Nispen van, Familie

Versie van 11 feb 2017 om 21:26

tekst

Deze pagina beschrijft de voorouders van Maycke Abrahamsdr. van Nispen, overleden voor 1662, dochter van Abraham Adriaens (overl. 1638). Maycke van Nispen is voorouder van Elizabeth Frederika (Bob) Ekker.

Door Maycke's huwelijk met Heyndrick Grave verdwijnt de achternaam Van Nispen bij haar verdere nakomelingen.

Dispuut over de afstamming

Met de Dordtrechtse tak van de Van Nispens waar de afgebeelde Margaretha van Nispen toe behoort, is tot nu toe geen connectie gevonden. Het ligt gezien de beperkte kliek van gegoede van Nispens in de Zuidelijke Nederlanden wel voor de hand dat er enige connectie is met onze Vlissingse tak. Portret van de reder Gillis Hooftman (1521) met zijn echtgenote Margaretha van Nispen (1545). Ze staan in een kamer voor een tafel waarop een klok, handschoenen en een brief liggen (Maerten de Vos, 1570, Rijksmuseum).

De oorsprong van het patricisch en adellijk geslacht Van Nispen is in nevelen gehuld. Wel staat vast dat Christiaen Abrahamsz., zoon van onze voorouder Abraham Adriaens (overl. 1638), de eerste is die zich Van Nispen noemt, van waaruit voornoemde adellijke tak zich ontwikkelt. In de zeventiende eeuw gaat een lid van de familie aan de Universiteit van Leuven studeren en bekeert zich tot het katholicisme. Zijn nazaten huwen met katholieke regenten- en adelsgeslachten.

Van wie precies Abraham Adriaens, vader van Christiaen Abrahamsz. van Nispen, afstamt, is onbekend. Complicerende factor is dat hij nergens de naam Van Nispen hanteert en het onduidelijk is of Adriaans een patroniem of geslachtsnaam is.

Er zijn drie solide onderbouwde reconstructies gemaakt van Abrahams afstamming, allen gepubliceerd in De Nederlandse Leeuw. Rijksarchivaris Johan Fox, werkt zijn versie uit (1990) in reactie op een eerder artikel van Mr. G.J .J . van Wimersma Greidanus (1989), die op zijn beurt weer reageert op H.L. Kruimel (1983). Het is een lastig dispuut; alle drie komen ze tot andere voorouders.

Voorlopig hangen we hier de versie van Johan Fox aan. Deze stelt zich als buitenstaander objectief op en baseert zich op meer vanzelfsprekende en realistische aannames dan Kruimel (vooringenomen) en Wimersma Greidanus (speculatief).

Aert Claussone (overl. vòòr 1527)

Aert Claussone (zoon van Claus), is overleden voor 7 februari 1527. Hij huwt Magdalene Petersdr.. Adriaen Aertzn. (Arents) is hun kind.

NL 1990

Aert Claussone, overleed volgens een Bergen op Zoomse rentebrief t vóór 7 februari 1527, tr. Magdalene P e te rsd r f na 7 februari 1527. N.B. De stamvader liet vier minderjarige kinderen na: Jan, Adriaen, Lynken en Heylken, die onder voogdij stonden van zijn broeder Jan Claussone van Nispen u .

Als mogelijke ouders van Adriaen Aertszn., die 2 april 1540 poorter van Vlissingen is, heeft Jh r. Mr. A. J . M. van Nispen tot Pannerden ons Aerde Claussone en Magdalena Petersdr. in zijn eerder vermelde verhandeling voorgesteld.

Nu deugdelijk aangetoond is, dat Adriaen Aertszn. de vader van Abraham Adriaens en de grootvader van Christiaen van Nispen moet zijn, is het mijns inziens verantwoord Jan Claussone van Nispen als zijn oom te erkennen40.

Genoemde auteur heeft de oom en voogd met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid weten te identificeren met Jan Claeszn. alias Jan Clauszn. van Nispen, geboren omstreeks 1477, timmerman van beroep, eigenaar van het huis het Ho f van Gelre aan de Vismarkt te Bergen op Zoom, van 1518 tot 1549 vermeld.

Opmerking verdient, dat de auteur zijn Bergen op Zoomse gegevens in hoofdzaak te danken had aan onderzoek door C. A. de Kruijff al vóór 1900 voor de familie verricht.

