Nispen van, Familie

Versie van 11 feb 2017 om 13:37

Deze pagina beschrijft de voorouders van Maycke Abrahamsdr. van Nispen, overleden voor 1662, dochter van Abraham Adriaens (overl. 1638). Maycke van Nispen is voorouder van Elizabeth Frederika (Bob) Ekker.

Door Maycke's huwelijk met Heyndrick Grave verdwijnt de achternaam Van Nispen bij haar verdere nakomelingen.

Dispuut over de afstamming

De oorsprong van het patricisch en adellijk geslacht Van Nispen is in nevelen gehuld. Wel staat vast dat Christiaen Abrahamsz., zoon van onze voorouder Abraham Adriaens (overl. 1638), de eerste is die zich Van Nispen noemt, van waaruit het huidige adellijke geslacht Van Nispen zich verder ontwikkelt. In de zeventiende eeuw gaat een lid van de familie aan de Universiteit van Leuven studeren en bekeert zich tot het katholicisme. Zijn nazaten huwen met katholieke regenten- en adelsgeslachten.

De afstamming van Abraham Adriaens, vader van Christiaen Abrahamsz. van Nispen, is echter omstreden. Complicerende factor is dat hij nergens het patroniem Van Nispen hanteert. De wikipediapagina van de familie geeft aan dat ene Aert Claussone (in of voor ca. 1527 overleden) bewezen stamvader en grootvader van Abraham Adriaens is. Men gaat (zonder daarvoor een verwijzing te geven) waarschijnlijk uit van de reconstructie die rijksarchivaris Johan Fox uitgewerkt heeft in De Nederlandse Leeuw (publicatie 1990). Mogelijk vergeet men dat Fox' artikel een reactie was op eerdere artikelen van Mr. G.J .J . van Wimersma Greidanus, waarop een dispuut volgde. Voorlopig is het laatste woord aan Wimersma Greidanus die meer argumenten aandraagt en wiens reconstructie hier gehanteerd wordt.

Gerrit Gerritsz. van Nispen (overl. 1533)

Gerrit Gerritsz. van Nispen, zoon van Catharina van Houte, is steenkoper in Dordrecht. Hij huwt Margriete Willem Deymsdr. met wie hij de gelijknamige zoon Gerrit Gerritsz. van Nispen (ca. 1508)) krijgt.

Gerrit Gerritsz. van Nispen overlijdt in 1533 en is begraven in de Grote Kerk van Dordrecht. Zijn vrouw Margriete Willem Deymsdr. overlijdt in 1540.

Gerrit Gerritsz. van Nispen (ca. 1508)

Gerrit Gerritsz. van Nispen, zoon van de gelijknamige Gerrit Gerritsz. van Nispen (overl. 1533), is geboren tussen 1508 en 1509. Hij overlijdt tussen 1574 en 1579. Hij huwt tweemaal. Zijn eerste vrouw Katrijn Kerssen van Teylingen huwt hij voor 1533. Katrijn Kerssen is geboren in Rotterdam, dochter van Kers Jansz. van Teylingen en Matgen Willemsdr. Uit dit huwelijk stamt Christiaen Gerritsz. van Nispen (overl. voor 1579).

Hij huwt een tweede maal met Magdalena Adriaensdr. van wie hij ca. 1565 en in 1569 gescheiden leeft 44).

Gerrit Gerritsz- van Nispen is lakenkoper in Dordrecht, lid van het St. Pontiaansgilde der lakenkopers, deken van het Catharijnegilde in de Nieuwe kerk van Dordrecht.

Christiaen Gerritsz. van Nispen (overl. voor 1579)

Christiaen Gerritsz. van Nispen is zoon van Gerrit Gerritsz. van Nispen (ca. 1508). Hij huwt tweemaal. Zijn eerste vrouw Maria van Oosten, geboren in Bergen op Zoom, is dochter van Marinus Jansz. van Oosten en mogelijk een vrouw genaamd Digne. Uit zijn eerste huwelijk stamt Abraham Adriaens (overl. 1638). Christiaen Gerritsz. van Nispen hertrouwt met Magdalena Adriaensdr

Christiaen Gerritsz. van Nispen is aanvankelijk droogscheerder te Dordrecht, ontvangt daar een verklaring van goed gedrag 7 mei 1568, vertrekt naar Vlissingen, waar hij woont in1569, en overlijdt vóór 11 juli 1579. Hij huwt waarsch. voor de doopsgezinde leraar te Vlissingen, Maria van Oosten,

NL 1990

1565

geboorte van Digna Bollaert in Antwerpen. 1565/’67 Christiaen van Nispen uit Dordrecht sluit voor de doopsgezinde voorganger te Vlissingen een z.g. geheim huwelijk met Maria van Oosten uit Bergen op Zoom. Geboorte van hun zoon Abraham in Vlissingen.

