Besemer, Familie

Versie van 21 jan 2017 om 13:53

Nieuwe bezems vegen schoon, maar oude bezems kennen alle hoeken en gaten

De naam Besemer heeft ongetwijfeld iets te maken met de bezem, het oeroud werktuig wordt voor het vegen van vloeren.

De bezem dateert al van voor de Middeleeuwen en heeft door de tijd ook een symbolische lading meegekregen, van politiek schoonvegen tot hekserij.

Bij onze voorouders komen alleen de vormen Besemer en Bezemer voor, mogelijk afgeleid van het beroep bezemmaker of bezembinder.

Er zijn veel naamvariaties op het thema bezem in zowel Nederland en Duitsland (afgeleid van Besen of Bessen) zoals Bezem(s), Bezembinder, Den Bezemer, Besems, Bessem(s), De Bessem en Bessembinder(s),

Volgens CBG familienamen woonden de meeste Bezemers in 1947 en 2007 in Zuid Holland, met een piek in Zwijndrecht, Dordrecht en Rotterdam.

Mogelijk: Johann Besemer (rond 1295)

Veertien kilometer zuidoostelijk van Stuttgart ligt Esslingen am Neckar. De voormalige keizerlijke stad met 1200 jaar geschiedenis ligt in de vallei van de rivier de Neckar; een idyllisch landschap met veel wijngaarden. Mogelijk ligt hier de oorsprong van de Besemers.

De binnenstad van Esslingen am Neckar.Torens uit de Middeleeuwen, een burcht en een binnenstad met oude vakwerkhuizen getuigen van een rijke geschiedenis.

Johann Besemer is geboren rond 1295. Hij overlijdt in 1335 in Esslingen am Neckar in Duitsland op een leeftijd van rond 40 jaren. De naam van zijn echtgenote is onbekend. Alleen zijn volgende kinderen zijn bekend:

Mogelijk is Ocker Johannssohn Besemer (1330 - 1400, Dordrecht) ook een kind van Johann Besemer.

Johann Besemer is wijnboer en wijnhandelaar in Esslingen am Neckar. Esslingen is in het begin van de veertiende eeuw de machtigste stad in Würtenberg maar verliest die belangrijke positie na een beleg in 1365 en oorlogen in de decennia daarna.

In de wijnhandel ligt vermoedelijk de verklaring voor de naam Besemer, die terugvoert naar een traditie in het zuiden van Duitsland conform Karolingische wetgeving; een wijnboer die het recht heeft nieuwe wijn aan huis te verkopen laat dat weten door wijnranken of een bezem aan zijn gevel te binden. Het geeft aan dat er nieuwe wijn is gemaakt en dat het bedrijf daarna is schoongemaakt; de bezem is dus niet meer nodig.

Johann Besemer behoort tot een van de rijkste families van Esslingen. Het vermogen van zijn neef Johann werd geschat op 3000 Rijnlandse guldens. Johann Besemer bezit een wijngoed in Esslingen en heeft bezittingen in Cannstatt, Uhlbach, Ober- en Untertürkheim. Hij koopt in 1346 de Dachgrabenhof bij Bernhausen van de edelman Hermann Kaib von Hohenstein.

Hij schenkt grote bedragen aan het nonnenklooster van Sint-Klara in Esslingen, het klooster van Sirnau (bij Esslingen) en andere kerkelijke instellingen. Zijn zuster Katharina (overleden 1357) en zijn dochters Johanna en Elisabeth, leven hun laatste jaren als lekezusters in het klooster van Sint-Klara. Elisabeths dochter Bethelin is daar ook non.

Ocker Johannssohn Besemer (1330)

Ocker Johannssohn Besemer is mogelijk een zoon van Johann Besemer, en in dat geval geboren in 1330 in Esslingen am Neckar, Duitsland. Hij overlijdt in 1400 in Dordrecht op een leeftijd van 70 jaren. De naam van zijn echtgenote is onbekend. Alleen het volgende kind is bekend:

Ocker Johannssohn Besemer is de stamvader van zowat alle Nederlandse Besemers.

Is Ocker wel Johans zoon?

