Swertz-Armee
(→Zakenman of sjoemelaar?) |
(→Zakenman of sjoemelaar?) |
||
| Regel 33: | Regel 33: | ||
====Zakenman of sjoemelaar?==== | ====Zakenman of sjoemelaar?==== | ||
| − | + | [[File:uitstelbrief swertz KLEIN.jpg|thumb|400px|Een van de uitstelbrieven van Frits Swertz waarin hij (wederom) aangeeft binnenkort de schuld van f 1050,- te kunnen voldoen.]] | |
| − | Frits verzuimt te betalen, en probeert de zaak te rekken. Hij stuurt | + | Hoewel Frits Swertz een koopman was, is niet duidelijk in wat. Het [http://stadsarchief.amsterdam.nl/archieven/archiefbank/inventaris/596.nl.html?p=1:309&t=313 archief van Mr. A.H. van Nierop] bevat een arrest van de rechtbank Amsterdam tegen hem (augustus 1888) waarin hij vermeld wordt als ''agent van buitenlandsche huizen''. Hij is dan 26 jaar oud en een half jaar getrouwd. Frits blijkt nog f 1050,- verschuldigd te zijn aan de Amerikaan John Albers, waarschijnlijk een geëmigreerde Nederlander. F 1050,- zou tegenwoordig [http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/prijzen/cijfers/extra/prijzen-toen-nu.htm vermoedelijk meer dan € 30.000 betekenen]. Frits heeft dit bedrag in mei 1888 geleend en zou Albers in juni terugbetalen voor zijn terugkeer naar Etchetah in de staat Montana. |
| + | |||
| + | Frits verzuimt te betalen, en probeert de zaak te rekken. Hij stuurt drie uitstelbrieven en een telegram waar hij steeds aangeeft over enkele dagen te kunnen betalen. In augustus is de maat vol. Albers' zaakgelastigde en procureur Abraham Hendrik van Nierop stuurt de deurwaarder op hem af. Deze treft alleen de ''inwonende dienstbode M. van Meegen'' aan, die getuigt; ''Meneer is niet te huis''. | ||
Er wordt beslag gelegd op zijn roerende goederen op het adres Warmoestraat 4. Frits woont op dat moment in Utrecht met zijn vrouw dus zal het zijn zakelijk adres geweest zijn, hoewel de aanwezigheid van een dienstbode wel apart is. Of het tot daadwerkelijk ontuiming is gekomen is niet duidelijk; wel heeft de deurwaarder een complete lijst gemaakt van zijn huisraad. In ieder geval wordt de zaak beslecht. Een briefje van van Nierop aan Albers verklaart alles: | Er wordt beslag gelegd op zijn roerende goederen op het adres Warmoestraat 4. Frits woont op dat moment in Utrecht met zijn vrouw dus zal het zijn zakelijk adres geweest zijn, hoewel de aanwezigheid van een dienstbode wel apart is. Of het tot daadwerkelijk ontuiming is gekomen is niet duidelijk; wel heeft de deurwaarder een complete lijst gemaakt van zijn huisraad. In ieder geval wordt de zaak beslecht. Een briefje van van Nierop aan Albers verklaart alles: | ||
Versie van 5 aug 2015 om 19:56
Inhoud |
Frits Swertz (1862)
Johannes Fredericus Augustus (Frits) Swertz, zoon van Johann Carl Swertz, is geboren op 22 juli 1862 in Amsterdam.
Hij huwt Catharina Paulina (Cato) Armee op 24 januari 1888 in Utrecht. Zij is geboren in 1864 in Utrecht en dochter van Johannes Armee en Anna Catharina Sophia Cohu, een familie met verre Belgische wortels, maar al geruime tijd in Utrecht woonachtig. Cato's voorouders worden beschreven op de pagina's Familie Armee en Familie de Brieder
Cato en Frits krijgen pas 9 respectievelijk 11 jaar na hun trouwen kinderen, beiden in Utrecht geboren:
- Joannes Maria Antonius (Jan) Swertz (3 april 1897 - 24 september 1941, Groesbeek))
- Johan Carel Maria (Carel) Swertz (25 oktober 1899 - 24 mei 1962, Utrecht))
Frits overlijdt op een leeftijd van 66 jaren (1929) in Amsterdam, zijn vrouw Cato als ze 75 jaren oud is (1940) in Utrecht.
