Brandt, Familie
(→Schrijver van zijn tijd) |
(→Schrijver van zijn tijd) |
||
| Regel 84: | Regel 84: | ||
* ''Historie der vermaerde zee- en koopstadt Enkhuisen'', nog steeds een belangrijke bron voor de vroege geschiedenis van Enkhuizen. | * ''Historie der vermaerde zee- en koopstadt Enkhuisen'', nog steeds een belangrijke bron voor de vroege geschiedenis van Enkhuizen. | ||
| − | Zijn vooruitstrevendheid blijkt uit een rijmloos gedicht ''Op het sluiten der Eeuwige Vrede'' dat hij voor de viering van de Vrede van Munster (1648) maakt. In literaire kringen barst de discussie los over noodzaak en nut van rijm in poëzie; Brandt brengt in dat rijm vroeger nuttig was als geheugensteun voor voordragers, maar gedichten zonder rijm kennen schoonheid van maat, klank, diepgang en ritme, | + | Zijn vooruitstrevendheid blijkt uit een rijmloos gedicht ''Op het sluiten der Eeuwige Vrede'' dat hij voor de viering van de Vrede van Munster (1648) maakt. In literaire kringen barst de discussie los over noodzaak en nut van rijm in poëzie; Brandt brengt in dat rijm vroeger nuttig was als geheugensteun voor voordragers, maar - net zoals bij de klassieken-; gedichten zonder rijm kennen schoonheid van maat, klank, diepgang en ritme, Het heeft weinig zin; het dwangmodel met rijm en zinloze en ongemakkelijke ''enjambementen'' die de voordracht bemoeilijken wint het. |
==== Obsceen gruwelstuk ==== | ==== Obsceen gruwelstuk ==== | ||
Versie van 13 okt 2015 om 19:06
| UNDER CONSTRUCTION
Inderdaad: flarden tekst en ontbrekende passages. Er wordt aan gewerkt. Keer terug naar de Hoofdpagina en kom later graag eens terug! |
Inhoud |
Gerard Brandtzn. (1570)
Gerard Brandtzn. is geboren in 1570 in Antwerpen. Na zijn vlucht uit Antwerpen vestigt hij zich in Amsterdam.
Hij huwt aldaar Bayke Jaspers (ook Baile) in 1592. Het huwelijk wordt ingezegend in de Kalverstraat in het huis de Halve Goude Reaal door predikant Joost Populier, in het bijzijn van de wederzijdse vaders en moeders, en getuigen François de Schot en Dirk Alewyn.
Van de vijf kinderen bereikt alleen het laatste kind Andries niet de volwassenheid. Degenen die wel overleven:
|
Bayke Jaspers overlijdt in 1638. Wanneer Gerard Brandtzn. overlijdt is onbekend.
Gerard Brandt (1594)
Gerard Brandt is geboren in 1594, binnen Middelburg op de borgt in de witte handt. Hij is de zoon van Gerard Brandtzn. (1570) en Bayke Jaspers. In 1623 huwt hij Cornelia (Neeltje) Jeroens, ook Jeruens, geboren 1589.
Het huwelijk wordt ingezegend door door den ouden Geldorpius. Bedoeld wordt Heinricus Geldorpius, een predikant die zijn naam ontleent aan zijn geboortedorp Geldrop.
Het is triest dat de meeste van hun kinderen (vijf van de acht) op jonge leeftijd sterven; tussen enkele maanden en 2,5 jaar, namelijk Anna, Jeronimus, Antony, Anna en Maria. Alleen drie kinderen halen de volwassenheid:
|
Nadat zijn eerste vrouw overlijdt in 1644 op een leeftijd van 55 jaar, hertrouwt hij in 1645 met Margrietje Ster, waarmee hij geen kinderen heeft. Gerard Brandt overlijdt in 1659 op een leeftijd van 65 jaar.
Vernuftig uurwerkmaker
Gerard Brandt is een vernuftig uurwerk- en instrumentmaker te Amsterdam. Hij maakt ook zonnewijzers.
Het Groot algemeen historisch, geografisch, genealogisch, en oordeelkundig woorden-boek, Volume 2 uit 1725 meldt daarover:
- Zyn beroep en kostwinning bestont in het maken van grote en kleine uurwerken, zonnewyzers en andere mechanische kunsten en aardigheden , die zo verre boven die van andere uitmuntten, dat de schrandere Renatus des Cartes kennisse met hem, maakte, waar door onze Brandtz ook vele goede onderrichtingen in zommige deelen zyner kunst van dien groten wysgeer bekomen heeft.
Met Renatus des Cartes wordt de Franse filosoof en wiskundige René Descartes bedoeld, ook bekend onder zijn gelatiniseerde naam Cartesius.
Gerard Brandt is ook liefhebber en kenner van Nederduitse poëzie, en hoofd van de Amsterdamse schouwburg.
