Craan, Familie

Versie van 21 nov 2014 om 01:43

Jan Craan (ca. 1675)

Jan Craan of Joannes Craen zal omstreeks 1675 geboren zijn. Hij trouwt met Susanna Peny, wier broer Isaac vice-president van het schepencollege te Batavia is. Weinig is bekend van het stel, behalve het volgende:

• Susanna Peny is, samen met Johan Crane en Elisabeth Engelsberg, getuige bij de doop van Catharina de Canther op 31 december 1724 in St. Annaland, Zeeland. Catharina is de dochter van Suzanna Cra(a)ne (1694 - ca. 1739), op haar beurt de dochter van ene Jan Craen, chirurgijn van de stad Middelburg
• in Kew (vlak bj Londen) ligt in een archief het testament van Susanna Peny, gedateerd 15 November 1746. Het is gearchiveerd als 'Will of Susanna Peny, Wife of Middelburgh, Holland'.

Van Jan Craan is bekend dat hij notaris is.

Petrus Craan (1700)

Petrus Craan, zoon van Jan Craan, is in 1700 geboren in St. Maartensdijk/Zeeland. Op 1 juni 1724 vertrekt hij vanuit Rammekens/Zeeland met het VOC schip "'t Hof niet altijd Winter 1723" naar Zuid Afrika. Als hij 5 maanden later (30 oktober 1724) aankomt in Kaapstad zijn 18 van de 106 personen aan boord overleden, volgens de attestatie van de scheepschirurgijn. Hij trouwt op 3 december 1724 in Kaapstad met Elisabeth Sigismund en samen meren ze aan op het VOC schip "De Voorburg". Ze vertrekken op 29 januari 1725 richting Batavia/Indonesië.

Veel gegevens en data zijn te achterhalen dankzij de nauwkeurig bijgehouden scheepssoldijboeken van de VOC; de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Voor elk VOC-schip dat tussen 1700 en 1795 afvaarde, werd een lijst van opvarenden opgesteld. Per werknemer noteerde de VOC een uitgebreide salarisberekening. De boeken bevatten de gegevens van zo'n 655.000 matrozen, soldaten en ander personeel. Voor de VOC was het belangrijk om bij te houden wat men voor een opvarende had uitgegeven, voor een scheepskist , uitrusting of schuldbrief, een voorschot op het salaris waar de VOC uiteraard rente voor vroeg.

Petrus Craan werkt als predikant in Ambon van 1726 tot 1733. Rond dat laatste jaar wordt zijn huwelijk met Elisabeth Sigismund ontbonden "op klagte van desselfs huisvrouw over zijn schandelijk gedrag". De scheiding vindt plaats in Batavia.

Bron: o.a. Stamboom van der Donk en de VOC archieven.

FOTO Zo moet het driemaster-fluitschip waar Pieter Craan aanmeerde eruit hebben gezien. Dankzij de boekhouding van de VOC weten we dat het tevens haar 'maiden trip' was. Het schip had een lengte van 130 voet, laadvermogen van 650 ton en een bemanning van 130-150 koppen. Het schip zou driemaal openneer varen tussen Zeeland en Batavia via kaap de Goede Hoop en een keer Ceylon aandoen. In totaal maakte het schip 7 grote tochten waarna het in Batavia in 1747 werd verkocht.

Jacobus Johannes Craan (1728)

Jacobus Johannes Craan, zoon van Petrus Craan, is geboren in Ambon in 1728. In 1753 huwt hij met de 15-jarige Johanna Henriëtte Breekpot, geboren te Japara/Indonesie, dochter van Cornelis Breekpot en Margaretha Sophia Ongewassen. Jacobus en Johanna overlijden beiden in 1780 in Batavia. Hun kinderen zijn:

1. Catharina Margaretha (1754), gehuwd in 1773 met Willem Vincent Helvetius van Riemsdijk
2. Cornelis Hendrik (1768)
3. Jacobus Johannes (geb. 1771) Burgemeester van Heumen, Belastingontvanger.
4. Willem Benjamin (geb. 1776).

Bij testamentaire beschikking moesten hun zoons in Europa worden opgevoed en niet vóór hun meerderjarigheid naar hun geboorteland terugkeren.

Toen zijn vader naar patria vertrokken was, bleef hij in Indië achter om enige jaren later in dienst te treden bij de O.I.C., onder welker uitstekendste ambtenaren uit de laatste helft der 18de eeuw hij eens zou gerangschikt worden.

