Haan de-Swertz
Inhoud |
Gien Swertz
Regina Elisabeth (Gien) Swertz is de dochter van Bob Ekker-Swertz (1901-1944) en haar man Jan Swertz (1897-1941). Ze werd geboren op 1 maart 1930 in Den Haag. Haar jeugd in Den Haag en de periode rond de oorlog in Nijmegen en Groesbeek wordt hier en verder beschreven. We pikken de draad weer op na de oorlog (1945) als ze 15 jaar oud is.
Dekkerswald
Na de oorlog is Gien wees en woont met haar zusjes bij het gastgezin Lien en Theo Schaeffer in Nijmegen. Ze rondt de katholieke Middelbare Meisjesschool af in Mariënbosch, dat verbonden is aan een klooster en zich aan de rand van de stad Nijmegen bevindt op de hoek van de Groesbeekseweg en de Sophiaweg grenzend aan Heilig Landstichting. Katrien en Gien gaan de verpleging in om snel op eigen benen te kunnen staan en onafhankelijk te worden. Het is niet haar eerste keuze, maar studeren zit er niet in gegeven de barre omstandigheden en ze zitten zonder familie. Op die manier kan ze nog een tijd bij Katrien en Liesbeth blijven. Katrien en Gien blijven lang solidair samen, eerst in Dekkerswald en daarna in Den Haag bij het Westeinde ziekenhuis. Zelfs in Eindhoven (Sint Joris ziekenhuis) hebben ze nog samengewerkt.
Op haar 17/18de? gaat ze werken in Dekkerswald. Daar werkt ook Guusje Kockelmans. Ze draagt bij aan de huisradio EWW (Elk Wat Wils) waar patient Max de Haan bij betrokken is. Max is daar herstellende van tbc, die hij opgelopen heeft tijdens gedwongen tewerkstelling (Arbeitseinsatz) in Duitsland. Bij het hoorspel ‘Moord in de Röntgen’ waar Max teksten voor aanlevert, blijven alle mensen gekluisterd aan bed, voor zover ze dat al niet zijn natuurlijk. Guusje, die een oogje op Max heeft, vraagt ook of Gien mee wil doen. Max en Gien ontmoeten elkaar in 1949, zij is pas 19 en hij 29. Ze zullen pas in 1950/1952 een verhouding krijgen en in 1954 trouwen.
Naar Den Haag en Eindhoven
Gien verterkt in 1950/1951 (?) na de opleiding in Dekkerswald naar Den Haag om daar in het Westeinde ziekenhuis te gaan werken. Ze kan hier wel een volwaardig diploma verpleegkunde halen, wat niet mogelijk was in Dekkerswald, waar men wel de aantekening longen kon halen. In die tijd regeren de katholieke zusters in het Westeinde nog met ijzeren hand. Katrien herinnert zich dat Gien een keer per ongeluk een Mariabeeldje kapot gooit; Gien laat het beeld ongemerkt oplappen en terugzetten. Niemand die iets vermoedt.
Gien’s wordt soms gevraagd voor stervensbegeleiding; ze heeft een mooie stem en stervenden voelen zich gerust bij haar. Het Westeinde zit dan nog in centrum van Den Haag, te midden van cafés en hoertjes waarmee Gien en haar collega's goed kunnen opschieten. De Italiaanse ijszaak Florencia aan de Torenstraat is populair onder de verpleegsters. Deze in 1932 geopende zaak bestaat nog steeds.
Max de Haan blijft aandringen na de Dekkerswald-tijd, en bestookt haar in haar Haagse tijd. Ze herinnert zich dat Max vaak onverwachts op bezoek komt en niet goed weet wat hier nou van moest komen. Gien is op een gegeven moment toch voor hem gevallen en komt in 1952 (?) naar Eindhoven om in het Sint Josef Ziekenhuis te gaan werken. In de tijd dat Gien nog in het Westeinde werkt, komt zij regelmatig met de trein naar Eindhoven. De vader van Max haalt haar dan wel eens op bij het Station. Gien vindt het bijzonder dat vader Cas dan onderweg naar de Kerkstraat 7, waar het ouderlijk huis staat, nog allerlei zaken doet in de stad.