De tweede generatie, Adriaen Aertszn. alias Arentsen en Maeycke Marinusdr. (van Oosten) is inmiddels behandeld. We mogen bij nader inzien constateren, dat man en vrouw in maatschappelijk niveau met elkaar overeenkomen, nu gebleken is, dat de één een timmerman te Bergen op Zoom tot oom, en de ander een timmerman in die stad tot vader had.

44. Gemeente-archief van Bergen op Zoom, Rechterlijke archieven inv. R. 334, fol. 11 verso. Dankbaar ben ik de gemeente-archivaris van Bergen op Zoom, die een fotocopie te mijner beschikking stelde. ,Jan Claussoene van Nispen” treedt hier op „als voight ende tot behoeff van Aerde Claussoene zijns broeders vier weeskinderen geheeten Jan, Adriaen, Lynken ende Heylken, dair moeder aff is Magdalene Petersdochter”. De voornaam Aerde behoort n a ar mijn mening tot Aert te worden herleid, als het om de man zelf, niet om de kinderen gaat.

45. Merkwaardigerwijze is de redactie van Nederland’s Adelsboek hierop vooruitgelopen door in d e jrg n . 1969 en 1977 de veronderstelde stamvader het aureool van zekerheid te geven om hier enkele ja re n later - in 1984 - van terug te komen.

Adriaen Aertzn. (Arents) (overl vòòr 1584)

Adriaen Aertzn. (Arents), zoon van Aert Claussone, huwt Maria (Mayke) Marinsdr. van Oosten. Hij overlijdt voor 1584-05-01. Abraham Adriaens is hun kind.

NL 1990

Adriaen Aertszn. alias Arents(en), afkomstig van Bergen op Zoom, poorter van Vlissingen 2 april 154*', kramer en deken van de schutterij aldaar, leverancier van spijkers aan Philips II in 1568 ten behoeve van herstelwerkzaamheden aan de gevangenis, woonachtig in een huurhuis aan de Lange Noordstraa t te Vlissingen, f vóór 1 mei 1584, trouwde (mogelijk in tweede echt) Maeycke Marinusdr. (van Oosten), f vóór 1 mei 1584, dr. van Marinus Jansz■ van Oosten en Digne N.N. N.B. Abraham Adriaense moet zijn ouders vóór 1 mei 1584 verloren hebben, omdat de kerkrekeningen, waarin het begraafrecht verantwoord is, op deze d atum een aanvang nemen en hun namen in deze rekeningen niet voorkomen. Toen moeder Maeycke overleden was - misschien reeds vóór 1580, maa r op zijn laatst niet lang da arn a - moet h a ar broeder Christiaen van Oosten alias Cramer als voogd van moederskant zijn opgetreden. Denkbaar is, da t er bij het overlijden van vader Adriaen geen familielid van zijn kant bij de hand was om zijn plaats in te nemen en Abraham hierdoor nooit een voogd van vaderszijde heeft gehad.

H. L. Kruimel heeft opgemerkt, dat Abraham’s maatschappelijke positie boven die van Adriaen Aerts alias Arents uitstak. Vader Adriaen stond in financiële welstand onmiskenbaar bij zijn zoon Abraham, maar ook bij zijn zwager Christiaen van Oosten ten a c h te r42. Aan de andere kant dient Adriaen’s maatschappelijke positie als deken van een der drie schuttersgilden te Vlissingen toch niet te worden o nderschat43. Nageslacht van Christiaen van Oosten is niet bekend. Het heeft er alle schijn van, dat hij geen kinderen heeft nagelaten en dat Abraham zijn fortuin aan oom Christiaen te danken had. Mijns inziens lijdt het geen twijfel, dat het fortuin, dat we bij vader Adriaen nog missen, maar dat de zoon Abraham volop ter beschikking had, de m a a tschappelijke opgang van het geslacht in hoge mate heeft bepaald.