Op 13-jarigen leeftijd werd hij ‘soldaat aan de pen’, werd achtereenvolgens bevorderd tot gezworen klerk ter Algemeene Secretarie, onderkoopman (1748), dagregisterhouder (1749), koopman en eerste klerk (1752), opperkoopman (1758) en lid der commissie tot samenstelling der bataviasche statuten.

Aan hem was het te danken, dat deze traag werkende commissie met haar taak gereed kwam (10 Sept. 1764). Daarna werd hij aangesteld tot secunde en hoofdadministrateur op Makassar (26 Nov. 1764), welke aanstelling op zijn verzoek werd ingetrokken. Daardoor bleef hij voorloopig ambteloos, tot op 11 Febr. 1766 zijn benoeming volgde tot heemraad en hij 27 April 1767 den rang verkreeg naast den boekhouder-generaal met het daartoe staande honneur ‘uit aanmerking van zijne langjarige diensten en het genoegen dat denzelven gegeeven heeft in het colligeeren der statuaire wetten’. Door heeren XVII werd hij, zeker als belooning voor genoemde codificatie: De nieuwe statuten van Batavia, bij miss. van 18 Oct. 1771 tot raadextraordinair benoemd. In 1775 na den dood van van de Parra, werd zijn bewezen diensten ten volle recht gedaan. Hij zag zich benoemd tot commissaris politicus, eersten buitenregent der hospitalen en directeur der amfioensociëteit.

Ten slotte bekleedde hij tot zijn dood het ambt van commissaris over de bataviasche bovenlanden. In die functie heeft hij zich met zijn mede-commissaris Mr. Jacob Radermacher nuttig gemaakt door zijn Instructie voor de europeese opsienders en regenten in de jaccatraasche Boven- en Preangerlanden (1778) en door de Instructie tot het aanplanten en bereiden der indigo (1778), welker lezing duidelijk maakt hoeveel moeiten aan de bereiding van indigo verbonden waren. De missive der bewindhebbers van 25 Mei 1780, inhoudende zijn benoeming tot raad-ordin., heeft hem niet meer bereikt. Zijn wapen, een kraanvogel, prijkt nog heden boven den hoofdingang van zijn landhuis Tandjong Oost of Groeneveld.

Bron; o.a. Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek (NNBW).

Cornelis Hendrik Craan (1768)

Een kort en bewogen leven

Cornelis Hendrik Craan wordt geboren in 1768 in Batavia en trouwt in 1784 op18-jarige leeftijd met de 14 jaar oudere Catharina Theresia Maus von Köhler. Zij is dan al weduwe van Andreas Bernardus de Bons en is meerdere malen moeder. Ze wonen eerst in Grave en later in Maastricht.

Catharina overlijdt 3 jaar na het huwelijk. In 1794 hertrouwt Cornelis Hendrik met de 20 jaar jongere zuster van Catharina; Johanna Georgia Maria Theresia Theresia Maus von Köhler. Na twee jaar wordt hun enig kind geboren, Anna Craan, maar twee jaar nadien (1798) sterft ook Cornelis Hendrik op 30-jarige leeftijd. Zijn broer Jacobus Johannes, burgemeester van Heumen, is verwikkeld met de executie van zijn testament en de administratie van zijn effecten.

De weduwe Johanna Maus von Köhler hertrouwt 6 jaar later (1804) met een Stork (Frederik), zoals ook haar dochter Anna Craan, die in 1818 trouwt met Derk Willem Stork, de vader van Anna Wilhelmina Stork. Frederik Stork was de 'stadsdoctor' van Zutphen. Johanna is een goede partij voor hem want zij is mede-erfgenaam van het kasteel te Heumen.

De jonge koper van een kasteel

Het kasteel te Heumen in 1742, getekend door Jan de Beijer, r.k.d., Den Haag

Even ten zuiden van Nijmegen, in de uiterwaarden dichtbij de Maas en de Maasbrug lag ooit het imposante kasteel te Heumen. Als Cornelis Hendrik Craan de ruine van kasteel Heumen koopt (1791) is hij pas 23 en al weduwnaar van zijn eerste vrouw. Hij is meester in de rechten en woont in Maastricht. Hij verkoopt zijn huis aan de St.Pieterstraat (1791), koopt het kasteel te Heumen, en wordt daarmee beleend. Hij verbouwt het kasteel, maar kan er maar kort van genieten; 7 jaar na de aanschaf sterft hij.

