Monument Ivan Cain
Inhoud |
Monument voor Ivan W. Cain en Elisabeth Swertz-Ekker
Op 6 oktober 2012 wordt in Nijmegen, precies 68 jaar na de Brakkenstein crash gedurende de Tweede Wereldoorlog, een monument onthuld. Met het monument wordt de nagedachtenis levend gehouden van de omgekomen heroïsche vliegenier Ivan William Cain en het enige burgerslachtoffer Bob Swertz, geboren Ekker van deze crash. De ambassadeur van Nieuw Zeeland, de burgemeester van Nijmegen, Nick Lambrechtsen en Gien de Haan hielden toespraken. Het 90 cm hoge monument is geplaatst aan de Heyendaalseweg in Nijmegen, vlak bij de plaats van de crash. De crash vond plaats op een (destijds nog bestaand) veldje ca. 25-30 meter recht tegenover huisnummers 253 en 255 van de Heyendaalseweg.
Het initiatief komt van Nick Lambrechtsen, een Nijmegenaar die in 1958 naar Nieuw Zeeland emigreerde. Lambrechtsen ontsnapte zelf in de oorlog aan de dood toen een Engelse Spitfire piloot in september 1944 bijna op zijn ouderlijk huis in Hees neerstortte. De Tarcisiusschool in Nijmegen, nabij de crash-plaats, was instrumenteel bij de totstandkoming van het monument. In juni 2011 hield de school een sponsorloop en de opbrengst van 1.500 euro kwam ten goede aan het monument. Het monument is geadopteerd door de school, en de leerlingen uit de tuingroep van de VSO-afdeling onderhouden het perkje rondom het monument.
Het enthousiasme en de inzet van de kjnderen bleef niet onopgemerkt. Virgil van Donzel (13 jaar) van de Tarcisiusschool ontving in november 2012 een van de vijf Kinderlintjes van Nijmegen. Hij maakte maquettes en vliegtuigmodellen voor een expositie op school over de crash, vertelde veel aan zijn medeleerlingen en zorgde voor een oude jeep bij de onthulling. Omroep Gelderland deed er verslag van met een kort filmpje als nieuwsitem.
Het monument is uitgevoerd als een betonnen gedenksteen waarop twee natuurstenen plaquettes en een kleine metalen plaquette zijn aangebracht. Op de bovenste plaquette staat het embleem van het 175 Squadron van de Royal Air Force, een afbeelding van een Typhoon en de tekst over Ivan Cain:
| Getroffen door luchtafweergeschut boven Duitsland stortte de Nieuw-Zeelandse piloot |
| Warrant Officer |
| op 6 oktober 1944 hier neer met zijn Typhoon IB jachtvliegtuig. Door bewust dit, toen nog open, terrein te kiezen, bleven de omringende huizen met hun bewoners voor een verschrikkelijke ramp bespaard |
| Helaas kwam hij hierbij om het leven |
| Hij was 20 jaar oud |
De onderste plaquette eert Bob Swertz, geboren Ekker, met de tekst:
Elizabeth Frederika (Bob) Swertz-Ekker
1-6-1901 - 6-10-1944
Zij liet drie dochters na\<center>
Toespraak Gien de Haan
Tijdens de onthulling van het monument houdt Gien de Haan-Swertz, tweede dochter van Bob Swertz, geboren Ekker, een toespraak.
- Lieve familie van Ivan Cain,
- Beste aanwezigen,
- Mijn naam is Gien de Haan. Ik ben 82 jaar. Ik ben de tweede dochter van Elizabeth Swertz-Ekker, onze moeder die we vandaag ook eren. Mijn oudste zus Katrien is er vandaag ook bij, maar onze jongste zus Liesbeth is er helaas niet bij. Haar gezondheid is te zwak.
- Ik ben erg dankbaar dat ik jullie mag toespreken. Deze herdenking brengt heel veel los bij ons. Maar het zijn positieve dingen, het zijn geen trieste gedachten. We denken weer terug aan onze moeder. Er komen weer herinneringen boven. Er worden weer verhalen verteld. Over onze mooie jeugd en dan die verschrikkelijke oorlog. Over hoe moedig onze moeder zich redde met drie kleine meisjes, nadat ze haar man had verloren aan het begin van de oorlog. Ze had het moeilijk maar ze redde zich goed, en ze maakte er het beste van. Ondanks alle tegenspoed. Zo was onze moeder.
- Misschien lijken wij wel op haar. Of misschien hebben we dat van haar meegekregen. Maar hoe dan ook; zo deden wij het ook na de oorlog. Iedereen had geleden en we keken niet achterom. We begonnen met een geheel nieuw leven. En nu kijken we toch weer even terug.
