Ekker, Familie

Huidige versie van 11 nov 2018 om 09:32

Hendrik Jan Ekker (1830), fabrikant die de Twentse textielindustrie mede vormgaf. Foto: Wendela Henriëtte Schmidt, geni.com .

Deze pagina handelt over de voorouders van Derk Willem Ekker (1863), de vader van Elizabeth (Bob) Ekker-Swertz. Zijn eigen leven en huwelijk met Regina Rijshouwer worden beschreven op de pagina Ekker - Rijshouwer.

De familie Ekker is traceerbaar tot het einde van de 17e eeuw en kent dokters, fabrikanten en Mormonen.

Albertus Ecker (1697)

Oorsprong van de Eckers (Moers, Duitsland) en hun latere habitat (Vollenhove)

Albertus Ecker is de oudst vindbare Ekker. Hij is in 1697 gedoopt in de St. Kilian Katholieke kerk in Brenken, een district van het Westfaalse Buren in het "Kreis" Paderborn aan de noordelijke rand van het Sauerland. Zijn vrouw Elisabeth Blankenstein is in Budberg, Kreis Moers, geboren, net als hun zoon Albert Hendrik Ekker.

Verder is weinig bekend, anders dan de getuigen bij de geboorte van Albertus; Herr Albertus Reinen, Derrick Hüsh, Elisabeth Ecker, Jfr.Helena Peipers, Jenneken Blankenstein. Een niet goed verifieerbare bron meldt dat zijn ouders mogelijk Hermanni Ecker en Elisabethae Kusenbrok heetten.

Albert Hendrik Ekker (1728)

Albert Hendrik (Albertus Henricus) Ekker, zoon van Albertus Ecker is geboren in 1728 in Moers (Duitsland). Hij huwt Henderica (Hendrika) Arends in 1754 in Beulake. Zijn vrouw is geboren in 1739. Albert Hendrik is de eerste Ekker die zich in Vollenhove vestigt.

Het echtpaar krijgt 6 tot 8 kinderen. Van een aantal zijn na hun geboorten (vooralsnog) geen gegevens bekend, hetgeen kan duiden op vroeg overlijden; Elisabeth (1762), Hendrik (1765), Arend (1767), Marika (1769), Marica (1771) en Grietje (1773).

Van de twee eerste zonen is meer bekend.

kaart van de Zuiderzee met Vollenhove (1870)

kaart van Vollenhove en omstreken (J. Kuijper, 1870)

Albert Hendrik Ekker overlijdt in 1801 op een leeftijd van 73 jaren, zijn vrouw in 1793 op een leeftijd van 54 jaren. Beide echtelieden overlijden in Vollenhove.

Albert is 'stadschirurgijn en vroedmeester'. Hij wordt in 1756 burger van Vollenhove. Zijn vrouw Hendrika Arends is vermogend. Volgens Henk van Heerde is Hendrika vermoedelijk een buitenechtelijke dochter van Arend Roodhart. De puissant rijke Arend laat zijn fortuin namelijk niet na aan zijn directe familie maar aan de zoon van Hendrika Ekker; Arnoldus Roothart Ekker (1756).

Vollenhove ligt in het noordwesten van de Nederlandse provincie Overijssel en lag aan de Zuiderzee, totdat het IJsselmeer ingepolderd werd. Nu is het onderdeel van het vasteland en ligt tussen de Noordoostpolder en de Kop van Overijssel.

kasteel Toutenburg bij Vollenhove, nu een ruïne, maar destijds een van de vier mooiste en grootste kastelen van Nederland

In de eerste helft van de 16e eeuw bloeit de stad op. Georg (Joris) Schenck van Toutenburg is drost en later stadhouder van Overijssel voor keizer Karel V. Schenck laat net buiten de stad het kasteel Toutenburg bouwen.

Vollenhove wordt met deze residentie het bestuurscentrum voor de drie noordelijke provincies: Groningen, Friesland, en Overijssel. Drenthe telt niet mee omdat het te arm wordt geacht. Bij het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog verliest Vollenhove de rol van bestuurscentrum, en in de eeuwen daarna boet het stadje aan invloed in.

Albert Hendrik Ekker (1759)

Portret van Arnoldus Ekker (1799), zoon van Albert Hendrik Ekker (1759), letterkundige, schrijver en rector. Foto toegeschreven aan Henri Pronk en gedateerd 1863. Foto RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, Den Haag.

Albert Hendrik Ekker en zoon van de gelijknamige Albert Hendrik Ekker, geboren in 1759 in Vollenhove, is overgrootvader van Derk Willem Ekker. Hij huwt Jannigje Pingel in 1786 in Giethoorn. Jannigje is geboren in 1754, ook in Vollenhove. Samen krijgen ze 7 kinderen, waarvan 6 de volwassenheid overleven:

Albert Hendrik Ekker overlijdt in 1807 op een leeftijd van 47 jaren, zijn vrouw in 1838 in Vollenhove op een leeftijd van 83 jaren.

Albert is van beroep medisch doctor en vroedmeester. Zijn vrouw Jannigje komt uit een vermogende familie, en is 'rentenierster' bij haar huwelijk. Haar vader was wijnkoper geweest, diaken en curator van het Stads-Weeshuis en bezat een hofstede bij Vollenhove, die later is overgegaan op zijn kleinzoon Hendrik Albert Ekker (1788).

Albert Ekker maakt als 'chirurgijn majoor' de slag bij de Doggersbank mee aan boord van de boot 'Ajax'. Deze zeeslag vond plaats in 1781 tijdens de Vierde Engels-Nederlandse Oorlog. Hij blijkt ook in Steenwijk te hebben gewoond (voor zijn huwelijk) en in Franeker (1785), waar in de boeken staat: A.H. Ekker Vollenhovia, Transisalanus Medic(inae) candidatus. Het Kandidaatschap is overigens elders verworven.

Uit een volkstelling, gehouden tussen 21 en 31 okt. 1795 is het volgende bekend: Albert Hendrik Ekker, representant, met Jennigjen Pingel 8 zielens Beroep: medicinae doctor en lid van de municipaliteit van Vollenhove 1795-1802

Evert Ekker (1793)

Evert Ekker. Foto: privé-archief A. Ekker, Zwolle.

Evert (Albertszoon) Ekker, zoon van Albert Hendrik Ekker, geboren in 1793 in Vollenhove, is de grootvader van Derk Willem Ekker. Hij huwt in 1820 Frederika Altena, geboren in 1796, en dochter van Egbert Altena (1756) en Catharina Weeling. Haar familie wordt beschreven op de pagina Familie Altena. Everts grootmoeder (moeder van Catharina Weeling) is Agneta Stork, dochter van Gerhard Wilhelm Stork (1695).

Zij krijgen minstens 6 kinderen, waarbij een laat geboren kind Willem Justinus (1840) dat maar een jaar oud wordt. De volgende kinderen bereiken de volwassenheid, waarvan er drie met een Stork huwen:

Evert Ekker overlijdt in 1865 in Vollenhove op een leeftijd van 72 jaren, zijn vrouw in 1853 op een leeftijd van 57 jaren.

Evert Ekker is geneesheer, chirurgijn en vroedmeester in Vollenhove maar wordt later 'maatschappelijk verantwoordelijk ondernemer' en eigenaar van weverijen in Vollenhove, op Schokland en in Sint Jansklooster.

Everts vijf oudere broer Hendrik Albert Ekker (1788) is timmerman en landbouwer. Als deze broer vroeg overlijdt (39 jaar) wordt Evert toeziend voogd over diens kinderen, waarvan er één, Arnoldus Hendrik (Nol) Ekker, mormoon wordt en afreist naar Amerika met zijn gezin.