Als er sprake is van een verhouding gaat Gien in het Sint Josef Ziekenhuis in Eindhoven werken. Ze woont in een verpleegstersflat aan de Aalsterweg. Ze haalt haar volledige diploma verpleegkunde uiteindelijk in 1953, maar zal daar niet lang profijt van hebben. Als ze trouwt en naar eerste kind zal krijgen volgt ontslag. Dat is normaal in die tijd; ze moet nu immers voor de huishouding en haar kinderen gaan zorgen.
Max de Haan
Max de Haan komt uit een oude Eindhovense familie. De tweeling Cas en Max worden in 1920 geboren als eerste kinderen van het huwelijk van Caspar de Haan en Angelina Waterreus. Zijn vader heeft een schildersbedrijf dat al ?? jaren in goede traditie van vader op oudste zoon overgaat, die steevast Caspar wordt genoemd. Zijn broer is een half uur ouder en dus voorbestemd het familiebedrijf over te nemen.
Nadat Cas geboren is, denkt de arts de klus geklaard te hebben. Angelina Waterreus blijft echter wat voelen, maar de arts verzekert haar dat er toch echt niets meer zit. Niet alleen op dat punt heeft hij het mis; als Max uiteindelijk na een half uur wordt geboren laat hij zich ontvallen; 'dat zal altijd een min menneke blijven'. Max moet eerst naar een couveuse.
Max' jeugd
Max volgt de lagere school aan de Gagelstraat in Eindhoven en gaat in 1932 naar het Gymnasium bij het Augustinianum. Tijdens de middelbare school gaat hij op fietsvakanties met zijn broer Cas en verblijft in Nederlandse en Belgische jeugdherbergen. In België is de familie graag, zoals in la Roche (1937).
Hij is actief in sport. Op zijn 16de wordt hij kampioen Meerkamp op het Gymnasium, en ontmoet in hetzelfde jaar de Amerikaans schaakkampioen Reuben Fine in Amsterdam; waartegen hij remise haalt in een simultaan (12). Op zijn 17de is hij captain tijdens een voetbalwedstrijd tussen het Gym en de HBS. Het wordt historisch omdat het Gym nu eens wel wint (2-1). In 1938 haalt hij zijn eindexamen Gymnasium ß en die zomer gaat hij te fiets met broer Cas, Harrie de Bont, Ben Notten, Sjef Stalpers en André van Hapert naar Luxemburg. Cas en hij rijden in een een dag terug.
In 1938 gaat Max economie studeren aan de Katholieke Economische Hogeschool te Tilburg. De oorlog gooit roet in het eten, maar desondanks behaalt hij, later dan gewild, zijn kandidaatsexamen bedrijfseconomie in 1941.
De oorlog en deportatie
Eind 1939 moet Max in militaire dienst. Bij het uitbreken van de Tweede wereldoorlog wordt hij op 3 mei 1940 overgeplaatst van de Kromhoutkazerne in Tilburg naar de Sportlaan den Haag. Op 5 mei maakt hij gevechten op Ockenburg mee en patrouilleert in het Zuiderpark, maar dat duurt maar kort. Na het bombardement van Rotterdam volgt spoedig de capitulatie en militairen krijgen ' groot verlof'.
In 1943 moet Max zich als jonge man aanmelden voor gedwongen tewerkstelling (Arbeitseinsatz) in Duitsland. Daar is geen ontkomen aan. Onderduiken zou funeste gevolgen hebben voor het bedrijf van zijn vader en hun grote gezin.
Deportatie volgt met zijn goede vriend Harrie de Bont. Via kamp Ommen, Erica, de Herman Göhring-Werke in Braunschweig en Watenstedt wordt hij uiteindelijk in mei 1943 tewerkgesteld als arbeider in de Volkswagenfabrieken in KDF-Stadt (Kraft Durch Freude), dat tegenwoordig Wolfsburg heet. Wolfsburg ligt op 90 km afstand van Hannover richting Berlijn, net voor de voormalige grens met Oost-Duitsland. Hoewel de Duitsers hun 'broedervolk' relatief beter behandelen dan andere tewerkgestelden, zijn de omstandigheden bar; de maaltijden zijn karig, vaak alleen soep van aardappelschillen, soms verschimmeld. Ondanks dat maakt Max er het beste van. Hij krijgt een romance met een Russische die hem wat Russisch bijbrengt.