- Ik wilde graag iets persoonlijks zeggen tegen de familie Cain. Onze families zijn hier samen door een ongelukkig toeval. Jullie oom deed wat in zijn situatie het beste was. En hij heeft heel veel ergere dingen voorkomen door zijn bommen eerder te droppen. We hebben de ware toedracht nu pas gehoord. Maar zelfs zonder die wetenschap hebben we de piloot nooit iets aangerekend. We hebben nooit wrok gekoesterd. Het was een wrede wending van het lot waar niemand schuld had. Bij alle leed was er gelukkig EEN opluchting: zij is in ieder geval niet door vijandelijk vuur omgekomen.
- Ten slotte. We voelen ons blij en trots tegelijkertijd. Blijdschap omdat onze moeder weer even onder ons is. En trots omdat zij op zo’n mooie manier geëerd wordt.
- Ik dank u voor uw aandacht
Artikel Gelderlander: Herkenning van wederzijds verdriet
Artikel in de Gelderlander Auteur: Wim van de Louw maandag 08 oktober 2012
Veel belangstelling voor de onthulling van het monument in Brakkenstein; in oranje mantel Gien de Haan, dochter van Elizabeth Swertz. Foto: Erik van 't Hullenaar
NIJMEGEN - Op de kop af 68 jaar na het neerstorten van piloot Ivan William Caine en de dood van Elizabeth Swertz-Ekker, ontmoeten de nabestaanden elkaar in Nijmegen. Haar hele lange leven heeft ze getreurd om de dood van haar moeder. (NOOT van de Familiewiki redactie; dit is journalistieke vrijheid; Gien de Haan was niet iemand om bij de pakken neer te zitten en te treuren; ze keek altijd vooruit en liet de gebeurtenis haar leven niet teveel beinvloeden). Gien de Haan- Swerz was 16 toen haar moeder werd geraakt door een vliegtuigbom.
"We hadden niet eens een graf om naartoe te gaan."
Pas een paar maanden geleden kwamen zij en haar twee zussen Liesbeth en Katrien erachter dat hun moeder per ongeluk gedood was door friendly fire, door een bom, afgegooid door een geallieerde bommenwerper. Om precies te zijn door Ivan William Caine.
Deze jonge piloot uit Nieuw Zeeland liet het leven bij een heldhaftige poging te voorkomen dat zijn door Duitsers kapot geschoten vliegtuig zou neerstorten op de Nijmeegse wijk Brakkenstein. Zijn opzet slaagde. Zijn bommen had hij afgegooid in een bos waarvan hij dacht dat er niemand liep. Maar daar liep dus Elizabeth Swertz, de moeder van Gien, Liesbeth en Katrien. Dat gebeurde op 6 oktober 1944 rond het middaguur. Nick Lambrechtsen, oud-Nijmegenaar en wonend in Nieuw-Zeeland, vond het wonderlijke en dramatische toeval uit. Hij bracht beide families bij elkaar.
En zo kon het gebeuren dat de nabestaanden van beide slachtoffers, én van Ivan Caine én van Elizabeth Swertz, elkaar afgelopen zaterdag voor het eerst zagen. Op de kop af 68 jaar na de dramatische gebeurtenissen, precies op de plek waar het was gebeurd. Handen worden geschud, er zijn schuchtere, vriendelijke blikken. Er is de oogopslag van herkenning. Of minstens toch de herkenning van het wederzijdse verdriet. Maar die blikken zeggen ook: het is goed zo. "It's wonderful that we see each other", zegt Ivan Caine neef van de omgekomen piloot. Er wordt een monument onthuld, er zijn toespraken, de Last Post klinkt door Brakkenstein.
Dan meldt zich een bijzondere gast: Henk van Gemert. Een kleine, stoere man van 86. "Die piloot is in mijn armen gestorven", zegt Van Gemert, destijds 18 jaar. "Ik was met een kameraad aan het voetballen. Ik zag hem vallen, zijn parachute ging niet open. Ik ben naar hem toegerend. Hij zuchtte nog één keer. Toen stierf hij."
Leerlingen van de Tarcisiusschool uit Brakkenstein hebben een project gedraaid rond het neerstorten van het vliegtuig. Een leerling zei: 'Als die piloot zijn leven niet had opgeofferd was mijn oma er misschien niet meer geweest en ik dus ook niet.' Gien de Haan. "Zo is het wel. Het was tragisch dat mijn moeder gestorven is. Maar na 68 jaar is het goed te weten dat zij niet is gestorven door vijandelijk vuur."
Fotogalerij
- 5217445 orig.jpg
Op de bovenste plaquette staat het embleem van het 175 Squadron van de Royal Air Force, een afbeelding van een Typhoon en de tekst over Ivan Cain
- Plaquette Ekker.JPG
De onderste plaquette ter ere van Elisabeth Swertz-Ekker
- Speech Gien.JPG
Gien de Haan-Swertz houdt een toespraak namens de nazaten van Elisabeth Swertz-Ekker
Nazaten Cain en Ekker ontmoeten elkaar voor een documentaire
Virgil van Donzel (13 jaar, links) van de Tarcisiusschool ontvangt een Kinderlintje van de burgemeester van Nijmegen wegens zijn inzet voor het monument voor de vliegenier Ivan Cain (november 2012)