Frits en de remplaçant
Volgens het militierapport van de ca. 20-jarige Frits Swertz in 1882 is hij 1,73 m lang, 5 cm meer dan gemiddeld voor die tijd. Hij heeft een
- ovaal aangezigt, hoog voorhoofd, blaauwe oogen, gewone neus, ... mond, ronde kin, blond haar en wenkbraauwen, en geen merkbare teekenen.
Hij is als jongvolwassene winkelbediende en woont in Utrecht, terwijl zijn ouders in Amsterdam wonen.
Zijn militierapport meldt dat hij een remplaçant heeft gestrikt, een plaatvervanger voor zijn militaire dienst. Hans Bergsma neemt het over en wordt op 5 mei 1882 ingelijfd in het 7e Regiment van de Infanterie. Frits wordt pas finaal vrijgesteld als deze Hans Bergsma zijn dienstplicht heeft vervuld (hij mocht eens deserteren) . Blijkbaar duurt het even, want Frits krijgt pas in 1888, zes jaar later, de aantekening gepasporteerd hetgeen betekent dat hij aan de dienstplicht heeft voldaan.
Frits heeft nog van het remplaçantenstelsel gebruik kunnen maken voordat het in 1898 wordt afgeschaft en vervangen door de persoonlijke dienstplicht. In de praktijk kochten vooral de welgestelde families de dienstplicht af voor hun kinderen, hetgeen andere jonge mannen de kans bood een extra zakcentje eraan over te houden; huisvesting, voeding en kleding werden immers in het leger gratis verstrekt.
Het stelsel ging op den duur kraken op zijn grondvesten. Steeds minder mensen melden zich vrijwillig aan als plaatsvervanger omdat de soldijen van een gewone soldaat lager werden. Ook vond men het voor de kwaliteit van de krijgsmacht niet goed dat de beste en meest bruikbare elementen (lees de afkopers) niet in de krijgsmacht terecht kwamen.
Zakenman of sjoemelaar?
Hoewel Frits Swertz een koopman was, is niet duidelijk in wat. Het archief van Mr. A.H. van Nierop bevat een arrest van de rechtbank Amsterdam tegen hem (augustus 1888) waarin hij vermeld wordt als agent van buitenlandsche huizen. Hij is dan 26 jaar oud en een half jaar getrouwd. Frits blijkt nog f 1050,- verschuldigd te zijn aan de Amerikaan John Albers, waarschijnlijk een geëmigreerde Nederlander. F 1050,- zou tegenwoordig vermoedelijk meer dan € 30.000 betekenen. Frits heeft dit bedrag in mei 1888 geleend en zou Albers in juni terugbetalen voor zijn terugkeer naar Etchetah in de staat Montana.
Frits verzuimt te betalen, en probeert de zaak te rekken. Hij stuurt drie uitstelbrieven en een telegram waar hij steeds aangeeft over enkele dagen te kunnen betalen. In augustus is de maat vol. Albers' zaakgelastigde en procureur Abraham Hendrik van Nierop stuurt de deurwaarder op hem af. Deze treft alleen de inwonende dienstbode M. van Meegen aan, die getuigt; Meneer is niet te huis.
Er wordt beslag gelegd op zijn roerende goederen op het adres Warmoestraat 4. Frits woont op dat moment in Utrecht met zijn vrouw dus zal het zijn zakelijk adres geweest zijn, hoewel de aanwezigheid van een dienstbode wel apart is. Of het tot daadwerkelijk ontuiming is gekomen is niet duidelijk; wel heeft de deurwaarder een complete lijst gemaakt van zijn huisraad. In ieder geval wordt de zaak beslecht. Een briefje van van Nierop aan Albers verklaart alles:
- 22 Aug. 88
- Weledele heer!
- Eerst gisteren is het mij gelukt de u toekomende gelden van den Heer Swertz te ontvangen. Teken male beloofde hij ze op een bepaalden tijd te geven, doch telkens werd ik teleurgesteld.
- Na ontvangst van uw brief van 12 juli jl. heb ik echter Swertz geen uitstel meer verleend, maar strenge rechtmaatregelen aangewend die tot resultaat hebben gehad dat de schoonvader van den Heer Swertz het gehele bedrag voldaan heeft.
- Ik verzoek u niet euvel te duiden dat ik aan Swertz ...(onleesbaar) ... meende te handelen. Bij uw vertrek zeidet gij mij toch Swertz niet al te hard aan te pakken, waartoe ik echter na ontvangst van uw brief meende te moeten overgaan.
