Haan de-Swertz

Versie van 26 dec 2014 om 13:07

Gien Swertz

Regina Elisabeth (Gien) Swertz is de dochter van Elizabeth Frederika (Bob) Ekker (1901-1944) en Jan Swertz (1897-1941). Ze werd geboren op 1 maart 1930 in Den Haag.

Haar jeugd in Den Haag en de periode rond de oorlog in Nijmegen en Groesbeek wordt beschreven op de pagina Leven in het Bezuidenhout. We pikken de draad weer op na de oorlog (1945) als ze 15 jaar oud is.

Dekkerswald

Na de oorlog is Gien wees en woont met haar zusjes Katrien en Liesbeth bij het gastgezin Lien en Theo Schaeffer in Nijmegen. Ze rondt de katholieke Middelbare Meisjesschool af in Mariënbosch, dat verbonden is aan een klooster en zich aan de rand van de stad Nijmegen bevindt op de hoek van de Groesbeekseweg en de Sophiaweg grenzend aan Heilig Landstichting.

Katrien en Gien gaan de verpleging in om snel op eigen benen te kunnen staan en onafhankelijk te worden. Het is niet Giens eerste keuze, maar studeren zit er niet in gegeven de barre omstandigheden en ze zitten zonder familie. Op die manier kan ze nog een tijd bij Katrien en Liesbeth blijven. Katrien en Gien blijven lang solidair samen, eerst in Dekkerswald en daarna in Den Haag bij het Westeinde ziekenhuis. Ook in Eindhoven in het Sint Joris ziekenhuis hebben ze samengewerkt.

Op haar 17/18e? gaat ze werken in Dekkerswald. Daar werkt ook Guusje Kockelmans. Ze is betrokken bij de huisradio EWW (Elk Wat Wils) net zoals patiënt Max de Haan, die optreedt als Ome Keesje en teksten schrijft. Max is daar herstellende van tbc, die hij opgelopen heeft tijdens gedwongen tewerkstelling (Arbeitseinsatz) in Duitsland. Bij het hoorspel ‘Moord in de Röntgen’ van de hand van Max, blijven alle mensen gekluisterd aan bed, voor zover ze dat al niet zijn natuurlijk. Guusje, die een oogje op Max heeft, vraagt ook of Gien mee wil doen. Max en Gien ontmoeten elkaar in 1949, zij is pas 19 en hij 29. Ze zullen pas in 1950/1952 een verhouding krijgen en in 1954 trouwen.

Naar Den Haag en Eindhoven

Gien vertrekt in 1950/1951 (?) na de opleiding in Dekkerswald naar Den Haag om daar in het Westeinde ziekenhuis te gaan werken. Ze kan hier wel een volwaardig diploma verpleegkunde halen, wat niet mogelijk was in Dekkerswald, waar men wel de aantekening longen kon halen. In die tijd regeren de katholieke zusters in het Westeinde nog met ijzeren hand. Katrien herinnert zich dat Gien een keer per ongeluk een Mariabeeldje kapot gooit; Gien laat het beeld ongemerkt oplappen en terugzetten. Niemand die iets vermoedt.

Gien wordt soms gevraagd voor stervensbegeleiding; ze heeft een mooie stem en stervenden voelen zich gerust bij haar. Het Westeinde zit dan nog in centrum van Den Haag, te midden van cafés en hoertjes waarmee Gien en haar collega's goed kunnen opschieten. De Italiaanse ijszaak Florencia aan de Torenstraat is populair onder de verpleegsters. Deze in 1932 geopende zaak bestaat nog steeds.

Max de Haan blijft aandringen na de Dekkerswald-tijd, en bestookt haar in haar Haagse tijd. Ze herinnert zich dat Max vaak onverwachts op bezoek komt en niet goed weet wat hier nou van moest komen. Gien is op een gegeven moment toch voor hem gevallen en komt in 1952 (?) naar Eindhoven om in het Sint Josef Ziekenhuis te gaan werken. In de tijd dat Gien nog in het Westeinde werkt, komt zij regelmatig met de trein naar Eindhoven. De vader van Max haalt haar dan wel eens op bij het Station. Gien vindt het bijzonder dat vader Cas dan onderweg naar de Kerkstraat 7, waar het ouderlijk huis staat, nog allerlei zaken doet in de stad.