1568

Christiaen van Nispen, voornemens vanuit Vlissingen naar het buitenland (overzee?) te gaan, verzwijgt tegenover de autoriteiten in Dordrecht zijn huwelijk met een doopsgezinde (en zijn eventuele bekering tot dat geloof) en ontvangt de door hem gevraagde verklaring van goed gedrag met vertaling in het Latijn 32)

1569-1575

Christiaen en Maria wonen in Vlissingen; Christiaen vertrekt en overlijdt. Maria van Oosten voedt haar zoon Abraham op, wellicht met hulp van de doopsgezinde gemeente en neemt hem mee naar de doopsgezinde kerk. Bij afwezigheid in Vlissingen van familie aan vaderskant wordt Maria’ s broer Christiaen van Oosten voogd.

1575/’76

Maria van Oosten sterft. Christiaen van Nispen’s zuster Anna treedt in het huwelijk met Adriaen Adriaense uit Antwerpen; zij vestigen zich in Middelburg en ontfermen zich over Abraham, haar broers zoon, die nu, op ca. 10-jarige leeftijd, volle wees is geworden (erg veel jonger kan Abraham niet geweest zijn, want dan was het doopsgezinde geloof niet bij hem aangeslagen: zijn pleegouders waren niet doopsgezind 33) en erg veel ouder kan hij evenmin zijn geweest, want dan had hij tegenover de buitenwereld al Abraham Christiaens van Nispen geheten). Adriaen Adriaense wordt voogd van vaderskant.

NOTEN

32) Vermoedelijk heeft Christiaen van Nispen de verklaring van goed gedrag reeds nodig gehad voor zijn verblijf in Vlissingen: in 1567 is er sprake van een ordonnantie betreffende vreemdelingen die bescheid van voorgaand goed leven moeten overbrengen van gerecht en pastoor in de laatste woonplaats; wie zulk een bescheid niet heeft, moet vertrekken (Extraordinaire domeinrekening van Zeeland Bewesterschelde anno 1567, in Arch. Rekenkamer I 297, f. 46v)..

33) Anna van Nispen werd op 11 jan . 1604 lidmate van de gereformeerde gemeente in Middelburg (De Nederl. Leeuw 1983, k. 235, ontleend aan brief nr. 12 van C. de Waard). Zij en haar man komen niet voor op de naamlijst van Doopsgezinden te Middelburg in 1581 (De Navorscher 1933, p. 120; deze lijst, evenals een van 1580, ook in Arch. Doopsgezinde gemeente Vlissingen 179).

Abraham Adriaens (overl. 1638)

Abraham Adriaens, zoon van Christiaen Gerritsz. van Nispen (overl. voor 1579), is geboren in Vlissingen. Hij huwt Digna Bollaert in 1588 in Middelburg. Digna Bollaert, dochter van Anthonis Anthoniszn Bollaert en Digna Piggen, is gedoopt in 1565 in de St. Walburgis in Antwerpen.

Hun kinderen zijn:

Digna Bollaert overlijdt vroeg, op ca. 34-jarige leeftijd (1596) in Vlissingen. Abraham Adriaens overlijdt in 1638, ook in Vlissingen.

Nederlandse Leeuw 1986

koopman aldaar, pachter van de bierimpost 1588/'89, vermeld als poorter van Middelburg 5 mei 1601, kocht een boomgaard in West-Souburg (1603) en land in Groede en omgeving, gekozen tot gezworene van het waterschap 15 aug. 1618, schonk zijn deel van een perceel grond in Vlissingen aan de Doopsgezinde Gemeente aldaar 27 maart 1637

NL 1989

I V . Abraham Adriaens , geb. Vlissingen, grootgebracht in Middelburg door zijn oom en tante Adriaen Adriaense en Anna Gerritsdr. van Nispen, koopman te Vlissingen, pachter van de bierimpost ald. (1588/'89), vermeld als poorter van Middelburg 5 mei 1601, gezworene van het waterschap (1618, 1625), gegoed in Breskens, Groede en West-Souburg4 5 , schonk zijn helft van een huis op de Peperdijk te Vlissingen aan de Doopsgezinde gemeente ald. 27 maart 1637, begr. Vlissingen (St. Jacobskerk) 13 maart 1638, tr. Middelburg 7 of 8 aug. 1588 Digna Bollaert, ged. Antwerpen (St. Walburgskerk) 6 febr. 1565, begr. Vlissingen (St. Jacobskerk) 17 jan. 1596, dr. van Anthonis Bollaert en Digna Biggen.

NL 1990

1577-1588

Abraham wordt door zijn oom en tante Adriaen Adriaense en Anna van Nispen in Middelburg verder grootgebracht, wordt door de buitenwereld als hun kind beschouwd en gebruikt, naar buiten optredend, zijn pleegvaders achternaam; hij noemt zich dus Abraham Adriaense.

1579

voor schepenen van Dordrecht wordt de nalatenschap van Gerrit van Nispen de oude en de jonge, vader en broer van Christiaen en Anna van Nispen, verdeeld. Over Abraham Adriaense wordt niet gerept omdat de schepenen hem zouden beschouwen als onwettig kind van Christiaen van Nispen en/óf omdat de erfgenamen hem ook daar laten doorgaan voor een kind van Adriaen Adriaense en Anna van Nispen 34).