Voor de zilveren bruiloft van zijn ouders op 4 februari 1944 mag hij tijdelijk terug. Zijn vriend Harrie de Bont staat voor hem borg. Na terugkeer maakt hij een bombardement mee in de Oelschlägerstraße in Braunschweig en wordt gered door een knijpkat (verhaal NTB). Op D-day (6 juni 1944) krijgen hij en anderen een aframmeling van de Duitsers in het 'Straflager' en in augustus moet hij werken om de gehavende spoorwegen in Dollbergen te repareren, 60 km ten Oosten van Wolfsburg bij.
In juli 1944 stellen zijn familie en vrienden een ludieke 'oorkonde' op (zie foto) om Max een hart onder de riem te steken. Ze beloven Max plechtig hem iedere dag een brief te schrijven.
- Allen die hier onder staan te lezen beloven plechtig om aan hunner broeder (bloedverwant evennaaste) Max de Haan en aan zijn mede-dolenden makker Harry de Bont, zo zij ook dezen kennen op den datum waarop hunnen namen te vinden zijn enen brief te schrijven met de scandaleuze, amoureuze of periculeuze avonturen welke zij ter stede Eindhoven beleefden, alsook de zotternijen te vermelden waarvan zij getuige waren, dit tot opbeuring in de ballingschap welke zij zo node moeten doorstaan.
- Gegeven te Eindhoven op den 27ste juli 1944
In januari 1945 wordt hij overgeplaatst naar Lembke, net boven Wolfsburg. Net voor de nakende victorie van de geallieerden is het één grote chaos in de kampen. Nu er geen gezag meer is ziet Max zijn kans schoon en loopt op 1 mei 1945 de dertien kilometer terug naar Wolfsburg waar zijn makkers nog zitten. Duitsers proberen in hun vlucht nog documenten te verbranden, en Max redt een lijst waarmee ... (verhaal NTB).
Op 5 mei 1945 liften Max en alle zieke Nederlanders op een open goederentrein naar Brunssum, waar ze bij aankomst medical clearance krijgen. Daarna reist hij met zijn maatje Harry de Bont in een laadbak mee naar Eindhoven. Hij blijkt besmet met tuberculose en krijgt een kuur thuis waarvan hij herstelt.
Hoop en ziekte na de oorlog
Na de bevrijding breekt een nieuwe en hoopvolle tijd aan. Max doet mee aan een Franse-Alpenrally met Janus van de Kamp en maakt vele leuke tripjes. Met broer Jos reist hij af naar Meina, Alassio Venetie, met Marcel Matthé vertoeft hij in les Sables d'Olonnes en met Frans van der Meulen gaat hij naar Parijs. Ondertussen rondt hij zijn doctoraal bedrijfseconomie af in Tilburg, waarna hij 9 maanden directie-assistent wordt bij de Velasques sigarenfabriek Meerveldhoven.
In 1949 treedt recidive op van zijn tbc. Hij is eerder dat jaar nog bij een voetbalwedstrijd geweest van de toen succesvolle Noordfranse club lris club Lambersart. Er volgt opname en hij moet herstellen in sanatorium Dekkerswald in Groesbeek. Hij ligt er van 1949 tot 1950 en ontmoet Gien Swertz, waar hij pas later een verhouding mee zal krijgen en trouwen.
Zijn longen zijn dermate aangetast dat 3/4 van zijn (linker of rechter?) long chirurgisch verwijderd wordt. Dit is een ingrijpende operatie waar zijn lichaam vanaf zijn buik achterlangs naar hoog in zijn rug opengesneden en opengeklapt wordt. Op het litteken dat hij zijn leven met zich meedraagt zou Boris Karloff als monster van Frankenstein jaloers geweest zijn. Wim Maas is lange tijd zijn vaste kamergenoot. Met hem spreekt hij af dat zij, eenmaal genezen, uit dankbaarheid naar Lourdes gaan. In 1975, vijfentwintig jaar later, maken ze samen deze reis.
