezinde waren je lijf en goed nooit zeker bij de voortdurende godsdiensttwisten. Nazaten van 4e generatie Christiaen van Nispen zullen huwen met katholieke regenten- en adelsgeslachten.

Bronnen en verantwoording

Uitgaven van De Nederlandsche Leeuw:

1. H.L. Kruimel, De oudste generaties van het geslacht Van Nispen en hun verwanten, jrg. 100 (1983), 225 - 254.
2. G.J.J. van Wimersma Greidanus, Het laatste woord over de Van Nispen-afkomst?, jrg. 106 (1989), 66 - 78.
3. J. Fox, De ouders van Abraham Adriaens van Nispen, jrg. 107(1990), 2-21
4. G.J.J. van Wimersma Greidanus, Het laatste woord over de Van Nispen-afkomst?, jrg. 107 (1990), 21-35.