Dat Ocker Johannssohn Besemer een zoon is van xxx wordt beweerd in vele stambomen over de Bezemers. Er is tot nu toe echter geen goede verifieerbare bron gevonden. Wellicht komt dit uit familieoverlevering of wordt het geconstrueerd op basis van een aantal aanwijzingen:

Zo zijn de Besemer in de 14e eeuw een belangrijk geslacht in Esslingen, en komen daar ook veelvuldig voor, in tegenstelling tot vermoedelijk Nederland. Ook kan het goed zijn dat commerciële motieven voor deze Duitse familie van wijnhandelaars aanleiding zijn om een familielid in Dordrecht te vestigen. Dordrecht is een belangrijke stad voor Duitse wijnhandelaren; wijn en veel andere producten die via de Rijn worden aangevoerd, moeten namelijk eerst in Dordrecht te koop worden aangeboden. Dit zogenaamde stapelrecht heeft Dordrecht in 1299 gekregen van Jan van Avesnes, graaf van Holland. Dordrecht wordt hierdoor een belangrijke en welvarende stad.

Jan Ockersz. Besemer (1365)

Jan Ockersz. Besemer is geboren in 1365 in Dordrecht. Hij overlijdt in 1422 in Oud Alblas op een leeftijd van 57 jaren. Hij is de zoon van Ocker Johannssohn Besemer. De naam van zijn echtgenote is onbekend. Zijn bekende kinderen:

tekst

Jan Ockersz. Besemer is leenman (huurder) van de Hofstad Arkel te Giessen.

Jan Jansz. Besemer (1405)

Jan Jansz. Besemer is geboren in 1405 in Dordrecht. Hij overlijdt in Hendrik-Ido-Ambacht. Hij is de zoon van Jan Ockersz. Besemer. De naam van zijn echtgenote is onbekend, maar wel bekend is dat hij in 1433 huwt in Hendrik-Ido-Ambacht. Zijn bekende kinderen:

Heynrick Besemer (rond 1440)

Heynrick Besemer, ook Heyndrick genoemd, is geboren rond 1440 in Hendrik-Ido-Ambacht. Hij overlijdt rond 1520 in Hendrik-Ido-Ambacht op een leeftijd van rond 80 jaren. Hij huwt mogelijk een vrouw genaamd Margriet. Hun bekende kinderen zijn:

Heynrick Besemer is landbouwer en hoogheemraad.

Volgens onderzoek van Ton Bezemer is rond 1500, na het uitbreken van de pest, nog maar een kleine tak over van de Besemers. Hij heeft in het stadsarchief van Dordrecht de nalatenschap gevonden van Heynrick Besemer uit 1498, bestaande uit 33 delen dokumenten. Heynrick Besemer blijkt bijna alles overgemakt te hebben aan Adriaen Ockers en Ocker Goverts.

Er is een vonnis bekend van 3 november 1470 van het Hof van Holland. Het gaat om een zaak van Hendrick Bezemer contra Jacob Jansz.:

Op hun beurt procederen de erfgenamen van Jacob Jansz. in 1507 tegen Heynrick Besemer:

Ghysbrecht Heynricksz. Besemer (rond 1472)

Ghysbrecht Heynricksz. Besemer, zoon van xxx, is geboren rond 1472 in Hendrik-Ido-Ambacht. Hij overlijdt rond 1552 in Gherijt-Heyndricks-Ambach op een leeftijd van rond 80 jaren. De naam van zijn echtgenote is niet bekend. Zijn kinderen;

Ghysbrecht Besemer is landbouwer en hoogheemraad. Hij heeft mogelijk te maken met een memorie volgens een slecht leesbaar document uit de kerk van Heijnrick-Yden Ambocht (Hendrik-Ido Ambacht). Hij wordt in het Archief Huys ten Donck genoemd in twee transacties:

Over de verkoop van vee ;

Over de verdeling van nalatenschap:

Jacob Ghijsbrechtsz. Besemer (rond 1498)

Jacob Ghijsbrechtsz. Besemer, zoon van xxx, is geboren rond 1498 in Gherijt-Heyndricks-Ambach. Hij overlijdt na 1540 in Rijsoord op een leeftijd van meer dan ongeveer 42 jaren. Uit een eerste huwelijk heeft hij een zoon Cornelis Jacobsz.; zijn echtgenote's naam si onbekend en vermoedelijk snel gestorven. Rond 1530 huwt hij opnieuw, nu met Heyltgen Willemsdr. Jonckindt in Ridderkerk. Heyltgen Jonckindt is landbouwster, geboren rond 1510 in Ridderkerk en aldaar overleden in 1570. Naast een zoon met onbekende naam zijn hun kinderen:

Jacob Besemer is vermoedelijk jong overleden. Hij is gegoed in Sandelingenambacht Rijsoord en de polders Oud-en Nieuw Reyerwaard (Ridderkerk), en Waersman van de polder Nw.Reyerwaerd in 1536.