Als er sprake is van een verhouding gaat Gien in het Sint Josef Ziekenhuis in Eindhoven werken. Ze woont in een verpleegstersflat aan de Aalsterweg. Ze haalt haar volledige diploma verpleegkunde uiteindelijk in 1953, maar zal daar niet lang profijt van hebben. Als ze trouwt en naar eerste kind zal krijgen volgt ontslag. Dat is normaal in die tijd; ze moet nu immers voor de huishouding en haar kinderen gaan zorgen.

Max de Haan

Angelina de Haan -Waterreus met haar tweeling Max (links) en Cas (1920)

Marcus Jacobus Maria (Max) de Haan wordt op 28 januari 1920 in Eindhoven geboren als tweede van een tweeling; de eerste kinderen van Caspar Joseph Marie (Cas VI) de Haan en Adriana Josephina Maria (Lina) Waterreus. Hij is geboren in de Prins Hendrikstraat te Eindhoven. Max de Haan overlijdt 24 mei 2007 op 87-jarige leeftijd als gevolg van longfalen. Max de Haan is begraven op het Sint Catharinakerkhof in Eindhoven. Op zijn verzoek bij leven zijn de stoffelijke resten van zijn grootvader Marcus Waterreus in zijn graf bijgelegd. Zijn broer Jos de Haan vermeldt daarover:

De grafresten van zijn grootvader Marcus Waterreus, met wie hij altijd een zeer sterke band heeft gehad en die in 1939 op het St. Catharinakerkhof begraven werd, zijn vóór 24 mei 2007 opgegraven en bijgezet in het nieuwe graf voor Max de Haan. Hij is begraven met zijn vertrouwde Jakobsschelp bij zich.

Zijn persoonlijke levensverhaal wordt hieronder opgetekend. Zijn loopbaan wordt beschreven op de pagina Haan de, Max - loopbaan.

Max de Haan komt uit een oude Eindhovense familie. Zijn vader heeft een schildersbedrijf dat al ?? jaren in goede traditie van vader op oudste zoon overgaat, steevast Caspar genoemd. Zijn broer Cas is een half uur ouder en dus voorbestemd het familiebedrijf over te nemen.

Nadat Cas geboren is, denkt de arts de klus geklaard te hebben. Angelina Waterreus blijft echter wat voelen, maar de arts verzekert haar dat er toch echt niets meer zit. Als Max uiteindelijk na een half uur wordt geboren laat hij zich ontvallen; 'dat zal altijd een min menneke blijven'. Ook op dat punt zal de arts ernaast zitten. Max moet eerst naar een couveuse.

Max' jeugd

Eindexamenklas Gymnasium Augustinianum. Max de Haan zit tweede rij eerste van rechts (1938)

Max volgt de lagere school aan de Gagelstraat in Eindhoven. Over zijn vroege jeugd noteert zijn broer Jos de Haan het volgende:

In de parochiekerk van pastoor Pulskens in de Gagelstraat (later museum Kempenland) hadden Max en zijn broer Cas een zeer korte zangcarriere wegens tekort aan zangkwaliteiten (hetgeen bleek in een Kerstnacht toen ze moesten zingen "Oh, mijn zoet aanvallig wichtken".

In zijn jongensjaren was Max misdienaar in de Catharinakerk. De kerk was toegankelijk door vanuit de tuin van het ouderlijk huis op kerkstraat 7 over een muurtje te klimmen. Vanwege de verdiensten werd echter de voorkeur gegeven om in de synagoge te dienen, die schuin tegenover Kerkstraat 7 was gelegen; dat was altijd op Sabbat, dan mochten de Joodse belijders niet werken.

In 1932 gaat Max naar het gymnasium bij het Augustinianum, waar dr. C. Terhaar rector is. Tijdens de middelbare schoolperiode gaat hij op fietsvakanties met zijn broer Cas en verblijft in Nederlandse en Belgische jeugdherbergen. In België is de familie graag, zoals in la Roche (1937).

Max is actief in sport. Op zijn 16e wordt hij kampioen Meerkamp op het Gymnasium, en ontmoet in hetzelfde jaar de Amerikaans schaakkampioen Reuben Fine in Amsterdam; waartegen hij remise haalt in een simultaan (12). Op zijn 17e is hij captain tijdens een voetbalwedstrijd tussen het Gym en de HBS. Het wordt historisch omdat het Gym nu eens wel wint (2-1). Ook is hij jarenlang lid en later ook bestuurslid van Hockeyclub Oranje Zwart.