Na Dekkerswald reist hij met zijn maat Frans van der Meulen in 1950 af naar Rome, Meta di Sorrento en Capri (ook met Harry Kooymans) en in 1951 bezoekt hij de Bayeuxralleye mee (ook met Wim Wich). In 1953 is hij aanwezig bij de afstudeerborrel van zijn broer Jos in Delft met zijn vader en Oom Sjef. Na zijn studie bouwkunde wordt Jos architect. Een jaar eerder (1952) heeft Jos zich verloofd met Paula in Boshek/Breda,
Fotogalerij de Haan vroeger
De tweeling Max (links) en Cas de Haan op de motorkap van een T Ford met Addie de Haan voor het ouderlijk huis Kerkstraat 20 in Eindhoven. Boven de winkelruit rechts staat ” Kluitmans & “ te lezen (1924).
Max de Haann maakt op ca. 19-jarige leeftijd een dubbelfoto (ca. 1939)
Hockeyteam van Oranje Zwart in Eindhoven. Max de Haan (20) staat tweede links, zijn tweelingbroer Cas gehurkt rechts (1940)
- Tumblr mc1f4sV7Cs1r4d8hzo1 r1 500.jpg
Vier generaties Caspar de Haan. In het schilderij Cas de Haan, tweelingbroer van Max de Haan. Over het schildersbedrijf Caspar de Haan verschijnt een artikel.
Trouwen en een gezin stichten in Helmond
Max en Gien verloven zich officieel in 1952 (?) samen met zijn broer Jos en Paula (?). In dat jaar gaan ze op vakantie in Parijs, en in 1953 naar Kufstein, waar Ad van Bergeyk en Nico Steens hen vergezellen. Max en Gien trouwen in 1954 in Eindhoven en geven een diner in 'de Wildeman' aan de markt in Eindhoven.
Max en Gien betrekken na hun trouwen een huis in Stiphout aan de straat Tivoli. Het is klein, voornamelijk van hout opgetrokken en ligt midden in het bos. Hier wordt het eerste kind Marc geboren. Hij schreeuwt als baby zoveel dat de dokter wordt ingeroepen. Als de dokter Gien verzekert dat alles in orde is maar dat de baby waarschijnlijk teveel energie heeft, wordt de wieg gewoon verder het bos in gelegd om niet te storend te zijn.
De volgende drie, Eric, Thomas en Hans worden in Helmond geboren, nadat het jonge gezin daar in 1955 een groter en echt bakstenen huis gaat bewonen aan de Dr. Schaepmanlaan 2. Isabel wordt pas later geboren als het gezin is verhuisd naar Spanje. Ze krijgen samen vijf kinderen:
- Marc de Haan (1955, Stiphout)
- Eric de Haan (1956, Helmond)
- Thomas Silvester Maria de Haan (1957, Helmond)
- Hans de Haan (1962, Helmond)
- Isabel Angelina de Haan (1965, Madrid)
Fotogalerij
Gien Swertz in de kapel voor het trouwen (1954)
Trouwen Gien Swertz en Max de Haan (1954)
Marc, Hans, Eric en Thomas de Haan in Helmond (1963)
Zeven jaar in Spanje
In 1963 verhuist het jonge gezin naar Madrid waar Max een fabriek opzet voor het Helmondse textielbedrijf Hatema. Het gezin blijft 7 jaar in Madrid wonen en kijkt met plezier terug naar de Spaanse tijd. Men beleefde een leuke jeugd en Max en Gien zagen het als een geslaagd avontuur, zeker als je bedenkt dat Spanje begin jaren 60 nog erg afgesloten was en niet te vergelijken met het huidige verwesterde en in de EU geïntegreerde Spanje.