Veel transacties getuigen van landaankopen, -verkopen en -overdracht, waar Jacob en zijn zonen direct betrokken zijn. Uit de Kohiers van de 10e penning (uitleg) tussen 1542 en 1580 blijkt de familie veel grond te bezitten:

De oude oppevlaktemaat morgen, ook mergen genoemd, staat een gebied dat in één ochtend kon worden geploegd. Per landsdeel weken de maten af; rond 1500-1600 was de morgen in Zuid-Holland een kleine hectare groot. Een morgen bestond voorts uit 5 hond of 600 roede. Heyltgen, de weduwe van Jacob Besemer wordt door de jaren heen aangeslagen voor zowel geleend grond als haar eigen grond, welke laatste tegenwoordig een kleine 30 hectare zou bedragen. Dat staat voor ca. 40 voetbalvelden.

De 8 rentebrieven, samen 42 Rhijngulden, vertegenwoordigen bij een destijds gangbare rente van 4% een waarde van 1000 Rhijngulden.

Pieter Jacobsz. Besemer (rond 1530/1532)

Pieter Jacobsz. Besemer, zoon van xxx, is geboren rond 1530/1532 in Ridderkerk. Hij overlijdt tussen 1571 en 1572 op een leeftijd van rond 39 jaren. Hij huwt Anna Willemsdr. Jongkint Alias Romeijn rond 1558 in Ridderkerk, voor haar het tweede huwelijk met een voor ons onbekende echtgenoot.

Zij is geboren circa 1530 te Ridderkerk, overleden na 1600 te Ridderkerk op een leeftijd van meer dan ongeveer 70 jaren Anna Willemsdr. Jongkint is dochter van Willem Goessen Adriaensz. Jongkint Alias Romeijn, bouwman, heemraad en waarsman, en Neeltje Cornelisdr. Kinderen van Pieter Jacobsz. Besemer en Anna Willemsdr. Jongkint:

Pieter Jacobsz. Besemer is bouwman in Ridderkerk. Uit een acte uit het Klachtboek Archief Huys ten Donck blijkt xxx

Maritge Pietersdr. Besemer (rond 1570)

Maritge Pietersdr. Besemer, dochter van xxx, is geboren rond 1570 in Ridderkerk. Zij overlijdt in 1624 in Oost-Barendrecht op een leeftijd van rond 54 jaren . Zij huwt Cornelis Adriaen Hendricxz Aen de Wech (Aandewegh).

Cornelis Adriaen Hendriccxz. ALIAS Aen de WECH, boer te Oost-Barendrecht, is geboren circa 1559 in Barendrecht, overleden in 1622 te Barendrecht. Hij is zoon van Adriaen Hendricxsz. en xxx. Hun Kinderen zijn:

Grafsteen van Maritge Pietersdr. Besemer en Cornelis Adriaen Hendricxz Aen de Wech in de Dorpskerk in Barendrecht. bron; Online Begraafplaatsen.

Cornelis Adriaen Hendricxz Aen de Wech is heemraad van Oost-Barendrecht.

Maritge Pietersdr. Besemer en Cornelis Adriaen Hendricxz Aen de Wech zijn begraven onder een zerk in de Dorpskerk in Barendrecht. Het opschrift luidt:

Tweede afstammingslijn

twee takken Besemer

Cornelis Heyndrixsz. Besemer (rond 1470)

Cornelis Heyndrixsz. Besemer, zoon van xxx, is geboren rond 1470. Hij overlijdt na 1527 in Hendrik-Ido-Ambacht. op een leeftijd van meer dan ongeveer 57 jaren. DE naam van zijn echtgenote is net bekend. Zijn kinderen: Opmerkingen bij Cornelis Heyndrixsz. Besemer

Cornelis Heyndrixsz. Besemer is heemraad van Adriaan Pieters Ambacht (Sandelingenambacht), landpoorter van Dordrecht (1526, 1527). Hij wordt genoemd in een akte H.G en Pesthuis ter Grooter Kerk als borg voor zijn broer Ghijsbrecht.

Marijtgen Besemer (rond 1510)

Marijtgen (Marijtje of Mariken), dochter van xxx, is geboren rond 1510. Zij huwt Franck Ghijsbrechtsz. van den Nes. Franck Ghijsbrechtsz. is geboren tussen 1508 en 1510. Hun kinderen zijn:

Aeriaentken Franckendr.