In 1938 haalt hij zijn eindexamen Gymnasium ß en die zomer gaat hij te fiets met broer Cas, Harrie de Bont, Ben Notten, Sjef Stalpers en André van Hapert naar Luxemburg. Cas en hij rijden in één dag terug.

Na zijn diploma In 1938 gaat Max economie studeren aan de Katholieke Economische Hogeschool te Tilburg. Hij heeft voorkeur voor medicijnen of een betavak, maar vanwege de economische crisis gaat hij met een studievoorschot als spoorstudent naar Tilburg. Er is thuis geen geld voor het kostgeld verder weg. Enkele broers (Jos en Kees) zullen later wel in Delft architectuur kunnen studeren. De oorlog gooit anderhalf jaar later roet in het eten, maar hij behaalt desondanks en later dan gewild zijn kandidaatsexamen bedrijfseconomie in 1941.

De oorlog en deportatie

Nederlandse arbeiders tijdens het middagmaal, Machinefabriek Dresden, niet gerelateerd aan verhaal Max de Haan (foto 1944)

Eind 1939 moet Max in militaire dienst. Bij het uitbreken van de Tweede wereldoorlog wordt hij op 3 mei 1940 overgeplaatst van de Kromhoutkazerne in Tilburg naar de Sportlaan in Den Haag. Hij patrouilleert in het Zuiderpark en maakt op 5 mei maakt gevechten mee op Ockenburg, waar Duitse Junkers met sleepvliegtuigen zijn geland. Het is allemaal van korte duur. In zijn bataljon sneuvelt een zekere Marinus de Haan, en per vergissing wordt zijn dood naar Max' huis doorgegeven. Na het bombardement van Rotterdam volgt spoedig de capitulatie en militairen krijgen ' groot verlof'.

In 1942-1943 volgt verdere studie in Tilburg totdat de Duitsers de studenten dwingen een loyaliteitsverklaring te tekenen. Zoals zovelen weigert Max dit, waarna hij verplicht wordt tot tewerkstelling (Arbeitseinsatz) in Duitsland. Daar is geen ontkomen aan. Onderduiken zou funeste gevolgen hebben voor het bedrijf van zijn vader en hun grote gezin.

Deportatie volgt met zijn goede vriend Harrie de Bont. Via kamp Ommen, Erica, de Herman Göhring-Werke in Braunschweig en Watenstedt wordt hij uiteindelijk in mei 1943 tewerkgesteld als arbeider in de Volkswagenfabrieken in KDF-Stadt (Kraft Durch Freude), dat tegenwoordig Wolfsburg heet. Wolfsburg ligt op 90 km afstand van Hannover richting Berlijn, net voor de voormalige grens met Oost-Duitsland.

Via zijn broer Jos de Haan zijn de volgende anedotes overgeleverd.

Max smokkelde valse paspoorten, afkomstig van o.a. G. Hanebrink, student economie in Tilburg t.b.v. Gerrit Daaldrop, Joost Margry en hemzelf. Via de heer Bannenberg, directeur van melkfabriek St. Jozef, kreeg hij via Herr Weber (die de inhoud natuurlijk niet kende), hoofd van de Sicherheitspolizei, in Wolfsburg pakjes, o.a. een simpel Kodak-boxje en drie filmpjes, waarmee hij ca 80 unieke foto's heeft kunnen maken.

Hoewel de Duitsers hun 'broedervolk' relatief beter behandelen dan andere tewerkgestelden, zijn de omstandigheden bar; eenvoudige barakken, ongedierte en lange werktijden. De maaltijden zijn eenzijdig en karig, vaak alleen soep van aardappelschillen, soms verschimmeld. Ondanks dat maakt Max er het beste van. Hij krijgt een romance met een Sovjet-meisje dat hem Russisch bijbrengt.

Voor de zilveren bruiloft van zijn ouders op 4 februari 1944 mag hij tijdelijk terug. Zijn vriend Harrie de Bont staat voor hem borg. Na terugkeer maakt hij tussen 20 en 25 februari het bombardement van Braunschweig mee in het kader van de geallieerde operatie Big Week. In de Oelschlägerstraße wordt zijn leven gered door een knijpkat (verhaal NTB). Op D-day (6 juni 1944) krijgen hij en anderen een aframmeling van de Duitsers in het 'Straflager' en in augustus moet hij werken om de gehavende spoorwegen in Dollbergen te repareren, 60 km ten Oosten van Wolfsburg bij.