Zijn broer Arnoldus Ekker (1799, foto elders op deze pagina) promoveerde in 1822 op Specimen inaugurale in Protagorae apud Platonem fabulem de Promethes et generis humani ad humanitatem progressione. Hij werd eerst praeceptor In Utrecht (tot 1833), daarna conrector, en vervolgens rector aan het Gymnasium. hij was redacteur van Miscellanae philologa et paedagogica van 1849 tot 1851.

Anekdotes over Evert

Dokter Evert Ekker is een veelzijdig en bekend persoon in Vollenhove en omstreken. Van hem zijn veel anekdotes bekend, waarvan een aantal is opgetekend door Henk van Heerde, onderzoeker van het cultureel erfgoed en kenner van de geschiedenis van Vollenhove. Hij wijdt een aparte pagina Ekker, geneesheer of timmerman? aan Evert Ekker.

Aan de basis van het Storkimperium

Handgedreven weefgetouw met wever, zoals ze in Vollenhove ook gebruikt zullen zijn medio 19e eeuw (Vincent van Gogh, 1884, Kröller-Müller Museum).

Het fabriekscomplex van Stork in Hengelo begin 20e eeuw. Amper driekwart eeuw na overname van de weverij van Ekker is Stork uitgegroeid tot een multinational.

Evert Ekker richt met een aantal ondernemende mannen weverijen op waar veel landarbeiders en vissers uit de arme streek werk vinden; aan de handgedreven weefgetouwen ontkwamen ze aan de heersende grote armoede.

Hoewel armoedebestrijding een rol speelde (Ekker droeg als geneesheer in de stad ook de zorg voor armen en behoeftigen) zal de behoefte aan goedkope werkkrachten ook meegespeeld hebben. Door de afscheiding van België (1830) kon niet meer gerekend worden met zuidelijke textielarbeiders voor de export van katoenen lappen (calicots) naar Nederlands-Indië.

Een thread op het seniorennet meldt daarover:

Everts investering gaat pas goed renderen als de jonge ondernemende Charles Theodorus Stork (1822 - 1895), broer van Anna Wilhelmina (Mina) Stork in beeld komt. In 1848 wordt de weverij uiteindelijk verkocht aan Stork. Henk van Heerde meldt hierover:

Arts, kerkvoogd en wethouder

Zilveren schaal en servies met inscriptie, ontvangen van de ingezetenen van Vollenhove bij het 50-jarig artsenjubileum van Evert Ekker (1863). Foto: privé-archief A. Ekker, Zwolle.

Ekker is vanaf 1851 lid van de gemeenteraad van Stad Vollenhove, en vanaf 1852 assessor of wethouder. In 1860 stopt hij hiermee; hij is dan 67 jaar. Ook is Ekker betrokken bij de kerkvoogdij, vermoedelijk als president. In 1865 viert dokter Ekker zijn 50-jarig jubileum als arts en bij die gelegenheid ontvangt hij als bewijs van hoogachting en genegenheid van de ingezetenen van Stad en Ambt Vollenhove een zilveren schaal en servies.

Drenkelingen op een ijsschots

Illustratie uit het boek Veertien dagen op een ijsschots; de ongelukkigen worden binnengedragen waarna dokter Ekker zich over hen ontfermt.

In de strenge winter van 1849 vindt één van de grootste drama's plaats uit de geschiedenis van de Zuiderzeevisserij. Jacob Bording en zijn beide zonen, Durgerdammer vissers, zijn gaan vissen (botkloppen) op het ijs maar voor ze er erg in hebben zijn ze losgeraakt van het vasteland. Ze dobberen 14 dagen lang in de Zuiderzee, en houden zich in leven met regenwater en de gevangen rauwe bot.

Nadat ze totaal uitgeput op de losgeraakte ijsschots worden aangetroffen worden ze binnengedragen in Vollenhove. Dokter Ekker ontfermt zich over hen maar is na een eerste onderzoek somber gestemd over de overlevingskansen. De drie mannen hebben te veel geleden. Uiteindelijk overleeft alleen de jongste zoon.

In 1898 schrijft Simon Abramsz. over het voorval het boek Veertien dagen op een ijsschots. Een passage daaruit:

Zus Arentje

Arentje Ekker (1786), de oudste zus van Evert Ekker (1793), en haar zoon Hendrik Jan Ekker (1825) hebben geen gemakkelijk leven.

Generatie 2: Hendrik Jan Ekker (1825), zoon van Arentje Ekker. Foto: privé-archief A. Ekker, Zwolle.

Arentje is naaister en gehuwd met Jacob Hok (1777) met wie ze 5 kinderen krijgt. Tien jaar na zijn dood verwekt ze zonder officiële vader een zoon, Hendrik Jan, die Ekker wordt genoemd. Vermoedelijk is een inwonende neef de vader. Zie haar stamboom hier.

Hendrik Jan Ekker

Haar zoon Hendrik Jan Ekker (1825) wordt metselaarsknecht, metselaar en timmerman maar krijgt het ook moeilijk. Hij verliest zijn eerste vrouw Belia Botschoever (1826) en blijft met vier jonge kinderen achter. Na enige tijd in Steenwijk te hebben geleefd en terug in Vollenhove, sterven de twee jongste kinderen. Alleen de negenjarige Niesje (1853) en de zevenjarige Eelco (1855) blijven over. Deze laatste, Eelco Ekker, zoekt zijn heil in de Mormoonse kerk en emigreert naar de Verenigde Staten; zie de paragraaf Mormoonse kolonist.

De twee kleinzonen van Arentje Ekker, oudste zus van Evert Ekker, met hun echtgenoten en kinderen. In het midden oma Grietje Dok. De jongen in wit met zwarte riem is de latere verzetsheld Antonie Arend Ekker (1911). Zie who is who op de andere afbeelding in deze paragraaf. Foto: privé-archief A. Ekker, Zwolle.

Hendrik Jan Ekker huwt opnieuw met Grietje Dok en krijgt twee zonen; Arend Hendrik (1873) en Albert Hendrik (1877), die twee zusters Struik huwen, respectievelijk Klazina (1874) en Leentje (1876).

Verzetsheld Antonie Ekker

Generatie 4: Antonie Arend Ekker (1911), lid van het verzet en vermoord in Kamp Vught. Foto: privé-archief A. Ekker, Zwolle.

Antonie Arend Ekker (1911) is achterkleinzoon van Arentje Ekker via de tweede vrouw van haar zoon Hendrik Jan Ekker (1825) Grietje Drok.

Who is who van de andere afbeelding in deze paragraaf.

Hij wordt in de Tweede Wereldoorlog lid van het verzet nadat hij gevochten heeft in het regiment Huzaren in de eerste dagen van die oorlog. Hij wordt echter opgepakt en sterft een half jaar later (1943) onder erbarmelijke omstandigheden aan honger en uitputting in Kamp Vught. Hij is dan bijna 33 jaar oud.

Zijn verhaal is opgetekend door Hans Steenmetz op deze pagina van de website Regiment Huzaren van Sytzama, en op deze pagina van het Nationaal Monument Kamp Vught. Antonie Arend Ekker wordt postuum onderscheiden met het Mobilisatie-Oorlogskruis in 2010.

Mormoonse kolonist

Eelco Ekker, die op zijn 17e mormoons wordt en vertrekt naar Utah (VS) waar hij moeizaam een nieuw bestaan opbouwt. Op basis van zijn brieven ontstaat het boek Altijd aan het reizen: brieven van een mormoonse emigrant naar Noord-Amerika van J. Spitse. Foto: privé-archief A. Ekker, Zwolle.

Eelco Ekker (1855), zoon van Hendrik Jan Ekker (1825) en zijn eerste vrouw Belia Botschoever (1826) wordt op zijn 17e mormoon en vertrekt in 1872 met zijn achterneef Hendrik Albert (Henry) Ekker (1849) naar Utah (VS), zie ook Broer Hendrik Albert en zijn nazaten.