Het kasteel te Heumen

Volgens de Wikipediapagina Kasteel Heumen en de Open Monumentendagpagina daarover is de oudste vermelding van het kasteel uit 1138. het wordt beschreven als een hoge heerlijkheid, in het bezit van de graaf van Dale. In het jaar 1348 stond ene Johan van Groesbeek bekend als Heer van Heumen.

Beschoten en verstoten

Het kasteel heeft veel strijd gekend met name tijdens de Tachtigjarige Oorlog toen het aan Staatse zijde stond. Er werden diverse pogingen ondernomen het kasteel in te nemen. In het jaar 1585 werd zij door Spaanse troepen grotendeels verwoest. Tussen 16 en 18 december van dat jaar werd het kasteel onophoudelijk beschoten met zeven zware kanonnen. In 1660 was de ruïne bezit van Baron van Steenhuis die er nog een tijd woonde.

In 1660 kocht Ludolf van Steenhuijs de Heerlijkheden Heumen en Malden. Zijn kleindochter Genoveva, gehuwd met Bernhard, Graaf van Welderen, verkocht in 1769 de beide heerlijkheden voor Fl. 235.000 aan de Stad Nijmegen. In 1770 wordt het kasteel door Nijmegen verkocht aan M.C. Pasques de Chavonnes. In 1791 wordt het kasteel eigendom van Cornelis Hendrik Craan.

In 1809 wordt het, verbouwd,weer doorverkocht, deels gesloopt en weer verbouwd. In 1880 zijn de restanten van het kasteel afgebroken.

Geen muur meer overeind

Van dit kasteel staat nu geen muur meer overeind, maar de fundamenten onder de grond zijn nog intact. Aan de hand van lichte verhogingen kan men de contouren van het kasteel nog onderscheiden. In 1939-1940 is er summier onderzoek verricht, en in het kader van de bouw van de Maasbrug wordt in 1980 een uitgebreid onderzoek uitgevoerd. Hoewel alleen de fundamenten resteren wordt het uitgeroepen tot Rijksmonument vanwege zijn archeologische waarde.

In het boek van A.G. Schulte, Het Rijk van Nijmegen, Zeist 1982, staat daarover het volgende

(...)De heer Pasques de Chavonnes, die ook de functie van ambtman van de stad Grave bekleedde, verkocht de bezitting op zijn beurt aan Mr. Cornelis Hendrik Craan. Deze moet het oude huis grotendeels hebben laten slopen. Waarschijnlijk is het oostelijke gedeelte van de hoofdburcht blijven staan in de vorm van twee paviljoens met ronde hoektorens en een tweetal bijgebouwen, gekarteerd op het kadastraal minuutplan van 1820 (afb. 211).

In 1809 verkocht de weduwe van Craan het huis c.a. aan haar zwager Jacobus Johannes Craan, diens echtgenote Henriëtte de Bons, hun dochter Jacoba en schoonzoon Jhr. Johan Anthony Boreel de Mauregnault. Van Schevichaven die als plaatselijke predikant de situatie in Heumen goed moet hebben gekend, meldt dat het huis in 1809 is afgebroken en vervangen door een nieuw gebouw. Het is echter de vraag of het hier om een echte nieuwbouw ging, dan wel om een verbouwing. In 1842 woonde de weduwe Craan geb. de Bons op het huis. Waar zij precies woonde is niet duidelijk, op het verbouwde kasteel(restant) of in een van de twee bouwhuizen buiten de huisgracht.

Van Schevichaven heeft in 1842 in elk geval nog de resten gezien van torens, muren, brug, grachten en schansen. De kasteelruïne is volgens het Liber Memoriale van de r.k. St.-Georgiuskerk in Heumen tenslotte in 1880 volledig geamoveerd.

Ets van ???

AFMAKEN: In de Geldersche volks-almanaken, volumes 7-8 uit 1844 wordt gewag gedaan van het kasteel

CHECK verhaal: De Heer van Heumen, moest namelijk volgens testament van zijn vader in Europa worden opgevoed, tezamen met zijn broers en niet voor hun meerderjarigheid naar Indie terugkeren).