Oorkonde; familie en vrienden beloven plechtig om Max 'in ballingschap' iedere dag een brief te schrijven (juli 1944)

In juli 1944 stellen zijn familie en vrienden een ludieke 'oorkonde' op (zie foto) om Max een hart onder de riem te steken. Ze beloven Max plechtig iedere dag een brief te schrijven.

Allen die hier onder staan te lezen beloven plechtig om aan hunner broeder (bloedverwant evennaaste) Max de Haan en aan zijn mede-dolenden makker Harry de Bont, zo zij ook dezen kennen op den datum waarop hunnen namen te vinden zijn enen brief te schrijven met de scandaleuze, amoureuze of periculeuze avonturen welke zij ter stede Eindhoven beleefden, alsook de zotternijen te vermelden waarvan zij getuige waren, dit tot opbeuring in de ballingschap welke zij zo node moeten doorstaan.

Gegeven te Eindhoven op den 27ste juli 1944

In januari 1945 wordt hij overgeplaatst naar Lembke, net boven Wolfsburg. Rond de nakende bevrijding door het negende Amerikaanse leger is het één grote chaos in de kampen. Nu er geen gezag meer is ziet Max zijn kans schoon en loopt op 1 mei 1945 de dertien kilometer terug naar Wolfsburg waar zijn makkers nog zitten. Duitsers proberen in hun vlucht nog documenten te verbranden, maar Max weet een waardevolle lijst te redden uit de bureaus van de kampbewaarders. Zijn broer Jos de haan vertelt daarover de volgende anekdote.

Enkele maanden voor het einde der oorlog zag Max kans uit een Duits bureau de complete lijst met nummers en andere gegevens van de 249 Nederlandse studenten te ontfutselen, welke lijst in 1999 waardevol bleek te zijn i.v.m. de herstelbetalingen door de Volkswagenfabriek van 10.000 DM per nog levende tewerkgestelden. Later zal Max (begin 1990) o.g.v. de WUBO een uitkering wegens oorlogsletsel ontvangen: Fl. 300,-- per maand.

Op 5 mei 1945 liften Max en alle zieke Nederlanders op een open goederentrein naar Brunssum, waar ze bij aankomst medical clearance moeten ondergaan. Hij blijkt besmet te zijn met tuberculose (TB). Daarna reizen Max en zijn maatje Harry de Bont in een laadbak mee naar Eindhoven. Thuis volgt hij een kuur tegen de TB en herstelt, tijdelijk blijkt later.

Foto van Cartier-Bresson met vriend Dirk

Bekende foto van fotograaf Henri Cartier-Bresson uit WOII. De man aan de tafel is Dirk van der Velden, goede vriend en lange tijd buurman van Max de Haan (foto 1945).

Tijdens de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog brengt Max' latere buurman en dikke vriend Dirk van der Velden ook een tijd door in Duitsland. Max en Dirk zullen elkaar pas in de jaren '70 van de vorige eeuw leren kennen als ze naast elkaar wonen in Eindhoven. Dirk van der Velden heeft 30 jaar lang een praktijk als gynaecoloog aan huis.

Van de bekende fotograaf Henri Cartier-Bresson bestaat een foto die hiernaast wordt afgebeeld. De foto is gemaakt in 1945 in doorgangskamp Dessau. Er wordt een verraadster onder handen genomen terwijl een jongeman aan een tafel aantekeningen maakt. Pas in de jaren '80 van de vorige eeuw ontdekt men dat de man aan het bureau Dirk van der Velden is.

Dirk van der Velden weigert in 1943 de loyaliteitsverklaring te ondertekenen, en wordt tewerkgesteld als student geneeskunde in een Duits ziekenhuis in Potsdam. Als de Russen oprukken vlucht hij op de fiets naar Dessau, waar de Amerikanen zitten. De Russen worden namelijk gevreesd om hun wreedheden. Bij Dessau vertelt hij een Amerikaanse soldaat dat zijn opa Amerikaan is, en mag doorlopen.