42. Aangehaalde kohieren van 1577 en 1578, respectievelijk blz. 75 met verwijzing n a ar fol. 16 verso en blz. 57 met verwijzing n a a r fol. 18. Dank zij de van de gemeente-archivaris van Vlissingen ontvangen fotocopieën viel vast te stellen, da t de getaxeerde huurwaarde van ruim 33 pond aanzienlijk beneden die van het huis van Christiaen Marinussen blijft. Vgl. noot 24 en P. K. Dommisse (1913), blz. 112, noot 1. Zie tevens noot 52 hierna.

43. C. de Waard kon vaststellen, gelijk vermeld, da t Adriaen Aerts in zijn hoedanigheid van deken van de schutterij 30 oktober 1559, toen Vlissingen een nieuw stadhuis nodig had, betrokken

Abraham Adriaens (overl. 1638)

Abraham Adriaens, zoon van xxx (overl. voor 1579), is geboren in Vlissingen. Hij huwt Digna Bollaert in 1588 in Middelburg. Digna Bollaert, dochter van Anthonis Anthoniszn Bollaert en Digna Piggen, is gedoopt in 1565 in de St. Walburgis in Antwerpen.

Hun kinderen zijn (volgorde onzeker):

Digna Bollaert overlijdt vroeg, op ca. 34-jarige leeftijd (1596) in Vlissingen. Abraham Adriaens overlijdt in 1638, ook in Vlissingen.

koopman aldaar, pachter van de bierimpost 1588/'89, vermeld als poorter van Middelburg 5 mei 1601, kocht een boomgaard in West-Souburg (1603) en land in Groede en omgeving, gekozen tot gezworene van het waterschap 15 aug. 1618, schonk zijn deel van een perceel grond in Vlissingen aan de Doopsgezinde Gemeente aldaar 27 maart 1637

Van doopsgezind naar katholiek naar adel

Adriaen van Nispen, kleinzoon van Abraham Adriaens via zijn zoon Christiaen Abrahamsz. van Nispen, is geboren in Vlissingen maar verhuist naar Leiden (poorter in 1643) waar hij lakenkoopman wordt.

Hoewel de familie Van Nispen van oudsher doopsgezind is zullen nazaten van Abraham Adriaens, via zijn zoon Christiaen Abrahamsz. van Nispen overgaan tot het katholieke geloof.

Abraham en zijn zoon Christiaen (2e generatie), lakenkoopman van beroep, zijn nog trouwe mennonieten en schenken in 1637 delen van hun huis aan de Peperdijk in Vlissingen aan de doopsgezinde gemeente. Op zijn beurt treedt Christiaens zoon Adriaen van Nispen (3e generatie, overleden ca. 1654) op als leraar van de doopsgezinden in Middelburg. Hij is evenals zijn vader lakenkoopman. Gedurende enkele jaren oefent hij zijn bedrijf uit in Leiden, waar hij in 1645 huwt met Johanna van Hoogmade.

Christiaen (Christianus Franciscus) van Nispen (1653), 4e generatie, want jongste zoon van Adriaen vestigt zich definitief als lakenkoopman in Leiden. Zijn oudste broer Abraham (Amandus) ontfermt zich over hem na de dood van hun ouders. Abraham is in 1671 overgegaan tot het rooms-katholiek geloof en in Leuven gaan studeren, waar hij in 1675 tot priester wordt gewijd.

Vermoedelijk onder invloed van deze broer bekeert ook Christiaen zich in dat jaar tot het rooms-katholicisme, hoewel lijfsbehoud ook een reden kan zijn; als doopsgezinde waren je lijf en goed nooit zeker bij de voortdurende godsdiensttwisten. Nazaten van 4e generatie Christiaen van Nispen zullen huwen met katholieke regenten- en adelsgeslachten.

Bronnen en verantwoording

1. H.L. Kruimel, De oudste generaties van het geslacht Van Nispen en hun verwanten, De Nederlandsche Leeuw, jrg. 100 (1983), 225 - 254.
2. G.J.J. van Wimersma Greidanus, Het laatste woord over de Van Nispen-afkomst? De Nederlandsche Leeuw, jrg. 106 (1989), 66 - 78.
3. J. Fox, De ouders van Abraham Adriaens van Nispen, De Nederlandsche Leeuw, jrg. 107(1990), 2-21
4. G.J.J. van Wimersma Greidanus, Het laatste woord over de Van Nispen-afkomst?, De Nederlandsche Leeuw, jrg. 107 (1990), 21-35.