- Ik heb derhalve voor u ontvangen f 1150,-, mijne kosten in deze bedragen f 60,-, zodat voor uwe rekening blijft f 1060,- welk bedrag ik (...)
Achter het stadhuis in Utrecht
Het ouderlijk huis van Cato Armee is Korte Minnebroederstraat in Utrecht, ook Minrebroederstraat genoemd. Als zij wordt geboren woont ook haar grootmoeder Catharina Sophia de Brieder, weduwe van Stephanus Cohu, in deze straat; Cohu (Wed S.) Korte Minnebroederstraat, Achter 't Stadhuis F14, vermoedelijk hetzelfde adres.
Het oorspronkelijke pand is gesloopt om plaats te maken voor de nieuwe aanbouw achter het stadhuis van na de 50-jaren van de 20e eeuw.
Frits zal later gaan inwonen op dit adres. In Utrechtse adresboeken wordt hij vermeld als handelsagent op dit adres in 1891 - 1893 en 1987 -1998 dus na zijn trouwen en rond de geboorte van zijn twee kinderen.
Voorouders van Cato Armee wonen als vanaf minstens 1765 agter 't Stadhuys. In dat jaar woont stadsessayeur Nicolaas de Brieder op deze locatie. Hij is de over-overgrootvader van Cato Armee.
Feitelijke scheiding Frits en Cato
Op 27 juli 1903 worden Frits, zijn vrouw Cato en kind Carel ingeschreven in Amsterdam, Haarlemmerdijk 75. Zes jaar later (28 april 1909) worden Cato en kind Carel weer ingeschreven in Utrecht ... zonder Frits. Ze gaan wonen aan de Neude 4 bis, sinds 1904 het adres van grootouders Armee en Elisabeth Maria Armee (1866), de ongetrouwde zus van Cato. Het kind Jan Swertz is al die tijd waarschijnlijk bij zijn grootouders Armee gebleven.
Alles duidt erop dat het op een gegeven moment niet meer boterde tussen Frits en Cato. Na het vermoedelijk mislukte avontuur van Cato en Frits in Amsterdam, keert Cato met haar kind terug in de schoot van haar ouders. Het is bizar dat ze er voor kiezen maar één van hun kinderen mee te nemen, en de ander achter te laten. In huize Armee wordt verder niet meer gepraat over 'opa Swertz', herinneren zich de kinderen van zowel Jan als Carel Swertz. Frits Swertz is ook niet aanwezig bij het trouwen van zijn zoon Jan Swertz. Gien Swertz, de kleindochter van Frits Swertz herinnert zich over het volgende. Zij was 10 jaar toen haar oma overleed;
- Mij werd verteld dat opa Swertz een brief ging posten waarin hij oma de wacht aanzegde, en vervolgens nooit meer terugkwam. Dat werd een gevleugelde uitspraak in onze familie voor iemand die de kuierlatten nam. Opa Swertz is gaan wonen in Amsterdam bij zijn nicht, naar men zegt.
- We hebben natuurlijk altijd gedacht dat dit zijn vriendin was, maar zeker weten we het niet.
De overlevering van 'even een brief posten' kan niet worden bevestigd, en kan gefantaseerd of aangedikt zijn vanwege de onmin met 'opa'. In feite was het omgekeerd; Cato neemt de kuierlatten, vermoedelijk gedesillusioneerd, en keert terug naar Utrecht. Zij neemt verder alleen de opvoeding van haar de kinderen op zich, als ze respectievelijk 13 en 10 jaar oud zijn.
Frits blijft wonen in Amsterdam, in 1912 staat hij geregistreerd op de Keizersgracht nr 485. Hij overlijdt op een leeftijd van 66 jaren (1929), zijn vrouw Cato (Catharina) als ze 75 jaren oud is. Katrien Swertz is vernoemd naar deze grootmoeder. Elisabeth Maria Armee, de ongetrouwde inwonende zus van Cato, wordt 88 jaar oud. Ze overlijdt in 1954.
Fotogalerij Frits en Cato Swertz
Stamboom met de direkte voorouders van Catharina Paulina (Cato) Armee. Haar voorouders worden aparg beschreven op de pagina's familie de Brieder en ?? en ??.
onorthodoxe annonce van de ondertrouw van 'Frits en Cato' en de officiële annonce van het huwelijk van Frederik en Catharina (1888)
- 1912 swertz handschrift 3.jpg
Fr. Swertz adverteert voor schoonschrift (1912).