Omdat hij zijn talen spreekt wordt hij, als 22-jarige student, benoemd tot commandant van het Amerikaanse doorgangskamp in Dessau, dat onderdak biedt aan tewerkgestelden uit Nederland, Frankrijk, België en Denemarken. Zijn functie is om hen te verdelen over de treinen naar huis. Als hij zijn werk doet wordt hij abrupt geconfronteerd met de ontmaskering uit het publiek van een Belgische vrouw en Gestapo-informant die ongezien weg wil komen. In zijn herinnering;

De een na de ander kwam voor mij staan, met een identificatiebewijs. Toen die ene vrouw voor me stond, zei iemand uit het publiek opeens: ‘Báh. Jij bent een smerige Gestapo-agente.

Hij is zich niet bewust dat hij gefotografeerd wordt door Cartier-Bresson. Nog steeds wordt de foto in catalogi verkeerd (over)geïnterpreteerd. De jongeman zou een onpartijdige rechter zijn die recht spreekt bij een dispuut, vandaar zijn neutrale houding met pen in de hand. De foto is er eentje uit een serie. Op de volgende foto's is te zien hoe de vrouw wordt beschimpt en afgerammeld.

In februari van 1988 bezoeken Max en Dirk de inmiddels 80-jarige Henri Cartier-Bresson in Parijs.

Hoop en ziekte na de oorlog

Na de bevrijding breekt een nieuwe en hoopvolle tijd aan. Max doet mee aan een Franse-Alpenrally met Janus van de Kamp en maakt vele leuke tripjes. Met broer Jos reist hij af naar Meina, Alassio Venetie, met Marcel Matthé vertoeft hij in les Sables d'Olonnes en met Frans van der Meulen gaat hij naar Parijs. Ondertussen rondt hij in 1948 zijn doctoraal bedrijfseconomie af in Tilburg, waarna hij 9 maanden directie-assistent wordt bij de Velasques sigarenfabriek Meerveldhoven.

In 1949 treedt recidive op van zijn tbc. Hij is eerder dat jaar nog bij een voetbalwedstrijd geweest van de toen succesvolle Noordfranse club lris club Lambersart. Er volgt opname en hij moet herstellen in sanatorium Dekkerswald in Groesbeek. Hij ligt er van 1949 tot 1950 en ontmoet Gien Swertz, waar hij pas later een verhouding mee zal krijgen en trouwen. Deze kennismaking wordt beschreven op de pagina Dekkerswald.

Zijn longen zijn dermate aangetast dat 3/4 van zijn (linker of rechter?) long chirurgisch verwijderd wordt. Dit is een ingrijpende operatie waar zijn lichaam vanaf zijn buik achterlangs naar hoog in zijn rug opengesneden en opengeklapt wordt. Op het litteken dat hij zijn leven met zich meedraagt zou Boris Karloff als monster van Frankenstein jaloers geweest zijn.

Wim Maas is lange tijd zijn vaste kamergenoot. Met hem spreekt hij af dat zij, eenmaal genezen, uit dankbaarheid naar Lourdes gaan. In 1975, vijfentwintig jaar later, maken ze samen deze reis. In Dekkerswald maakt hij twee vrienden voor het leven; Jan ten Bosch, en Frits de Waard. Jan ten Bosch is striptekenaar en zal later de drie geboortekaartjes van Max' eerste drie kinderen illustreren.

Na Dekkerswald reist hij met zijn maat Frans van der Meulen in 1950 af naar Rome, Meta di Sorrento en Capri (ook met Harry Kooymans) en in 1951 bezoekt hij de Bayeuxralleye mee (ook met Wim Wich). In 1953 is hij aanwezig bij de afstudeerborrel van zijn broer Jos in Delft met zijn vader en Oom Sjef. Na zijn studie bouwkunde wordt Jos architect. Een jaar eerder (1952) heeft Jos zich verloofd met Paula in Boshek/Breda,

Fotogalerij de Haan vroeger

• 

  De tweeling Max (links) en Cas de Haan op de motorkap van een T-Ford met hun tante en zus van hun vader Addy de Haan (1903) voor het ouderlijk huis Kerkstraat 20 in Eindhoven. Boven de winkelruit rechts staat ” Kluitmans & “ te lezen (foto 1924).

• 

  Max de Haan maakt op ca. 19-jarige leeftijd een dubbelfoto (ca. 1939)

• 

  Hockeyteam van Oranje Zwart in Eindhoven. Max de Haan (20) staat tweede links, zijn tweelingbroer Cas gehurkt rechts (1940)

• Tumblr mc1f4sV7Cs1r4d8hzo1 r1 500.jpg

  Vier generaties Caspar de Haan. In het schilderij Cas de Haan, tweelingbroer van Max de Haan. Over het schildersbedrijf Caspar de Haan verschijnt een artikel.