Gerard Brandt (1626)
Gerard Brandt (wikipedia) is geboren in 1626. Hij is de zoon van Gerard Brandt (1594) en Neeltje (Neteltje) Jeroens. Hij huwt de vier jaar oudere Suzanna van Baerle (1622), dochter van Caspar van Baerle (1584) en Barbara Sayon. Er is sprake van zes kinderen, waarvan er één, het derde kind Geeraert, jong sterft; op zijn 26e. Het heet dan dat hij in de vaag des levens stierf (jeugd/bloei). Er zijn vooralsnog maar van 4 kinderen gegevens bekend:
|
Suzanna van Baerle overlijdt in 1674 op een leeftijd van 52 jaar, 11 jaar eerder dan haar man. Gerard Brandt hertrouwt een jaar later (1675) met Katharina van Sorgen. Gerard Brandt overlijdt in 1685 op een leeftijd van 59 jaar, tijdens een reis naar Rotterdam. Hij is daar in de Franse Kerk begraven.
Zijn voornaam vind je in de meest wilde spellingsvarianten; Geeraardt, Geeraerdt, Geraart, Geeraert en Geerraardt. Dat komt mede omdat Brandt zelf ... hierin, volgens de gewoonte dier tijden, zeer onstandvastig was.. Met andere woorden; hij maakt er een potje van. Ook zijn achternaam spelt hij soms als Brant.
Schrijver van zijn tijd
Gerard Brandt volgt eerst in de voetsporen van zijn vader en vervaardigt zonnewijzers en mechanische uurwerken. Aangespoord door zijn toekomstige vrouw wordt hij predikant, dichter en (geschieds)schrijver. Hij is een typische schrijver van zijn tijd en heeft bekende publicaties van hedendaagse onderwerpen op zijn naam zoals:
- Het Leven en bedryf van den Heere Michiel de Ruiter. Zie paragraaf Over zeeheld Michiel de Ruyter.
- Hoewel Brandt en Vondel lang gebrouilleerd zijn geweest hebben ze het uiteindelijk bijgelegd. Leven van Vondel (1682) verschijnt drie jaar na Joost van den Vondels overlijden, en de eerste is in een lange reeks Vondel-biografieën.
- Het roemruchte verhaal van de ontsnapping van Hugo de Groot wordt door de publicatie van Brandt, als proza opgetekend uit de mond van dienstmeisje Elselina, en wordt een van de klassiekers van de Nederlandse geschiedschrijving. Het verhaal is zo aansprekend dat de ' echte' kist van Hugo de Groot geclaimd wordt door velen; de kist bevindt zich in Slot Loevestein zelf, het Rijksmuseum in Amsterdam, de Prinsenhof in Delft, en ergens in New York.
- Historie der vermaerde zee- en koopstadt Enkhuisen, nog steeds een belangrijke bron voor de vroege geschiedenis van Enkhuizen.
Zijn vooruitstrevendheid blijkt uit een rijmloos gedicht Op het sluiten der Eeuwige Vrede dat hij voor de viering van de Vrede van Munster (1648) maakt. In literaire kringen barst de discussie los over noodzaak en nut van rijm in poëzie; Brandt brengt in dat rijm vroeger nuttig was als geheugensteun voor voordragers, maar - net zoals bij de klassieken-; gedichten zonder rijm kennen schoonheid van maat, klank, diepgang en ritme, Het heeft weinig zin; het dwangmodel met rijm en zinloze en ongemakkelijke enjambementen die de voordracht bemoeilijken wint het.
Obsceen gruwelstuk
Gerard Brandts gaven blijken al vroeg. Hij kan goed tekenen en schrijft als 17-jarige het treurspel De veinzende Torquatus. Het stuk wordt in 1645 opgevoerd in de Amsterdamse schouwburg. Blijkbaar is het een groot succes, maar daar kan ook zijn vader de hand in hebben gehad; hij is regent van de Amsterdamse schouwburg. Gerard volgt zijn passie niet maar wordt horlogemaker totdat zijn toekomstige vrouw Suzanna van Baerle in het vizier komt.
Als Gerard een gevierd schrijver en dichter is wil hij niet meer herinnerd worden aan De veinzende Torquatus. Hij vindt het maar onfatsoenlijk, en het is inderdaad een nogal obsceen gruwelstuk. Hedendaagse uitvoeringen, zoals door theatergroep Kwast (september 2015), zullen hem een doorn in het oog zijn. De website van Kwast meldt over deze uitvoering:
- Het stuk van deze Nederlandse Hamlet neemt het publiek mee naar het Romeinse keizerrijk. Keizer Noron is op onrechtmatige manier op de troon gekomen. Hij heeft zijn broer, keizer Manlius, vermoord en diens vrouw Plancina verleid en getrouwd.
- Aan de in Athene studerende zoon van Manlius, de jonge Torquatus, verschijnt de geest van de dode keizer. Deze geeft hem opdracht terug te keren naar Rome en zich voor te doen als krankzinnig. Zo kan Torquatus in de nabijheid van Noron komen en de dood van zijn vader wreken.