Zoals veel Nederlanders in de 19e eeuw wil Eelco een beter leven opbouwen aan de andere kant van de oceaan. Zo hoopt hij uit de armoede te komen en zijn kwakkelende en arme vader het leven makkelijker te maken. De Mormoonse kerk is daar een goed vehikel voor; het biedt assistentie bij emigratie. Uit een brief van Eelco uit 1877 aan zijn vader:

De Mormoonse zendeling Joseph Weiler heeft een cruciale rol gespeeld in de bekering van vele Nederlanders, vermoedelijk ook de Ekkers. In 1864 komt hij in Nederland aan om het zendingswerk uit te breiden.

Familieportret van de familie Ekker (ca. 1912). zittend Eelco Ekker en zijn vrouw Mary Waln met kleinzoon Everard op schoot. Achter hem zoon Albert Vernon en schoondochter Eva. Foto: privé-archief A. Ekker, Zwolle.

Vanuit Utah reist Eelco Ekker rond 1878 door naar Glendale bij Hecla in Montana en vrij snel daarna verder naar Marion County in Iowa. In 1881 huwt hij Mary Elizabeth Waln (1857) met wie hij één kind krijgt; Albert-Vernon. In 1912, nadat hij 27 jaar het thuisfront geen brieven heeft gestuurd, is hij weer terug in Utah, thuisbasis van de mormonen, hoewel hij de mormoonse kerk al een paar jaar na aankomst had afgezworen.

Hij wil verder naar Zuid-Californië, wellicht om de door hem gehekelde koude winters te ontvluchten, maar verongelukt voortijdig bijna 63 jaren oud. Volgens familieoverlevering werd hij tegen een rotswand geslagen toen hij achter het stuur van een vrachtwagen met een tegenligger botste.

Altijd aan het reizen

Eelco's wederwaardigheden in de Nieuwe Wereld zijn in 2011 gepubliceerd in het boek Altijd aan het reizen: brieven van een mormoonse emigrant naar Noord-Amerika, 1877 - 1913 door J. Spitse. Het beschrijft de moeizame opbouw van een nieuw bestaan tijdens de wilde en roerige jaren na de Amerikaanse Burgeroorlog

De auteur reconstrueert Eelco Ekkers leven in de VS aan de hand van tweeëntwintig brieven die integraal zijn opgenomen. Het initiatief komt van Anton Ekker (1942) die deze brieven in zijn bezit had. Anton is ook een nazaat van Arentje Ekker (1786) en zoon van verzetsheld Antonie Ekker (1911).

Het begin van de 1e brief van Eelco Ekker (1877). Foto: privé-archief A. Ekker, Zwolle.

Tussen de regels door lezen we over de snelle industriële expansie, de verschuiving van de Amerikaanse grens richting het Wilde Westen, en de opkomst van gewetenloze industriebaronnen (robber barons).

Eelco Ekker beschrijft, naast zijn persoonlijke worstelingen ook over zaken als de aanleg van spoorlijnen en de strijd tussen de kolonisten en de lastige indianen die in zijn ogen, geheel volgens de tijdgeest, onontwikkelde wilden zijn.

Eelco Ekker is voortdurend op weg en woont in verschillende staten, steeds op zoek naar een klus om in zijn levensonderhoud te voorzien. Banen te over in het Beloofde Land maar er moet hard gewerkt worden voor een pover loon. Eelco Ekker werkt in de typische groeisectoren van toen, in Montana in een zaagmolen en in Iowa in een kolenmijn, en verbouwt ook zelf voedsel.

Eelco is atypisch omdat de meeste Nederlandse emigranten in gezinsverband aankomen. Hij veramerikaniseert ook sneller dan de familie van zijn achterneef Hendrik Albert (Henry) Ekker (1849) wiens ouders nooit Engels leerden. Ook huwt hij een niet-Nederlandse vrouw en verhaspelt gaandeweg Nederlandse woorden in zijn brieven.

Geld naar huis sturen, zoals hij zijn vader beloofd heeft, lukt hem niet. Zijn emigratie is in ieder geval wel succesvol omdat hij in het onderhoud van zijn eigen gezin kan voorzien.

Eelco wordt Everard

Na de publicatie in 2011 van het boek over Eelco Ekker is in 2017 verder onderzoek gedaan naar zijn wederwaardigheden in de VS. Dat de auteur er niet in slaagde ontbrekende informatie te vinden, vooral over zijn nazaten, kwam misschien omdat Eelco zich gaandeweg Everard is gaan noemen en zijn vrouw Waln heette en niet Woln.

Inschrijving van het huwelijk van Everard Ekker en Mary E. Waln in 1881/Iowa.

Deze clous waren handig bij de verdere speurtocht. Eelco is zich al snel -in ieder geval voor zijn trouwen in 1881- anders gaan noemen, misschien naar aanleiding van zijn mogelijke doopnaam Evert? Ook zijn nazaten zullen de namen Everard, Everhard of Everett hanteren, Engelse verbasteringen van Evert.

Hij wordt in deze paragrafen verder Eelco (Everard) Ekker genoemd. Het zal ook blijken dat Eelco's ongerealiseerde droom om naar Californië af te reizen uiteindelijk wel uitkomt voor zijn nazaten.

De doop van de bekeerling

Sybren van Dijk, mormoons zendeling, doopt op 22 februari 1872 twee bekeerlingen, waaronder Eelke Ekkers. Dat kan bijna niemand anders zijn dan Eelco (Everard) Ekker die volgens archieven in Utah ook in februari 1872 werd gedoopt.

Sybren van Dijk doopt Eelke Ekkers in 1872.

E.e.a. is opgetekend in het dagboek van Sybren van Dijk. De naam Eelke is een variant van de naam Eelco, en zal normaal zijn in het destijds sterker gesproken dialect. The History of the Church of Jesus Christ of Latter-day Saints in the Netherlands and Flanders bericht daarover:

Eelco zal als bekeerling bij zijn mormoonse doop volledig ondergedompeld zijn geweest in water en een one-piece suit met korte mouwen gedragen hebben. Daarvoor waren wel grote doopfonten of teilen water nodig.

Het dodelijke ongeluk van een cementwerker

tekst

Het death certificate (overlijdensacte) van Everard Ekker van 15 januari 1919 geeft als doodsoorzaak accidental fall out of a auto-truck (fracture base of skull) en als zijn beroep cement finisher. Dit klopt met het binnen de familie overgeleverde verhaal dat hij in dat jaar achter het stuur van een vrachtwagen met een tegenligger botst en overlijdt nadat hij tegen een rotswand wordt geslagen.

Dat Eelco (Everard) Ekker cement worker is in dienst (contracting/employed) wordt ook bevestigd in de 1910 United States Federal Census. Er wordt ook gemeld dat Everard Ekker en vrouw Mary in Utah wonen in een rented house (not farm)

Het patent voor een vleeshaak

Er staat anno 1888 een patent op naam van 'Everard Ekker, of Knoxville, Iowa'. Het gaat om een device for suspending and spreading slaughtered animals; een voorziening voor het ophangen en spreiden van geslachte dieren.

Er zijn vijf plaatsen in de VS met de naam Knoxville. Die in Iowa ligt 13 mijl van Tracy Marion County waar Eelco (Everard) Ekker in 1885 woont volgens zijn brieven.

Patent van Everard Ekker voor een slimme vleeshaak.

Er zijn in de VS alleen Everard Ekkers gevonden in Utah. De kans dat er een andere persoon rondliep met ongeveer dezelfde naam, leeftijd en locatie lijkt daarom verwaarloosbaar klein.

Het is niet bekend wat Eelco (Everard) Ekker met het patent gedaan heeft en of het hem geld heeft opgeleverd.