Trouwen en een gezin stichten in Helmond

Het jonge gezin de Haan in Helmond; vlnr Marc, Gien, Thomas, Max en Eric (ca. 1959)

Max en Gien verloven zich officieel in 1952 (?) samen met zijn broer Jos en Paula (?). In dat jaar gaan ze op vakantie naar Parijs, en in 1953 naar Kufstein, waar Ad van Bergeyk en Nico Steens hen vergezellen. Max en Gien trouwen in 1954 in Eindhoven en geven een diner in 'de Wildeman' aan de markt in Eindhoven.

Ze krijgen samen vijf kinderen:

1. Marcus Joannes Maria (Marc) de Haan (1955, Stiphout)
2. Eric Caspar Maria de Haan (1956, Helmond)
3. Thomas Silvester Maria de Haan (1957, Helmond)
4. Joannes Christoffel Maria (Hans) de Haan (1962, Helmond)
5. Isabel Angelina de Haan (1965, Madrid)

Max en Gien betrekken na hun trouwen een huis in Stiphout aan de straat Tivoli. Het is klein, voornamelijk uit hout opgetrokken en ligt midden in het bos. Hier wordt hun eerste kind Marc geboren.

Marc schreeuwt als baby zo langdurig dat de dokter wordt ingeroepen. Als de dokter Gien verzekert dat alles in orde is maar dat de baby waarschijnlijk teveel energie heeft, wordt de wieg met de huilende Marc gewoon verder het bos in gelegd om niet te storen. Marc groeit uit tot de sterkste van de kinderen.

De volgende drie, Eric, Thomas en Hans worden in Helmond geboren, nadat het jonge gezin daar in 1955 een groter en echt bakstenen huis gaat bewonen aan de Dr. Schaepmanplanstoen 2. Isabel wordt geboren als het gezin is verhuisd naar Spanje.

Anekdotes over het gezin staat op de pagina De Haan-Swertz anekdotes.

Fotogalerij

• 

  Gien Swertz in de kapel voor het trouwen (1954)

• 

  Trouwen Gien Swertz en Max de Haan (1954)

• 

  Marc, Hans, Eric en Thomas de Haan in Helmond (1963)

Zeven jaar in Spanje

In 1963 verhuist het jonge gezin naar Madrid waar Max de fabriek Suwide Española opzet voor het Helmondse textielbedrijf Hatéma. Het gezin blijft 7 jaar in Madrid wonen. Het eerste huisje (Marques de Valdecillas) is te klein en wordt na enkele maanden verruild voor Rodriguez Marin 60, in de wijk Cruz del Rayo, vlak bij het voetbalstadion Bernabéu van Real Madrid CF. Ze blijven daar wonen totdat ze terugkeren naar Nederland.

De kinderen kijken met plezier terug naar de Spaanse tijd en hun jeugd aldaar. Max en Gien zagen het als een geslaagd avontuur; Spanje was begin jaren '60 van de vorige eeuw nog erg afgesloten en niet te vergelijken met het verwesterde en in de EU geïntegreerde Spanje van tegenwoordig. Een aantal anekdotes over het gezin in Madrid staat op de pagina De Haan-Swertz anekdotes.

De keuze om naar Spanje te gaan wordt bekritiseerd door enkele vrienden. Men herinnert zich nog goed dat Nederlanders meegevochten hebben aan Republikeinse zijde in de nadagen van de Spaanse burgeroorlog in 1939. De harde repressie van na de burgeroorlog is voorbij, maar Spanje is nog steeds een dictatuur onder leiding van Franco 'el Generalisimo'.

Er zijn politieke gevangenen, de communistische partij is verboden. Het Baskenland en andere regio's zoals Catalunya staan onder sterk centraal gezag van Madrid en hun locale talen worden onderdrukt. Eind jaren zestig komt er voorzichtig oppositie op gang en permitteert de pers zich kritische stapjes.

Als Franco weer de zoveelste toespraak houdt op tv, doen Thomas en Eric hem na op het balkon van hun huis voor de straat. Franco's kenmerkende hese stem en houten gebaren zijn duidelijk voor de (gelukkig weinige) passanten.