Aeriaentken Franckendr., dochter van xxx, huwt Gerrit Willemsz. Zij overlijdt in 1597 in Barendrecht, nadat ze een legaat aan de armen van Barendrecht heeft vermaakt.

Gerrit Willemsz is boer in Oost-Barendrecht, penningmeester van Barendrecht (1573 - 1581), diaken te Barendrecht 1596. Hij is vermoedelijk dezelfde Mr. Gerrit Willemsz, secretaris van Barendrecht, die daar op 5 mei 1610 (of een ander jaar, dat is niet duidelijk) stierf. Hun kinderen zijn:

Franck Gerrits de Vos (voor 1574)

Ariaentge (Adriana) Francksdr. de Vos en haar tweede man Henderick Cornelisse Aenwegh zijn begraven onder deze grafsteen in de Dorpskerk in Barendrecht. bron; Online Begraafplaatsen.

Franck Gerrits de Vos, vermoedelijk zoon van xxx, is geboren voor 1574. Hij huwt viermaal. Zijn eerste vrouw Lijntje Aertsdr. huwt hij voor 1600. Zijn is dochter van Aert Jansz. en Grietgen Aertsdr. Daarna huwt hij Neeltje Pietersdr. voor 1607. Hij trouwt nog tweemaal, steeds in Barendrecht; met Adriaentje Coenen in 1617, in 1627 met Meynske Dammis. Vermoedelijk zijn zijn echtgenoten steeds overleden. Hijzelf overlijdt na 1652 op een leeftijd van meer dan 78 jaren.

Kinderen van Lijntje Aertsdr. en Franck Gerrits de Vos:

Franck Gerrits de Vos is landbouwer te West-Barendrecht, penningmeester van Barendrecht (viermaal tussen 1601 en 1620), dijkheemraad van Ziedewij (1624). Hij koopt in 1652 een (renteniers-?)huisje aen de Singhel in West-Barendrecht. Zijn boerderij in het Oude Land van West-Barendrecht, draagt hij in 1652 over aan zijn zoon Antonis Franckenz.

Het huwelijk van Lijntgen met Franck werd vóór 1600 voltrokken, daar hun enig bekende kind Adriaentge Francke de Vos, omstreeks dat jaar werd geboren, blijkens haar grafzerk in de kerk van Barendrecht.

Haar wapen vertoont een springende vos, welk wapenfiguur ook door haar vader werd gevoerd.

Flips Isbrantsz, mede inwoner en korenmolenaar te West-Barendrecht en Carnisse, verklaart in 1612 50 Car gld schuldig te zijn aan Aeriaentgen Francken, het nagelaten weeskind van zaliger Lijntghen Aertsdr n.a.v geleende gelden

Haar oom en bloedvoogd is Lauris Aertsztt

In 1612 kopen Franck Gerritsz, Jacop Aeriensz en Inghen Ploonen, pachters wonende in West-Barendrecht, 4 mr 300 r met ,,aencleven” in West-Barendrecht van de Antwerpse apothecaris Adriaen Beijerlijnck

In een kennelijk in oktober dat jaar opgemaakte akte verklaren de kopers hiervan 1400 gld schuldig te zijn tta

In dezelfde maand krijgen Franck en voornoemde Inghen van de gemachtigde van meester Lauris Beijerlijnck Cauwinck te Antwerpen, zoon van de eerder genoemde apothecaris aldaar, 2 mr 5h 43 r met aanwassen in het Nieuwe Bedijkte Land van West-Barendrecht getransporteerdttb

Franck Gheeritsz, wonend in West-Barendrecht; transporteert in 1626 een losrente van 16 gld 10 st jaarlijks over een hoofdsom van 300 gld aan Heijndrick Schrieck

Hij verbindt hieraan in het speciaal ,,zijn huijs, berghen, ceeten en beteelinghe daer hij tegenswoordich in woonende is”, staande op het land van Schrieck in het Oudeland van West-Barendrecht, dat aan de westzijde is belend aan Jan Aertsz wooninghe*2

Franck verkoopt bij akte in 1630 wederom een Iosrente Nu ter grootte van 62 Car,gld 10 st jaarlijks over een hoofdsom van 1000 Car gld aan de weeskinderen van Emerensia Couwael Heijndricxdr

Als zekerheid stelt hij 1 mr 400 r eigen land het Oude land van WestBarendrecht en 2 mr 198 r eigen land in het Nieuwe Bedijkte Land aldaar