Wel en wee van Mary E. Waln

Mary Elizabeth Waln, de vrouw van Eelco (Everard) Ekker, wordt weduwe als ze 62 jaar oud is. In 1920, een jaar na het overlijden van haar man runt ze een rooming house (kosthuis of pension) in Salt Lake City. Ze is de enige bewoonster van een pand aan de West 5th South street nummer 228.

In april 1930 -ze is dan 72 jaar oud- staat ze geregistreerd als inwonende maid (dienstbode) in het gezin van Geo R Kell met vrouw en 3 kinderen in Salt Lake City, Military Drive.

In 1940 en 1942, inmiddels in de 80, woont zij bij haar alleenstaande gescheiden zoon Albert-Vernon Ekker, nog steeds in Salt Lake/Utah aan de Cottage Avenue.

Mary Elizabeth Waln overlijdt op 15 januari 1944, ca. 25 jaar later dan haar man Eelco (Everard) Ekker. Ze leed ca. 7 jaar aan seniliteit en de directe doodsoorzaak was niervergiftiging. Ze is bij haar man begraven op de begraafplaats Mount Olivet Cemetery in Salt Lake City.

Grafsteen van Eelco (Everard) Ekker, waarbij het jaartal van overlijden van zijn vrouw niet is uitgebeiteld.

Curieus is dat op de grafsteen alleen het eeuwgetal 19.. is uitgebeiteld bij het overlijdensjaar van Mary Elizabeth Waln. Mogelijk had haar zoon Albert-Vernon, die de steen heeft laten vervaardigen bij de dood van zijn vader, onvoldoende geld om de steen aan te passen?

Zoon Albert-Vernon Ekker

Deel van het familieportret. Staand: Albert-Vernon Ekker en Eva Sophia Pearson.

Uit verschillende archiefstukken is de levensloop van Albert-Vernon Ekker opgebouwd, enige zoon van Eelco (Everard) Ekker. Hij wordt geboren op 27 november 1882 in Durham in de deelstaat Marion in Iowa en overlijdt op 20 februari 1960, 77 jaar oud, in Salt Lake City.

Ook is zijn vrouw getraceerd; Eva Sophia Pearson, geboren in 1886 in Oakley, Cassia, Idaho, en overleden 13 oktober 1975 in Eureka, Humboldt, Californië, 89 jaar oud. Haar ouders, Benjamin en Mary Pearson zijn in Engeland geboren. Ze is opgegroeid in Grantsville, Tooele, Utah. Albert-Vernon en Eva huwen in 1909 in Salt Lake City, maar zijn tussen 1920 en 1927 gescheiden.

Albert-Vernon heeft elementary school, 7th grade (basisschool) doorlopen en wordt carpenter (timmerman); rond 1917/1918 bij Utah Copper Co, in 1920 bij de Salt Refinery en in 1940 bij steam railroad. In 1940 en 1942, woont hij als gescheiden eind-vijftiger alleen met zijn moeder in Salt Lake/Utah aan de Cottage Avenue. In april 1942 wordt gewag gemaakt dat hij 13 weken werkloos is.

In 1960 overlijdt Albert-Vernon Ekker aan de gevolgen van arteriosclerotic cardiovascular disease (aderverkalking van hart- en bloedvaten). In dat jaar werkte hij nog bij de railroad en woonde niet binnen de city limits van Salt Lake City.

Een later gevonden portret van Eva Sophia Pearson (1886 - 1975) vertoont grote gelijkenis met de Eva op het familieportret elders op de pagina. Bron: Debby Boylan, Gilbert, Arizona, USA

De 40-jarige Eva Sophia Pearson huwt opnieuw op 5 november 1927 met de 41-jarige Ira L Logan, van beroep locomotive eng (vermoedelijk engineer) van Texaanse oorsprong. De plechtigheid vindt plaats in Vancouver, Clark, Washington. Beiden zijn gescheiden.

De 1940 United States Federal Census duidt op een tweede echtscheiding en een nieuwe echtgenoot. In 1940 woont ze als Eva Anderson met kind in bij head of family Edward Anderson. Van haar twee scheidingen en tweede huwelijk zijn geen documenten gevonden.

Kleinzoon Everett V. Ekker

Het echtpaar Ekker-Pearson heeft maar één kind voortgebracht; Everett V. Ekker, geboren op 16 februari 1911 in Nevada en overleden op 7 maart 1997 in Humboldt, Californië.

Everett V. Ekker (1911 - 1997) in militaire dienst.

Graf van Everett V. Ekker (1911 - 1997).

Zijn tweede voornaam wordt niet altijd gehanteerd en komt voor als V., Vern en Vernon, hetzelfde als het tweede deel van de voornaam van zijn vader. Incidenteel wordt zijn naam als Everard gespeld.

In de 1940 United States Federal Census komt Everett Ekker voor als inwonende stiefzoon bij het gezin Anderson in Eureka, Humboldt, Californië. Hij is dan motor man bij de Railway.

Hij woont -29 jaar oud- dus niet in bij zijn natuurlijke vader maar bij Eva Anderson (45) en head of family Edward Anderson (43), geboren in North Dakota en werkzaam op een lumber mill (zaagmolen). Leeftijd en geboorteplaats van Eva Anderson komen niet overeen met die van Eva Pearson, maar nazaten hebben bevestigd dat het wel om Eva Sophia Pearson gaat. Dat betekent dat ze voor de tweede maal gescheiden is, waarvan geen documenten zijn gevonden.

Uit de US World War II Army Enlistment blijkt dat Everett V. Ekker ingeschreven wordt in het leger in 1941. Hij is 30 jaar oud, woont in Humboldt, Californië, heeft één jaar high school (middelbare school) gedaan en is gehuwd. Volgens de inschrijving is Everett semiskilled (wel capabel maar vermoedelijk zonder diploma) als chauffeur van bus, taxi, truck en tractor. Hij zal tot 2 dec 1945 enlisted zijn.

Van zijn vrouw, Adolphina (Adele) Niekrasz, zijn geen gegevens gevonden. De naam suggereert Poolse afkomst.

County (deelstaat) Humboldt in Californië waar nazaten van Eelco (Everard) Ekker leven.

Everett heeft twee zonen gekregen en met één kleinzoon is contact gelegd. De familie woont anno 2018 nog steeds in county (deelstaat) Humboldt in Californië in en rond het plaatsje Eureka. Deze levende Ekkers worden uit privacy-overwegingen hier niet beschreven.

Eelco's ongerealiseerde droom om naar Californië af te reizen komt uiteindelijk dus wel uit voor zijn nazaten.

Broer Hendrik Albert

Arnoldus Hendrik (Nol) Ekker (1824), vrouw Elizabeth en hun vier jongste kinderen maken de oversteek naar Amerika aan boord van het schip Wyoming (Liverpool - New York, september 1874). Links hun namen zoals ingeschreven. De Wyoming vervoerde voornamelijk Mormonen.

Hendrik Albert Ekker (1788), de oudste broer van Evert Ekker (1793) heeft een zoon, Arnoldus Hendrik (Nol) Ekker (1824), die veel ongeluk ondervindt in zijn leven. Hij zal zich bekeren tot het mormoonse geloof en een nieuw leven opbouwen met zijn gezin in Amerika. Zie zijn stamboom hier.

Acht Ekkers naar Amerika

Arnoldus Hendrik (Nol) Ekker (1824) en zijn vrouw Elizabeth van Doesburg in Amerika.

Jan Gerrit (John Garret) Ekker (1851) met mogelijk zijn vrouw Maria Catherina (Mary) Catherine van Tol.

Cornelius Ekker (1884), zoon van Jan Gerrit (John Garret) Ekker (1851), en zijn bruid Edna Gibbons (1891), vlak voor hun trouwen (1907). Zij is pas 16 jaar oud.