De keuze om naar Spanje te gaan wordt bekritiseerd door enkele vrienden. Men herinnert zich nog goed dat Nederlanders meegevochten hebben aan Republikeinse zijde in de nadagen van de Spaanse burgeroorlog in 1939. De harde repressie van na de burgeroorlog is voorbij, maar Spanje is nog steeds een dictatuur onder leiding van Franco 'el Generalisimo'. Er zijn politieke gevangenen en de Communistische partij is verboden. Eind jaren zestig komt er voorzichtig oppositie op gang en permitteert de pers zich kleine kritische stapjes. Als Franco weer de zoveelste toespraak houdt op tv, doen Thomas en Eric hem na op het balkon van hun huis voor de straat met publiek. Zijn kenmerkende hese stem en houten gebaren zijn voor iedereen duidelijk.
Geboorte van Isabel
In 1965 wordt in Madrid Isabel geboren; het vijfde kind en enige meisje. Ondanks Max’ angst dat Isabel op Hitler’s geboortedag zou worden geboren (20 april), geschiedt aldus. Zij wordt geboren in het British American Hospital. Gezien haar ruime ervaring met bevallingen weet Gien dat het weer eens heel snel zal kunnen gaan. Bij aankomst in het ziekenhuis gaat ze dan ook meeduwen achter haar eigen (lege) brancard, tot grote verbazing van het personeel die dat door de drukte pas in de kraamruimte doorheeft.
Max de Haan, die eindelijk zijn lang gekoesterde droom van een dochter ziet uitkomen verwoordt het zo:
- De geboorte van Isabel was aanleiding tot een onbeschrijfelijke en zelfs bandeloze vreugde in het gezin. Na vier jongens eindelijk een meisje! Om dat waar te kunnen maken was er van tevoren veel werk verricht.
- Niet alle theorieën om een meisje te verwekken bleken te kloppen. Zelfs de adviezen van de Saturday Evening Post onder de titel “How to choose the sex of your child” bleken, ook al eerder, niet tot het gewenste resultaat te leiden. Evenmin als de stand van Orion, de maan en de sterren, en de stelling dat de man bij de verwekking hevig vermoeid of bezopen moest zijn.
- Ik mocht maar één keer per dag eventjes op bezoek in het ziekenhuis, waar degelijke en strenge Amerikaanse matrones de dienst uitmaakten. Om de tijd te doden en mijn blijdschap te vieren ben ik met een vriend des huizes, Luis Montalvo zo nu en dan een borreltje gaan drinken, nou ja, zo ongeveer drie dagen en nachten aan één stuk.
Het Madrileens leven
Max en Gien bouwen met de kinderen een bestaan op in Madrid. Ze trekken met mensen op van de Nederlandse kolonie, maar maken ook goede vrienden met Spanjaarden. Naast huisvriend Luis Montalvo raakt Pastoor Jesus Maria Paton van de aangrenzende Katholieke kerk Santa Gema raakt bevriend met de familie. Hij doopt Isabel en doet de communies van Thomas en ??. Paton treedt later uit de kerk en schrijft maatschappelijk geëngageerde schoolboeken over religie. Hij trouwt met Maria Jesus. Beiden komen in 198? op bezoek naar Eindhoven en Delft.
Fotogalerij
Gien de Haan-Swertz (35) met Isabel de Haan (1) in Spanje (1966)
Gien de Haan-Swertz (ca. 36) en Max de Haan (ca. 46) in hun huis in Madrid (ca. 1967)
vlnr Thomas, Eric en Marc de Haan in het grottencomplex Ojo Guarena (ca 1972)
Terug in Nederland
Gien en Max keren in 1970 terug naar Nederland, mede om de kinderen een goede middelbare-schoolopleiding te kunnen geven. De oudste zoon Marc is al eerder teruggegaan, en zit intern op kostschool Eikenburg. De familie betrekt een huis aan de Floralaan West 163 in Eindhoven, dat 42 jaar bewoond blijft.
Op 29 juni 1979 vieren Max en Gien hun 25-jarige bruiloft met de hele familie. Hun 50-jarig huwelijk wordt gevierd op DATUM in PLAATS. De kinderen voeren een komische act op in de geest van Farce Majeur. Na het overlijden van Max de Haan (2007) woont Gien er nog enige tijd totdat ze in 2012 opgenomen wordt in het verzorgingstehuis Passaat van de Archipel-keten in Woensel.