1584

Abrahams oom en voogd van moederskant Christiaen van Oosten overlijdt,

ca. 1587

zijn oom en voogd van vaderskant, tevens pleegvader Adriaen Adriaense sterft eveneens.

1588

Abraham Adriaense trouwt met Digna Bollaert, de achternicht van zijn pleegvaders zwager; hij wordt daarbij geassisteerd door zijn stiefoom (de tweede man van de weduwe van Christiaen van Oosten), die verklaart dat Abraham Adrianse een vrij jonggezel is, zonder ouders of voogden. Het paar vestigt zich in Vlissingen, waar Abraham geboren poorter is.

ca. 1589

hun eerste kind wordt geboren, maar het sterft reeds in maart 1590 (als het een zoon was zou ook hij reeds Christiaen van Nispen kunnen hebben geheten, of Antonis naar de grootvader van moederskant; als het om een dochter ging kan zij Digna hebben geheten naar de grootmoeder, of Anna naar Abraham’s pleegmoeder of ook reeds Maeycken naar Abraham’s moeder)

ca. 1591

geboorte van zoon Adriaen, genoemd naar Abraham’s pleegvader;

ca. 1593

geboorte van dochter Maeycken, genoemd naar Abraham’s moeder Maria van Oosten. Zij zou later o.a. de dochters Anna en Dina krijgen, respectievelijk genoemd naar haar vaders pleegmoeder, die zij als grootmoeder van vaderskant had gekend (Anna van Nispen overleed na 2 juni 1609 35) en naar haar moeder en grootmoeder van moederskant,

ca. 1595

geboorte van Christiaen van Nispen, met naam en toenaam genoemd naar zijn vaders echte vader Christiaen van Nispen 36)

NOTEN

34) Een andere mogelijkheid zou nog kunnen zijn dat Christiaen van Nispen tevoren, en dan wellicht in verband met zijn voorgenomen vertrek naar het buitenland, was uitgeboedeld, zodat zijn zoon niet tot de erfgenamen behoorde. Van zo’n uitboedeling is in Dordrecht echter geen schepenakte te vinden, zodat het ondershands zou moeten zijn gebeurd (Met dank aan Drs. L. J . van der Klooster voor zijn opmerking).

35) De Nederl. Leeuw 1983, k. 235, 236; Not. arch. Amsterdam 116, f. 74.

36) Christiaen Abramsen van Nispen was omtrent 45 jaar oud op 28 juni 1639 (Recht. arch. Zeeuws Vlaanderen 2151x, akte nr. 209)..

De Nederl. Leeuw 1983

k . 236—239, 250, 253 ( in deze laatste kolom kennelijke vergissingen in haar doopdatum en de naam van haar schoonmoeder). De desbetreffende uiteenzetting over de afkomst van het geslacht Van Nispen en het daarnaar gedane onderzoek noemt een aantal kwartieren van Abraham Adriaens. Ik aarzel deze kwartieren hier te vermelden, omdat zij gebaseerd zijn op de veronderstelling dat Abraham een zoon is van het echtpaar Adriaen Adriaense x Anna van Nispen, hetgeen mij voorkomt moeilijk aanvaardbaar te zijn. Immers, volgens het regest in kol . 231 van de akte dd. 12 j a n . 1571 is Adriaen Adriaense op die datum nog onbejaard (dus ongehuwd), terwijl de akte van 17 juli 1577 ( kol . 231, maar vooral kol . 235) suggereert dat hij kort tevoren met Anna van Nispen in het huwelijk is getreden. Aldus zou Abraham Adriaens die i n 1588 trouwt, bezwaarlijk uit dit huwelijk kunnen stammen. Trouwens, wanneer Abraham Adriaens werkelijk „gewoon" een wettig kind van Adriaen Adriaense en Anna van Nispen zou zijn, valt niet goed in te zien waarom er dan bij de kennelijke overvloed aan bronnen waaruit kon worden geput, blijkbaar toch geen enkele akte te vinden is waarin dat wordt bevestigd. Arch . Doopsgez. Gem. Middelburg 27, f. 4 v vermeldt op 30 juni 1647: Neeltje, wed. van Abraham Adriaens, bleker in Zoutelande, wier zusterschap wordt opgezegd. Zou er werkelijk in dezelfde tijd en zo dicht in de buurt nóg een doopsgezinde Abraham Adriaens zijn geweest, of hebben wij hier te maken met een later huwelijk van de „onze" ? Na het overlijden van Digna Bollaert op vrij jonge leeftijd, lijkt zijn hertrouw wel voor de hand te liggen.

Bronnen en verantwoording

1. J Fox, 'De ouders van Abraham Adriaens van Nispen' en GJ.J. van Wimersma Greidanus, 'Het laatste woord over de Van Nispen-afkomst!', De Nederlandse Leeuw, 107 (1990).