Arnoldus Hendrik (Nol) Ekker is slijter in dranken maar wordt failliet verklaard. Na allerlei omzwervingen vestigt hij zich met zijn vrouw Elizabeth van Doesburg en vijf kinderen in Avereest, aan de Dedemsvaart, waar Arnoldus o.a. de kost verdient als bakker.

Vier van hun tien kinderen overlijden hier, waaronder twee dochters die onder een vracht hooi worden bedolven.

Hendrik Albert (Henry) Ekker (1849) en zijn vrouw Mehitable Mariah Hillman. Henry komt om als de boerenkar die hij repareert op hem valt.

Het gezin emigreert gefaseerd naar Amerika. In 1868 steekt zoon Jan Gerrit Ekker (1851) de oceaan over met het stoomschip Constitution vanuit Liverpool, het hoofdkwartier van de mormonen in Engeland. Hij gaat verder door het leven als John Garret.

Ook andere namen veramerikaniseren; zo worden een latere Evert Ekker Everard of Everhard genoemd.

Daarna vertrekken in 1872 zoon Hendrik Albert (Henry) Ekker (1849) en zijn achterneef Eelco Ekker (1855). Uiteindelijk wagen ook in 1874 Hendrik Alberts ouders Arnoldus en Elizabeth met hun vier jongste kinderen de oversteek naar Amerika. Ze varen met het stoomschip Wyoming van de Guion Line vanuit Liverpool naar Ney York. Eenmaal in Amerika vestigt het gezin zich in Utah.

Albert Hendrik Ekker (1856) en zijn vrouw Harriet Ellen Griffiths.

In de VS zijn verder geen sporen gevonden van de twee jongste kinderen Martinus en Elizabeth, respectievelijk 8 en 4 jaar oud ten tijde van de overtocht. Ze zijn vermoedelijk overleden. De twee overgebleven oudere kinderen bouwen een bestaan op in de VS; Albert Hendrik Ekker (1856) en Jacob Herman Ekker (1859).

Arthur Benjamin Ekker (1911), zoon van Cornelius Ekker (1884), rijdt met acteur Robert Redford de Butch Cassidy Outlaw Trail bij Robbers Roost, de ranch van Ekker.

Tweemaal Jacob Herman Ekker (1859).

Hendrik Albert (Henry) Ekker (1849) zal gaan wonen in de buurt van Hanksville, een dorpje in het Zuid-Osten van Utah dat nu amper 200 inwoners telt. Hendrik woont op de Christensen Ranch, ongeveer een mijl verwijderd van de Ekker ranch van zijn jongere broer Albert Hendrik Ekker (1856) en zijn gezin.

Arthur Cornelius Ekker (1945), zoon van Arthur Benjamin Ekker (1911), de typische American Cowboy, ondernemer, rodeokampioen en avonturier op de cover van de National Geographic in 1976. Hij komt in 2000 om als de Cessna waarin hij naar vee zoekt in de Canyonlands crasht.

Arnoldus Hendrik (Nol) Ekker (1824) en zijn vrouw Elizabeth sterven respectievelijk in 1908 en in 1906 in Eureka in Juab County/Utah, Ook Hendrik Albert (Henry) Ekker (1849) overlijdt daar in 1901 op 51-jarige leeftijd als de boerenkar die hij repareert op hem valt en zijn borst vermorzelt. Jan Gerrit (John Garret) Ekker (1851) overlijdt in 1929 in Roosevelt in Duchesne County/Utah.

Eelco (Everard) Ekker (1855) beschrijft in zijn brieven dat zijn achterneef Jan Gerrit na jaren armoede er weer bovenop raakt, maar dat diens ouders in armoede stierven.

Volgens de History of the Netherlands Mission of The Church of Jesus Christ van Keith C Warner in 1967 worden de bijdragen van Nederlandse mormonen gewaardeerd, inclusief die van de Ekkers. Van de vier broers wordt in ieder geval Albert Hendrik Ekker uit Mammoth bedoeld in deze passage:

Cowboys en Butch Cassidy

Ergens tussen de twee toppen links ligt de Ekker ranch, waar nakomelingen van Arnoldus Hendrik Ekker (1824) nog steeds wonen en vee houden. De donkerste grote berg linksboven heet Ekker Butte (Ekkerberg). Green River Overlook, Canyonlands National Park, Utah. © Ron Clausen / Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0

Rocky Gibbons schreef een aantal kinderboeken over de cowboy Big Buckaroo, een figuur geïnspireerd door haar neef Arthur Cornelius Ekker (1945).

Driemaal ingezoomd op de locatie van de Ekker ranch in het Zuid-Oosten van Utah, VS. Klik voor meer detail.

In de documentaire De Amerikaanse Droom van Nico Crama en D.B. Jones uit 1982 figureren nakomelingen van Arnoldus Hendrik (Nol) Ekker (1824). Ze zijn één van de vijf geportretteerde Amerikanen die een speciale band hebben met Nederland. Een fragment uit Het Leidse Dagblad van 1 april 1982 daarover;

De Ekkers zijn zich erg bewust van hun Hollandse afkomst en vertellen over voorvader Nol Ekker die anderhalve eeuw geleden naar Utah afreisde en mormoon werd. The Ekker Family telt in 1982 meer dan 100 telgen die veelal nog in Utah wonen. Hoewel geen praktiserende mormonen meer (vijfde generatie nazaat A. B. Ekker (1911) wordt zelfs meester-vrijmetselaar) verdienen veel Ekkers hun brood nog als cowboy met grote kuddes runderen.

Wanted plakkaat Butch Cassidy uit 1900. Echtheid niet bevestigd.

Trail met o.a. locaties van de schuilplaats van Butch Cassidy en Ekker ranch.

Butch Cassidy (1866), een beruchte Amerikaanse bendeleider, treinrover en bankrover gebruikt lang een schuilplaats genaamd Robbers Roost op het uitgestrekte land van de Ekkers in Zuid-Oost Utah. Het afgelegen, moeilijk begaanbare en goed verdedigbare ingangsgebied bij een canyon vormde een ideale schuilplaats en uitvalsbasis voor zijn bende.

Arthur Benjamin Ekker (1911), vijfde generatie nazaat van Arnoldus Hendrik (Nol) Ekker (1824), en zijn zoon Arthur Cornelius Ekker (1945) helpen acteur Robert Redford in 1975 bij de research voor zijn boek The Outlaw Trail: A Journey through Time.

Robert Redford speelt in 1969 de rol van Sundance Kid in de film Butch Cassidy and the Sundance Kid. Robert Redford was onder de indruk van vader en zoon Ekker; hij vond ze authentieke Amerikaanse cowboys die van aanpakken weten. Robert Redford komt ook even over met zijn privéjet voor de opnames van de documentaire De Amerikaanse Droom.

In deze paragraaf zijn alle generaties afgebeeld tussen deze Ekkers en Arnoldus Hendrik (Nol) Ekker (1824).

Evert timmert schuiten

De scheepswerf van Vollenhove. Evert Ekker, zoon van Hendrik Albert Ekker (1788), sticht er een scheepstimmerwerf met woning. Tekening van Kroese, 20e eeuw.

Hendrik Albert Ekker (1788), de oudste broer van Evert Ekker (1793) heeft ook een andere zoon; Evert Ekker (1820-1864), die timmerman wordt in Vollenhove. Zijn gezin heeft het niet breed.

In 1855 geeft de gemeente Vollenhove de kom van de binnenhaven in gebruik aan Evert Ekker met het doel er een scheepstimmerwerf met een woning te stichten, die binnen een jaar is gerealiseerd.

Hij is ook, als een van de weinige niet-vissers, eigenaar van een schuit, waarvan Vollenhove er destijds 50 van had. Wellicht was het een op zijn eigen werf gebouwde schuit, waarvan de opdrachtgever (nog) niet betaald had.