- In een reeks van gruwelen, verkrachtingen en moorden wordt de bloedige machtsstrijd voor de ogen van het publiek uitgevochten; een onterecht vergeten publiekslieveling uit de Gouden eeuw.
Michiel de Ruyters kritiekloze lofrede
In 1681 krijgt Gerard Brandt van Engel de Ruyter, zoon van de Nederlandse zeeheld Michiel de Ruyter, de opdracht een biografie over zijn in 1676 overleden vader te schrijven.
Het werk; Het Leven en bedryf van den Heere Michiel de Ruiter, dat na hun beider dood in 1687 zou verschijnen, is een belangrijke bron van informatie over de admiraal; het is voltooid door Brandts zoons Caspar en Johannes. Engel de Ruyter betaalt vierhonderd gulden aan Brandt, vermoedelijk als betaling voor de opdracht. Het boek is vele malen herdrukt.
Deze omvangrijke biografie is een belangrijke bron geweest voor de biografie van de Ruyter uit 1996 van Ronald Prud'homme van Reine, Hoewel het boek van Brandt vooral een lofrede is op De Ruyter, zonder kritische kanttekeningen, levert hij wel een indrukwekkende prestatie.
Op basis van een wirwar van aantekeningen en paperassen heeft hij een leesbaar boek geschreven, en zonder deze biografie zouden we nu veel minder over De Ruyter weten.
Aanval op Vondel met plagiaat
Grote bekendheid krijgt Brandt door zijn grafrede op Pieter Corneliszoon Hooft in 1647. De rede wordt uitgesproken door Van Germez, een toneelspeler. In de rede is Hooft d'eenige Poëet, die d'Amstel had voortgebracht, een duidelijke aanval op van den Vondel.
Brandts rede is echter grotendeels een vertaling van de lijkrede van Jacques Du Perron op Ronsard, die hij voor eigen werk laat doorgaan, waarna hij van plagiaat wordt beschuldigd in het geschrift Aen den onbeschaemden letter-dief. Van Brandt zijn meer puntdichten, grafschriften en bijschriften bekend die na zijn dood zijn gebundeld.
Inspirerende Suzanna
De literaire capaciteiten van de jonge Gerard Brandt trekken de aandacht van Caspar van Baerle, vader van Suzanna. Brandt wordt opgenomen in 1646 in hun artistieke kringen. Op zijn beurt wordt Brandt aangetrokken door Suzanna van Baerle die beschreven wordt als een begaafde vrouw: intelligent, ontwikkeld, muzikaal, zanglustig en poëtisch creatief. Vondel brengt haar zijn hulde in een gedichtje Op d' Afbeeldinge van Susanna van Baerle (1653) en de dichter Jan Vos roemt haar zingen in een vers aan haar zuster Anna Alle de Gedichten (1662).
Om haar hand te verwerven gaat Brandt, aangemoedigd door haar vader, op zijn 22ste jaar theologie studeren. Ze huwen als hij in 1652 remonstrants predikant is.
Naast meerdere gedichten van Brandt op en aan zijn vrouw, die allen van een gelukkig huwelijksleven getuigen,zijn er ook gedichten van Susanna an Brandt gericht vóór en rond hun huwelijk: Antwoord (1651) en Aan mijn Vrient (1652). Soms schrijft ze de preken die ze hoort beknopt op, waarmee haar man zijn voordeel mee doet; tijdens zijn theologische studie en daarna in zijn predikambt. Ze blijft bescheiden en schrijft humoristisch op
- dat men beter een domina als een dominee van haar sou konnen maken.
Suzanna's persoonsverwisseling
De echtgenote van Constantijn Huygens, vader van de eveneens bekende wetenschapper en uitvinder Christiaan Huygens heet ook Suzanna van Baerle.
Al sinds de vroege 19e eeuw bestaat het misverstand dat deze Suzanna de dochter van dichter Caspar van Baerle moet zijn geweest. Wat was namelijk mooier dan twee grote Nederlanders, de schrijver van Baerle en de dichter Huygens, die verbonden waren door een huwelijk!
Vanwege het grote leeftijdsverschil tussen Huygens en 'onze' Suzanna van Baerle speculeerde men dat zij dan wellicht toch een zus van Caspar van Baerle zou kunnen zijn.
Huygens' echtgenote is echter een heel andere vrouw, en wel de 23 jaar oudere Suzanna van Baerle (1599 - 1637), door Hooft en Huygens bezongen vanwege haar schoonheid. Zij is de dochter van Jan van Baerle (gestorven 1605), koopman, en Jacomina Hoon (gestorven 1617). De twee Suzanna's worden nog steeds verwisseld, en het werkt door in geschriften en zelfs wikipediapagina's in andere talen, die ondergetekenden dan maar snel corrigeren.
Meer over de kinderen
Gerard de jongere Brandt remonstrants predikant te Rotterdam