Geboorte van Isabel

In 1965 wordt in Madrid Isabel geboren; het vijfde kind en enige meisje. Ondanks Max’ angst dat Isabel op Hitlers geboortedag zou worden geboren (20 april), geschiedt aldus. Zij wordt geboren in het British American Hospital. Gezien haar eerdere ervaring met gezwinde bevallingen weet Gien dat het wel eens heel snel zal kunnen gaan. Bij aankomst in het ziekenhuis duwt ze dan ook mee achter haar eigen (lege) brancard, tot grote verbazing van het personeel dat het door de drukte pas in de kraamruimte doorheeft.

Max de Haan, die eindelijk zijn lang gekoesterde droom van een dochter ziet uitkomen verwoordt het zo:

De geboorte van Isabel was aanleiding tot een onbeschrijfelijke en zelfs bandeloze vreugde in het gezin. Na vier jongens eindelijk een meisje! Om dat waar te kunnen maken was er van tevoren veel werk verricht.

Niet alle theorieën om een meisje te verwekken bleken te kloppen. Zelfs de adviezen van de Saturday Evening Post onder de titel “How to choose the sex of your child” bleken, ook al eerder, niet tot het gewenste resultaat te leiden. Evenmin als de stand van Orion, de maan en de sterren, en de stelling dat de man bij de verwekking hevig vermoeid of bezopen moest zijn.

Ik mocht maar één keer per dag eventjes op bezoek in het ziekenhuis, waar degelijke en strenge Amerikaanse matrones de dienst uitmaakten. Om de tijd te doden en mijn blijdschap te vieren ben ik met een vriend des huizes, Luis Montalvo zo nu en dan een borreltje gaan drinken, nou ja, zo ongeveer drie dagen en nachten aan één stuk.

Het Madrileens leven

Max en Gien bouwen met de kinderen een bestaan op in Madrid. Ze trekken met mensen op van de Nederlandse kolonie, maar maken ook goede vrienden met Spanjaarden.

Naast huisvriend Luis Montalvo raakt Pastoor Jesus Maria Paton van de aangrenzende Katholieke kerk Santa Gema bevriend met de familie. Hij doopt Isabel en doet de communies van Thomas en ??. Paton treedt later uit de kerk en schrijft maatschappelijk geëngageerde schoolboeken over religie. Hij trouwt met Maria Jesus, die dezelfde voornamen van haar man Jesus Maria draagt, maar dan omgekeerd. Beiden komen in 198? op bezoek naar Eindhoven en Delft.

Fotogalerij

• 

  Gien de Haan, geboren Swertz (35) met Isabel de Haan (1) in Spanje (1966)

• 

  Gien de Haan, geboren Swertz (ca. 36) en Max de Haan (ca. 46) in hun huis in Madrid (ca. 1967)

Terug in Nederland

Max en Gien bij hun 25-jarige huwelijksfeest (1979)

Gien en Max keren in 1970 terug naar Nederland, mede om de kinderen een goede middelbareschoolopleiding te kunnen geven. De oudste zoon Marc is eerder in 1968 teruggegaan als hij de lagere school afrondt. Hij gaat intern op kostschool Eikenburg. Eric volgt in 1969. Als de rest van de familie terugkeert betrekken ze een huis aan de Floralaan West 163 in Eindhoven, dat 42 jaar bewoond blijft. Max wordt groepsdirecteur bij Gamma Holding en daarna directeur van de kousenfabriek Jansen de Wit

Op 29 juni 1979 vieren Max en Gien hun 25-jarige bruiloft met de hele familie. Hun 50-jarig huwelijk wordt gevierd op DATUM in PLAATS. De kinderen voeren een komische act op in de geest van Farce Majeur.

Max de Haan overlijdt 24 mei 2007 op 87-jarige leeftijd als gevolg van longfalen. Gien Swertz blijft nog vijf jaar in hetzelfde huis wonen, Floralaan West 163 in Eindhoven, totdat zij in 2012 wegens dementie opgenomen wordt in het verzorgingstehuis Passaat van de Archipel-keten in Woensel.

Passie voor cactussen en grotten

vlnr Thomas, Eric en Marc de Haan in het grottencomplex Ojo Guarena in Spanje (ca 1972)

Achter het huis laat Max de Haan in 1979 een broeikas bouwen. Daar kan hij zich uitleven in een van zijn hobby’s; het kweken van cactussen. Vaak komt hij vol stekels aan tafel 's avonds na een middag werken in de kas. Deze hobby deelde hij met heeroom Adriaan Waterreus te Haastrecht, een broer van zijn grootvader Marcus Waterreus.