Hendrik Jan Ekker (1830)

Hendrik Jan Ekker. Foto: privé-archief A. Ekker, Zwolle.

Anna Wilhelmina (Mina) Stork.

Hendrik Jan Ekker, zoon van Evert Ekker, is geboren in 1830 in Vollenhove.

Op 2 november 1855 huwt hij in Oldenzaal Anna Wilhelmina (Mina) Stork, geboren in 1826 in Oldenzaal en dochter van Derk Willem Stork en Anna Craan. Haar familiegeschiedenis wordt beschreven op de pagina's Familie Stork en Familie Craan, en gaat vandaaruit nog veel verder terug. Hendrik Jan en Anna Wilhelmina (Mina) krijgen 6 kinderen:

Anna Wilhelmina (Mina) Stork, echtgenote van Hendrik Jan Ekker, ca. 74 jaar oud ca. 1900. Foto: privé-archief C. Feldhaus, Hoorn.

Hendrik Jan Ekker overlijdt in 1896 in Hengelo op een leeftijd van 66 jaren. Anna Wilhelmina (Mina) overlijdt in 1902 in Hengelo op een leeftijd van 76 jaren.

Hendrik Jan en zijn twee zussen verhuizen voor hun trouwen naar Oldenzaal. Hendrik Jan wordt fabrikant.

Albert Hendrik Arnoldus Ekker, de 7 jaar oudere broer van Hendrik Jan, schrijver en rector. Foto: privé-archief A. Ekker, Zwolle.

Zijn 7 jaar oudere broer Albert Hendrik Arnoldus volgt in de voetsporen van zijn oom Arnoldus Ekker (1799); hij wordt schrijver en is o.a. rector van het gymnasium in Utrecht. Hij schrijft, verhandelingen in het Nederlands en Latijn over zaken als:

Weverijen en machines; een chronologie

Charles Theodorus Stork (1822 - 1895), de vier jaar oudere broer van Anna Wilhelmina (Mina) Stork en oprichter van Stork machinefabrieken (foto ca. 1880)

Hendrik Jan Ekker gaat, nadat hij in de calicotweverij van zijn vader heeft gewerkt, als 18-jarige (1848) in zee met Charles Theodorus Stork (1822), de 4 jaar oudere broer van Anna Wilhelmina (Mina) Stork, zijn toekomstige vrouw.

Charles Theodorus Stork is een ondernemer pur sang maar ook een sociaal voelende Twentse industrieel. Naast zijn ondernemerschap heeft hij als liberaal in de Eerste Kamer gezeten en is groot voorstander van vrijhandel.

Van weverij naar C.T. Stork & Co

De samenwerking met Stork luidt het begin in van een lange en vruchtbare samenwerking tussen de families Ekker en Stork. Een chronologie:

De weverij van Evert Ekker in Vollenhove, vader van Hendrik Jan Ekker, wordt in 1848 overgenomen door Charles Theodorus Stork. De weverij verschaft aan meer dan 100 mensen (veelal thuis) werk en er worden jaarlijks 7000 calicot lappen geproduceerd, gemaakt van geweven en ongebleekte katoen.

Jurriaan Engelbert Stork, samen met zijn oudere broer Charles Theodorus en zwager Hendrik Jan Ekker medefirmanten van Machinefabriek Gebr. Stork & Co. Afbeelding uit het boek Het geslacht Stork van 1916.

Stork wil echter verandering. Het weven van alleen calicots is te eentonig en brengt te weinig op. Hij wil een bontweverij toevoegen.

Zijn vriend en compagnon Hendrik Jan Ekker en zijn jongere broer Jurriaan Engelbert Stork (1828) verdiepen zich in Duitsland en Zwitserland in het weven, verven en apprêteren van gekleurde garens, een bewerking om textiel een aantrekkelijk en glanzend uiterlijk te geven.

In 1851 maakt Charles Theodorus Stork met zijn twee jongere broers (Jurriaan Engelbert en Coenraad Craan) en compagnon Hendrik Jan Ekker wederom een reis; nu naar Londen. Volgens de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren:

Op 1 juli 1852 wordt door de twee broers Stork (Charles Theodorus en Jurriaan Engelbert) de firma C.T. Stork & Co. opgericht, die naast calicots ook bontgeweven manufacturen vervaardigt. Hendrik Jan Ekker is medefirmant.

In Denekamp wordt een stuk grond gekocht voor de ververij; de geverfde garens worden door huiswevers in Denekamp verwerkt tot lappen en naar Oldenzaal vervoerd voor verdere afwerking.

De ‘’Denekamp-Oldenzaal’’ constructie blijkt te omslachtig. Ook vindt men de Oldenzaalse werklieden niet bekwaam genoeg, zodat de bontweverij in 1853 naar Hengelo wordt overgebracht, waar al bontweverijen bestaan. De calicotweverij blijft wel tot 1865 in Oldenzaal bestaan.

Portretten aan de muur van het directiekantoor van de Weefgoederenfabriek Stork. Van links naar rechts; de eerste directeuren Jurriaan Engelbert Stork, Charles Theodorus Stork en Hendrik Jan Ekker (Koninklijk Huisarchief, ca, 1907)

In het najaar van 1854 reist Charles Theodorus Stork naar Saksen, Beieren en Zwitserland om de katoenindustrie te bestuderen. De firma koopt in Hengelo aan de Berflobeek een groot fabrieksterrein, waar een nieuwe ververij verrijst.

In 1855 vinden twee Ekker-Stork-huwelijken plaats; Hendrik Jan Ekker huwt Anna Wilhelmina Stork, en zijn zus Catharina Elisabeth huwt Cornelis Hendrik Stork.

Machines en stoomweven

Het karakter van het bedrijf Stork verandert rond 1858: Er komt een stoomweverij naast de ververij, en het weven geschiedt nu voortaan in de fabriek in Hengelo, in plaats van thuis bij de werkers

Coenraad Craan Stork. Afbeelding uit het boek Het geslacht Stork van 1916.

Coenraad Craan, de jongste broer van Charles Theodorus, opent in mei 1859 met smid Jan Meyling een bescheiden smederij, annex reparatiewerkplaats in het dorpje Borne bij Hengelo. Er komt vanwege de textielindustrie steeds meer vraag naar bekwame reparateurs van machines. Coenraad Craan heeft in Delft gestudeerd en in het buitenland ervaring opgedaan.

De handelscrisis eind jaren ’50 en de Amerikaanse burgeroorlog (1861-1865) maken dat de grondstof katoen duurder wordt. Vanaf 1861 worden alle handweverijen vervangen door stoomweverijen. In 1862, tien jaar na de oprichting van de firma C.T. Stork & Co. verkrijgt de firma na een bezoek aan de fabriek van Koning Willem III het predikaat Koninklijke Weefgoederenfabriek.

Charles Theodorus Stork.

Als Coenraad Craan Stork op vroege leeftijd overlijdt (1863), neemt zijn broer Charles Theodorus Stork de leiding over van Stork & Meyling. Enige jaren later (1865) stapt Meyling uit de directie, en het bedrijf krijgt een nieuwe naam; Machinefabriek Gebr. Stork & Co.. De bekende compagnons Charles Theodorus Stork, zijn broer Jurriaan Engelbert, en zwager Hendrik worden medefirmanten.

De Machinefabriek Gebr. Stork & Co. wordt in 1868 verplaatst naar Hengelo en officieel opgericht. Het bedrijf telt 120 werknemers, de werktuigen komen uit Luik en Manchester. Er is een draaierij, een gieterij en een smederij, waar Belgische bazen het voor het zeggen hebben.

Machinefabriek Stork in Hengelo.