Passie voor cactussen en grotten
Achter het huis laat Max de Haan een broeikas bouwen. Daar kan hij zich uitleven in een van zijn hobbies; het kweken van cactussen. Daarnaast wordt hij een hartstochtelijk verzamelaar van fossielen, waarvoor hij vaak eropuit trekt met zijn kinderen.
Het in 19?? ontdekte uitgebreide grottencomplex Ojo Guarena in Spanje wakkert een andere belangstelling aan; speleologie. Via een beveiliger van dit complex waarmee Max bevriend raakt (Pedro Macho) kunnen Max en zijn kinderen vele ondergrondse tochten uitvoeren. Gaandeweg verschuift het accent naar sportbeoefening. Met de verenging Speleo Holland worden veel weekenden In België doorgebracht in grotten als de Haquin en de lastige te beklimmen Trou Bernard. Max' kinderen Eric en Hans hebben nog lang daarna met hun vrienden en kinderen exploraties gehouden.
Reizen en Compostela
Na zijn pensionering krijgt Max de Haan meer tijd voor zichzelf. Het reizen zit hem nog in het bloed en dat klinkt niet vreemd voor wie het levensverhaal van zijn grootvader Waterreus kent. In 1982 maakt hij een voetreis vanuit Frankrijk over de Pyreneeën naar Santiago de Compostela, een pelgrimstocht van 850 kilometer. Drie jaar later zet hij zijn verhaal over die voettocht op schrift.
Hij keert nog tweemaal terug naar Compostela maar voert, inmiddels wat ouder, niet het hele traject uit. In 19?? loopt hij te voet met zijn broer Jos het traject tussen xx en xx. in 19??, op ??-jarige leeftijd legt hij met de auto het traject ?? - ?? uit met buurman en goede vriend, de gynaecoloog Dirk van der Velden. Gien de Haan pikt hen weer op bij ??
De loopbaan van Max
Max treedt na afronding van zijn studie (1950) als bedrijfseconoom in dienst bij het textielbedrijf Hatema in Helmond. Hij wordt in 1963 uitgezonden naar Madrid om een fabriek op te zetten voor de productie van Suwide, een destijds nieuw en innovatief behang op plasticbasis. Het gaat langer mee dan papieren behang en het onderhoud is stukken minder. De fabriek gaat goed lopen als grote hotels het product gaan aankopen.
Bij terugkomst in Nederland krijgt hij een aantal dochters van Hatema onder zijn hoede, waaronder in Frankrijk. Tijdens een reis naar Spanje in 1974 wordt hij ernstig ziek en opgenomen, maar herstelt snel. In 1975 is max 25 jaar werkzaam bij Hatema, hetgeen gevierd wordt op 17 oktober 1975.
In 1976 wordt hij door minister van Economische Zaken Ruud Lubbers benaderd om directeur te worden van de kousenfabriek Jansen de Wit in Schijndel. Het is een noodlijdend bedrijf van ongeveer 2000 man dat er weer bovenop moet worden geholpen. Zijn roem als ‘bedrijvendokter’ is hier waarschijnlijk debet aan uit zijn tijd dat hij bij Hatema buitenlandse dochterbedrijven onder zijn hoede heeft en saneert. Voor Jansen de Wit start hij een productiebedrijf op in Tunesië. Hij is internationaal actief en bezoekt Perzië (1976), Amerika (1978), Bangkok, Hongkong, Manilla en India (1979).
Vijf jaar zet hij zich in voor Jansen de Wit tot hij in 1982 afscheid neemt. Bij die gelegenheid wordt hij onderscheiden tot officier in de orde van Oranje Nassau.
Fotogalerij
Max de Haan wordt Officier in de Orde van Oranje-Nassau (1982)
Katrien Swertz (75) en Gien de Haan-Swertz (73) bij het huwelijk van Isabel de Haan en Alessandro Luxardo, Waalre (2003)
Foto bidprentje Max de Haan (2007)
Tekst bidprentje Max de Haan. De tekst is van hemzelf uit zijn boek; Pelgrimstocht naar Compostela (2007)
Stamboom en nazaten van Gien Swertz en Max de Haan
De details zijn het beste te zien door het plaatje aan te klikken en als deze in de nieuwe pagina verschijnt wederom aan te klikken.