Op een niet genoemde datum werd deze losrentebrief door Franck ingelostt3

In 1641 verkoopt de in West-Barendrecht wonende Franck Gheeritsz aan Marghrieta Frans Kivitsdr, huisvrouw van Ghijsbert van Sulen, wonende te Rotterdam, een losrente van 15 Car gld jaarlijks overeen hoofdsom van 300 Car gld

Als zekerheid stelt hij hiervoor 2 mr 3 h vrij eigen land in het Nieuwe Bedijkte Land van West-Barendrecht14

Bij akte van 27.6.1644 transporteert Franck 2 mr 300 r in het Nieuwe Bedijkte Land van West-Barendrecht aan deheer Jacob Muen, koopman te Enkhuizen

In deze akte compareren naast Franck Gheeritsz nog Anthonis Francken voor hem zelf en Claes Coenraetsz, als man en voogd van Lijntghen Francken, om een tegen dit land liggende aanwas of gors aan de koper op te dragents

Franck transporteert op 20.51647 aan schepen Pieter Matteeusz en diens zoon Matteeus Pietersz Velthoen, wonende in Oost-Barendrecht, 3 mr 97 r in de Ziedewij van OostBarendrecht16

In 1651 transporteert hij aan de te Rotterdam wonende Ulrick van Zoelen 2 mr 585 r in het Buitenland van West-Barendrecht”

In 1652 verklaart Franck 3350 Car gld schulden te zijn aan de kinderen en erfgenamen van Maerten Bastiaensz de Recht. Voor deze geldlening stelt hij 6 mr 262 r in de Zuidpolder als zekerheid. Dit land was reeds belast met een rentebrief van 1000 Car gld ten behoeve van doctor Crijstiaen van Zollents

Franck verklaart in 1652 aan Heijndrick Cornelisz Aen Wech, gehuwd met zijn dochter Ariaentgen Francken, 663 car gld schuldig te zijn en eenzelfde bedrag aan de kinderen van 3 Heijndrick Adriaensz Hooghendijck, eerste echtgenoot van zijn voornoemde dochter n.a.v cassatie en liquidatie van een obligatie gedateerd 1624

Franck zal gedurende zijn leven deze bedragen onder zijn beheer mogen houden zonder daar interest over te hoeven betalen. Pas na zijn overlijden zal dit geld mogen worden geïnd. Franck stelt als zekerheid de in de vorige akte genoemde 6 mr 262 r. In de marge van deze akte is genoteerd dat de brief op 24.10.1653 werd gelost, daar Gherrit Francken (zijn zoon) dit land had gekochtlg. Reeds op 28.12.1652 had deze overdracht plaats. Zoon Gheerit Francken woont dan te ,,Wemellinghe in Zeelant”20

Franck, die zonder twijfel landbouwer was, koopt 24.4.1652 een huisje ,,aen de Singhel” te West-Barendrecht van de erfgenamen van Josken Jacobs*t. Hij zal dan ongeveer 75 jaar oud zijn geweest

De boerderij, ,,gelijck Franck Gheeritsz met sijn huijsvrou ende kinderen” bezeten en bewoond had in het Oude Land van West-Barendrecht, draagt hij in 1652 over aan zijn zoon Antonis Franckenzz

Franck Gerritsz werd nog in talrijke akten gevonden

Zo wordt in de kerkrekeningen over 1614/15 vermeld dat hij boter en kaas aan ene Pluentgen Aelderden - kennelijk een door de diakonie bedeelde inwoonster van Barendrecht - had geleverd23

Van de kerk van Barendrecht en de dijkgraaf en hoogheemraden pacht hij jarenlang een perceel van 1 mr 23 r.24

In het verpondingskohier over Barendrecht uit 1632 wordt Franck voor 3 gld aangeslagen onder het hoofd ,,huysen staende op de landen”

Hij wordt in de op twee na hoogste groep aangeslagen. In talloze akten komt hij voor als belender van landerijen in WestBarendrecht26.\

|}

Bronnen en verantwoording

• http://www.ngv.nl/wwwRYN/afdelingsbladen/Medblad%20NGV%20Rijnland%2054%202014%20jan.pdf, research Ton Bezemer ACHTERAANGAAN
• http://nl.rodovid.org/wk/Persoon:404010
• http://www.dirkschuetten.nl/parenteel%20Ocker%20Johannssohn%20Besemer.html#p1064943116
• http://www.geocities.ws/rademaker_bezemer/heynl.htm