Door de crisis in de katoenindustrie die in 1869 aanzet, en het feit dat het bedrijf zijn machines in Engeland koopt, verlegt Charles Theodorus Stork zijn aandacht steeds meer naar de machinefabriek, en legt zich met name toe op de productie van stoommachines voor gemalen en het kleinbedrijf.

Dit is het omslagpunt voor het succes van het machinefabriek van Stork. De visionair Stork Charles Theodorus Stork begrijpt dat de opkomende industrie steeds meer behoefte krijgt aan machines.

De Koninklijke Weefgoederenfabriek

Tijdens zijn zakenreis in Brits-Indië doet Hendrik Jan Ekker ook Singapore aan (The Straits Times, 22 January 1870).

Eind 1869, begin 1870 onderneemt Hendrik Jan Ekker voor de Koninklijke Weefgoederenfabriek een zakenreis naar Rangoon in de voormalige Britse kolonie Birma, het tegenwoordige Yangon in Myanmar. Op zijn reis doet hij ook Bombay, Calcutta en Singapore aan. Hij boort nieuwe activiteiten aan en sleept opdrachten binnen. Bij terugkomst spoort hij de Twentse fabrikanten aan om vooral met de tijd mee te gaan, zoals Engelse en Zwitserse fabrikanten dat doen en natuurlijk hijzelf.

Patchwork katoenen kinderdekentje ter ere van de geboorte van Cato Ekker (1871), dochter van directeur Hendrik Jan Ekker. De fabrieksmeisjes maakten het dekentje van restjes stof uit de fabriek. Uit de blog van Quiltdesigner Jeanneke .

Familiekiekje; Hendrik Jans neef Frederik Stork (1860), consul in Rangoon, temidden van een reisgezelschap. Zijn oom Hendrik Jan heeft jaren eerder voor Stork hier zaken gedaan.

Uit de Leydse Courant, 1 september 1871:

Zijn neef Frederik Stork (1860), zoon van zijn zus Catharina Elisabeth Ekker, zal later (1887 - 1894) consul-generaal der Nederlanden in hetzelfde Rangoon worden. Hij bezit een handelsfirma en een rubberplantage.

Decoratieve omslag van een uitgave ter ere van het 50-jarig bestaan van Machinefabriek Gebr. Stork & Co in 1918 (boek is gedateerd 1922).

Hendrik Jan Ekker trekt zich in 1880 (ook wordt 1881 genoemd) terug uit de leiding van de machinefabriek. Hij blijft betrokken bij de weefgoederenfabriek.

Bij de viering in 1886 van het 50-jarig ondernemerschap van Charles Theodorus Stork, schenkt de jubilaris de fabriek fl 50.000,- om een pensioenfonds in het leven te roepen voor het personeel van de Koninklijke Weefgoederenfabriek.

Het Heldersche en Nieuwedieper Courant meldt daarover op 21 maart 1886:

De Koninklijke Weefgoederenfabriek wordt rond 1895 een naamloze vennootschap, gevestigd te Hengelo. De families Stork en Ekker blijven door hun posities in de directie of in de raad van commissarissen van de N.V. bij de onderneming betrokken.

Daarmee komt er ook een formele scheiding tussen de machinefabriek en de weefgoederenfabriek, bij welke laatste Hendrik Jan Ekker en Jurriaan Engelbert Stork betrokken blijven. Jurriaan Engelbert Stork overlijdt onverwachts in 1893. Hendrik Jan Ekker overlijdt in 1896.

De twintigste eeuw

Stork fabriekscomplex. Verzending van kranen voor een stoomschip naar Amsterdam (ca. 1920/30, Historisch Centrum Overijssel).

Zowel de machinefabriek als de weefgoederenfabriek kennen rond en na het fin de siècle een onstuimige groei. Voor het textielbedrijf wordt Nederlandsch-Indië de grootste afzetmarkt. In 1914 wordt de dochteronderneming Stoomweverij Bengalen N.V. geopend.

De weefgoederenfabriek overleeft de Eerste Wereldoorlog (1914 - 1918) en de Grote Depressie, de economische depressie vanaf 1929, waarna de groei wederom een enorme vaart neemt. Het bedrijf kan zich echter niet aanpassen aan de nieuwe economische verhoudingen na de Tweede Wereldoorlog en na veel gesukkel valt het doek in 1972; de poorten van de Hengelose fabriek sluiten voorgoed.

De machinefabriek, waar Charles Theodorus Stork zijn ziel en zaligheid in legde, wordt in de jaren twintig en dertig van de 20e eeuw een bloeiende onderneming met internationale faam; hijs- en transportwerktuigen en kranen worden over de hele wereld verkocht.

Het bedrijf Stork bestaat nog steeds en heeft veel reorganisaties, afslankingen en opsplitsingen ondergaan. De zware industrie heeft nu plaats gemaakt voor tailored technische diensten voor de sectoren olie, gas en chemie.

Arbeidsomstandigheden en uitbuiting

Textielbaas waarschuwt zijn personeel; De patroon: Ik lees daar in de krant, dat jullie zooveel jute-vezels in de longen krijgt. Dat moet uit zijn. Denk jullie dat de jute mij op den rug groeit. Prent van Albert Hahn sr., verschenen in Zondagsblad Het Volk, 16 december 1906. Collectie IISG. Verscheen op kunstelo.nl.

De vroege textiel- en metaalindustrie in het Twente van de 2e helft van de 19e eeuw einde was het schoolvoorbeeld voor het opkomende kapitalisme; kapitaalkrachtige families zoals Van Heek, Van Wulfften Palthe, Jannink, Ter Kuile, Stork en Ekker richtten fabrieken op waar een nieuwe omvangrijke kaste van arbeiders ging werken.

Arbeiders werden als productiemiddel gezien; als de prijzen van producten daalden werden de lonen gekort. Terwijl het proletariaat arm en ongeschoold werd gehouden maakten de fabrikanten grote winsten en breidden hun bezittingen uit.

De arbeidsomstandigheden in de Twentse fabrieken waren slecht; lange werkdagen (ten minste 14 uur per dag), geestdodende monotone werkzaamheden, een karig loon, kinderarbeid, onbeveiligde gevaarlijke weefmachines, ongezonde en ongeventileerde ruimtes met veel stof en lawaai.

Protestprent tegen het system van uitsluiting; collega-fabrikanten waar niet gestaakt werd legden het werk neer en betaalden hun arbeiders ook niet uit om de druk op te voeren. Tekening van Jordaan, jaren 20 van de 20e eeuw.

De Twentse situatie is een belangrijke aanjager geweest voor arbeidersorganisatie en het ontstaan van de sociaaldemocratie.

De strijd voor betere omstandigheden, hogere lonen en meer rechten heeft lang geduurd; tot de jaren 20 van de 20e eeuw. Arbeidsonrust betekende in de regel ontslag (voor jou tien anderen! ) en stakingen werden effectief gedwarsboomd door het systeem van uitsluiting; collega-fabrikanten waar niet gestaakt werd legden het werk neer en betaalden hun arbeiders ook niet uit om de druk op te voeren.

De fabrieken van Stork en Co. zullen geen uitzondering zijn geweest, maar opvallend is wel het lange uitblijven van stakingen in vergelijking met andere bedrijven. Een deel van de verklaring ligt bij het vroege sociale engagement van de fabrieksdirecteuren bij Stork; de oprichting van onder meer een pensioenfonds, een personeelsvereniging, onderwijsinstellingen en het in het leven roepen van een winstdelingsregeling.

De band tussen de Ekkers en de Storken

De vele huwelijken tussen de families Ekker en Stork. Naast Hendrik Jan Ekker huwen ook twee van zijn zussen een Stork. Later zullen Hendrik Jans dochter en een kleinzoon met een Stork trouwen. NB: Niet alle familieleden en -relaties zijn afgebeeld.