Hij wordt ook een hartstochtelijk verzamelaar van fossielen, waarvoor hij vaak eropuit trekt met zijn kinderen. Naast Spanje wordt gezocht in Calais en op het Franse noordelijke plateau. In Calais moet een half uitgebikte ammoniet van 1/2 meter doorsnede hals over kop verlaten worden door snel opkomende vloed.

Het in 19?? ontdekte uitgebreide grottencomplex Ojo Guarena in Spanje wakkert een andere belangstelling aan; speleologie. Via een beveiliger van dit complex waarmee Max bevriend raakt (Pedro Macho) kunnen Max en zijn kinderen vele ondergrondse tochten uitvoeren. Gaandeweg verschuift het accent naar sportbeoefening. Met de verenging Speleo Holland worden veel weekenden In België doorgebracht in grotten als de Haquin en de lastige te beklimmen Trou Bernard. Max' kinderen Eric en Hans hebben nog lang daarna met hun vrienden en kinderen grottentochten gehouden.

Reizen en Compostela

Na zijn vervroegde pensionering in 1982 krijgt Max de Haan meer tijd voor zichzelf en kan eindelijk zijn jarenlange passie in vervulling laten komen. Amper ?? maanden na zijn pensionering maakt hij op 62-jarige leeftijd een voetreis vanuit Frankrijk over de Pyreneeën naar Santiago de Compostela, een pelgrimstocht van 850 kilometer. De reis duurt ?? weken. Drie jaar later (1985) zet hij zijn verhaal over de Camino op schrift; Waarheid en legende. In de jaren '90 bundelt hij zelfgemaakte cartoons met teksten in het Spaans in een klein boekje; Impresiones. Zijn broer Jos de Haan schreef in “De Pelgrim”, jaargang 23, september 2007, uitgave van het Vlaams Genootschap van Santiago de Compostela een “In memoriam” voor zijn broer.

Hij is nog driemaal op de pelgrimstoer maar voert, inmiddels wat ouder, niet het hele traject uit.

1. In mei 1993 doet hij het traject ?? naar Compostela (te voet ?) over.
2. Eind augustus 1995 loopt hij met zijn broer Jos en start vanuit St. Jean Pied-le Port (of is dat DirkvdV) . De reis duurt ruim een maand. Zijn buurman en goede vriend Dirk van der Velden volgt het traject tegelijkertijd per auto en wacht de twee pelgrims op 's avonds in dorpjes. De laatste week komt zijn vrouw Gien over met de auto en pikt Max weer op richting huis. Allen brengen de laatste dagen gezamenlijk door in Santiago de Compostela.
3. In 1999 probeert Max het nog een vierde maal, hij is dan bijna 80 jaar oud. De trip wordt voortijdig afgebroken in Leon.

nog verwerken 14-Jan-83 lezing over Compostela voor O.v.d. Prince 11-Jan-91 Comp. lezing in Spaanse sfeer bij Dr. Gerards

Fotogalerij

• Speleo1 - Version 2.jpg

  Oorkonde voor speleo-restaurateur Gerard tijdens grottentripje in de Franse Jura (1978)

• 

  Katrien Swertz (75) en Gien de Haan, geboren Swertz, (73) bij het huwelijk van Isabel de Haan en Alessandro Luxardo, Waalre (2003)

• 

  Zusjes Swertz, vlnr Liesbeth, Gien en Katrien bij feestje van Gien. Gien heeft net tijdelijk iemand een stropdas afhandig gemaakt omdat er olifanten op staan (2004)

• 

  Foto bidprentje Max de Haan (2007)

• 

  Tekst bidprentje Max de Haan(1920). De tekst is van hemzelf uit zijn boek; Pelgrimstocht naar Compostela (2007)

• 

  Het graf van Max de Haan(1920) op het Sint Catharinakerkhof in Eindhoven. Op zijn verzoek bij leven zijn de stoffelijke resten van zijn grootvader Marcus Waterreus, op wie hij zeer gesteld was, in zijn graf bijgelegd bij het overlijden van Max de Haan in 2007 (foto 2010).

Stamboom en nazaten van Gien Swertz en Max de Haan

De details zijn het beste te zien door het plaatje aan te klikken en als deze in de nieuwe pagina verschijnt wederom aan te klikken.

700px