De banden tussen de families Ekker en Stork zijn nauw, niet alleen zakelijk maar ook familiair. Een goede illustratie daarvan vormt het echtpaar Hendrik Jan Ekker en Anna Wilhelmina (Mina) Stork zelf: ze delen dezelfde overgrootvader Gerhard Wilhelm Stork (1695). Bij Hendrik Jan Ekker voert de afstamming terug via de families Altena en Weeling naar Agneta Stork, dochter van Gerhard Wilhelm Stork (1695).

Evert Ekker (1857, midden staand), zoon van Hendrik Jan Ekker, wordt ook directeur in de zaak (Stork). Hij wordt wat intimiderend geflankeerd door beide zoons van eerste generatie firmant Jurriaan Engelbert (1828), namelijk Otto (links) en Willem (rechts). Foto: privé-archief A. Ekker, Zwolle..

Niet alleen Hendrik Jan Ekker huwt een Stork, ook zijn twee zussen, zijn dochter Anna Ekker en zijn kleinzoon Hendrik Jan huwen een Stork:

snapshot van Hendrik Jan Ekker (1887), zoon van Evert Ekker (1857), en kleinzoon van Hendrik Jan Ekker (1830) met zijn vrouw Anna Josina Stork (1894). Hij en zijn vader werken ook in de zaak (Stork). Foto: privé-archief A. Ekker, Zwolle.

De Storken en Ekkers zijn exponenten van het familisme, een ideologie die veel Twentse textielondernemers aanhangen. Het is een vorm van kapitalisme die goed is voor de groei van het eigen familiebedrijf, maar het heeft ook amorele trekjes. Het winststreven wordt ondergeschikt gemaakt aan bloei, aanzien en continuïteit van de sociale positie van de familie der kapitaalbezitters. Familieleden trouwen ook in beperkte kring, getuige de hier beschreven Ekker-Stork verbintenissen.

Hendrik Jan geneest van tyfus

Volgens de overlevering leed Hendrik Jan Ekker aan tyfus en werd hij genezen door dokter Pieter van Delden (1838 - 1922), waarna Hendrik Jan deze man een tilbury cadeau gaf; een koets voor twee personen dat door één paard getrokken werd. Onderstaand fragment is ontleend aan het verhaal daarover dat in zijn geheel gepubliceerd is op de site van VGO Hengelo:

Pieter van Delden, de dokter die Hendrik Jan Ekker geneest van tyfus (foto ca. 1880)

Pieter van Delden krijgt een tilbury cadeau van Hendrik Jan Ekker, zoals op deze prent (1840)

De familie van Delden verbindt zich innig met zowel de Offerhausen als de Ekkers.

Pieter van Delden huwt Margaretha Offerhaus (1837), zus van Elisabeth Frederika (Betsy) Offerhaus, beiden kinderen van Hermannus Johannus Offerhaus (1804). Pieters zoon Benjamin van Delden trouwt met Henriëtte Ekker, een dochter van Hendrik Jan Ekker (1830).

Het praalgraf van Hendrik Jan en Anna Wilhelmina

Grafmonument van Hendrik Jan Ekker en Anna Wilhelmina (Mina) Stork met kranstrommels, gefotografeerd voor Monumenten In Nederland Overijssel (Oude Algemene Begraafplaats Hengelo)

Hendrik Jan Ekker en Anna Wilhelmina (Mina) Stork liggen begraven op de Oude Algemene Begraafplaats in Hengelo (Bornsestraat 29). Het kerkhof is een van de oudste begraafplaatsen in ons land en één van de weinig overgebleven historische monumenten van Hengelo.

In 1970 werd de begraafplaats een Rijksmonument. Het grafmonument van Hendrik Jan en Anna Wilhelmina (Mina) heeft pilaren en kranstrommels en is een van de markantste graven op de fraaie verstilde begraafplaats.

Hendrik Jan Ekker. Foto: privé-archief A. Ekker, Zwolle.

Anna Wilhelmina (Mina) Stork. Afbeelding uit het boek Het geslacht Stork van 1916.

Het grafmonument ligt direct naast het graf van zwager Jurriaan Engelbert Stork. Op de website van De Vereniging Gemeenschappelijk Onderhoud (VGO), opgericht om de oude historische begraafplaats in Hengelo te behouden voor het nageslacht staat daarover het volgende;

Bronnen en verantwoording

Fotogalerij Arentje Ekker (1786), Hendrik Albert Ekker (1788) en verder

• 

  Waar zitten de Ekkers wereldwijd? Dat het Mormoonse Utah de grootste populatie bevat klopt aardig met het verhaal van de uittocht van een aantal minder fortuinlijke Ekkers (bron namespedia, 2014)

• 

  stamboom van Arentje Ekker (1786). NB: opgenomen zijn alleen de nazaten die in deze wiki beschreven zijn.

• 

  stamboom van Hendrik Albert (Nol) Ekker (1788). NB: opgenomen zijn alleen de nazaten die in deze wiki beschreven zijn.

• 

  De geboorteacte van Hendrik Jan Ekker (1825), zoon van Arentje Ekker en een inwonende neef. Arentje is de zuster van Evert Ekker (1793), dokter en vroedmeester, die aangifte doet van de geboorte.

• 

  Eelco Ekker (kleinzoon van Arentje Ekker, oudste zus van Evert Ekker) op de voorkant van het boek Altijd aan het reizen: brieven van een mormoonse emigrant naar Noord-Amerika van J. Spitse.

• 

  Arnold Hendrik Ekker (1825) en zijn vrouw Maria Van Doesburg.jpg

Fotogalerij Hendrik Jan Ekker (1830) en verder

• 

  Hendrik Jan Ekker (1830). Foto: privé-archief A. Ekker, Zwolle.

• 

  Jurriaan Engelbert Stork, die samen met zijn oudere broer Charles Theodorus en zwager Hendrik Jan Ekker medefirmanten waren van Machinefabriek Gebr. Stork & Co. Afbeelding uit het boek Het geslacht Stork van 1916.

• 

  De 'fabrikantenwoning' (jargon) van Hendrik Jan Ekker en Anna Wilhelmina (Mina) Stork, Deldenerstraat 61 Hengelo. tegenwoordig zetelt er 'Allegro Werving & Selectie. De sobere en symmetrische Hollandse stijl is een verademing bij de vaak protserige huizen van medefabrikanten. Bron: Historisch Centrum Overijssel (ca 1895)

• 

  De fabrikantenwoning van Hendrik Jan Ekker en Anna Wilhelmina (Mina) Stork. Uit een fotoalbum van kleindochter Elizabeth Frederika (Bob) Ekker.

• 

  De stal bij de fabrikantenwoning van Hendrik Jan Ekker en Anna Wilhelmina (Mina) Stork. Uit een fotoalbum van kleindochter Elizabeth Frederika (Bob) Ekker.

• 

  De tuin van de fabrikantenwoning van Hendrik Jan Ekker en Anna Wilhelmina (Mina) Stork. Uit een fotoalbum van kleindochter Elizabeth Frederika (Bob) Ekker.

• 

  Rouwadvertentie van Hendrik Jan Ekker (1896)

• 

  Hendrik Casper Stork, zoon van van Charles Theodorus Stork, was getrouwd met Anna Ekker, een zus van Derk Willem Ekker, zijn volle nicht dus. Een van de vele Stork-Ekker-huwelijken (ca. 1910)

• 

  Passage over Albert Hendrik Arnoldus Ekker, broer van Hendrik Jan Ekker en rector, in het Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek (1914)

• 

  De bijzondere kranstrommels bij het graf van Hendrik Jan Ekker, opgedragen 'door zijner werklieden'.Foto: jaarlijkse Twentsche Hoogbouwmeeting (2005)