Beroepen en ambachten

Uit FamilieWiki
(Verschil tussen bewerkingen)
Ga naar: navigatie, zoeken
(Bakker/suikerbakker)
 
(156 tussenliggende versies door één gebruiker worden niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
[[File:10 plagen van Egypte.jpg|thumb|575px|Jan Luyken was een geniale etser met honderden etsen en gravures op zijn naam. Hier een verbeelding van de 10 Bijbelse plagen die Egypte troffen.]]
+
{| style="color: black; background-color: #FF3800; width: 100%;"
 
+
| style="text-align:center;"| .
{| style="color: black; background-color: #FF3800;"
+
|-
|'''UNDER CONSTRUCTION'''
+
| style="text-align:center;"| > > > '''UNDER CONSTRUCTION < < <'''
Inderdaad: flarden tekst en ontbrekende passages. Er wordt aan gewerkt. Keer terug naar de [[Hoofdpagina|Hoofdpagina]] en kom later graag eens terug!
+
|-
 +
| style="text-align:center;"| .
 
|}
 
|}
  
Tabel met beroepen en ambachten die onze directe voorouders beoefenden.
 
  
De meeste prenten komen uit [http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=luyk001mens01 Spiegel van 't menschelyk bedryf] van [https://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_Luyken Jan Luyken] en zijn zoon Caspar.
+
[[File:10 plagen van Egypte.jpg|thumb|525px|Jan Luyken was een geniale etser met honderden etsen en gravures op zijn naam. Hier een verbeelding van de 10 Bijbelse plagen die Egypte troffen.]]
  
Deze bundel etsen van ambachten stamt uit 1694. Er zijn daarna diverse uitgaven gemaakt; de prenten op deze pagina komen vooral uit  de fotomechanische herdruk uit 1767.
+
[[File:10 plagen van Egypte.jpg|thumb|525px|Jan Luyken was een geniale etser met honderden etsen en gravures op zijn naam. Hier een verbeelding van de 10 Bijbelse plagen die Egypte troffen.]]
  
 +
Op deze pagina wordt aangegeven welke beroepen en ambachten onze directe voorouders beoefenden met  hier en daar wat uitleg.
  
{| class="wikitable"
+
==== De geniale etser Jan Luyken ====
! '''Beroep of ambacht, wie, waar en toelichting'''
+
! '''Afbeelding'''
+
|-style=“vertical-align:top;”
+
|
+
'''Bakker/Suikerbakker'''
+
* '''Claes Willemsz. die Hoeyter''', vader van Aechte Claesdr. de Heuyter, echtgenote van [[Bleyswijck,_Familie#Claes_Jacobz._van_Bleyswijck_.28rond_1328.29|Claes Jacobz. van Bleyswijck]] (ca. 1328 - voor 1378), Delft
+
* [[Tijssen,_Familie#Petrus_Josephus_Hubertus_.28Jos.29_Tijssen_.281837.29|'''Petrus Josephus Hubertus (Jos) Tijssen''']] (1837), Roermond
+
  
Tekst bij de prent van Luyken:  
+
De meeste prenten met bijpassend gedicht (in schuinschrift) bij de beroepen komen uit [http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=luyk001mens01 De Spiegel van 't menschelyk bedryf] van [https://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_Luyken Jan Luyken] en zijn zoon Caspar. Deze bundel etsen van ambachten stamt uit 1694. Er volgen daarna diverse uitgaven; de prenten op deze pagina komen vooral uit  de fotomechanische herdruk uit 1767.
  
: De Suikerbacker.
+
====Tabel met beroepen en ambachten ====
: In Christi Bloed, Lach God'lyk Soet
+
: Die 't wrange Zuur wil overwinnen
+
: Moet met geen Aquafort beginnen,
+
: Maar Suiker is het rechte Swaard:
+
: ô God! hoe hebd ghy't Suure Leeven,
+
  
|[[File:suikerbakker - Version 2.jpg|250px|Prent over het ambacht van suikerbakker uit [http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=luyk001mens01 Spiegel van 't menschelyk bedryf] van Jan en Caspar Luyken, (fotomechanische herdruk van uitgave 1767).]]
+
{| class="wikitable"
  
|-style=“vertical-align:top;”
+
! '''Beroep of ambacht,'''
|'''Bootsgesel'''
+
'''wie en waar'''
* xxx, xxx
+
 
+
Tekst bij de prent van Luyken:
+
  
 +
! '''Toelichting c.q. ''gedicht bij de prent van Luyken'''''
 +
! '''Afbeelding'''
 +
|- style="vertical-align:top;"
 
|
 
|
[[File:bootsgesel - Version 3.jpg|250px]]
 
  
|-style=“vertical-align:top;”
+
===='''Bakker/ suikerbakker'''====
|'''Dokter'''
+
  
* xxx, xxx
+
* '''Claes Willemsz. die Hoeyter''', vader van Aechte Claesdr. de Heuyter, echtgenote van [[Bleyswijck,_Familie#Claes_Jacobz._van_Bleyswijck_.28rond_1328.29|Claes Jacobz. van Bleyswijck]] (ca. 1328 - vóór 1378), Delft
 +
* [[Tijssen,_Familie#Petrus_Josephus_Hubertus_.28Jos.29_Tijssen_.281837.29|'''Petrus Josephus Hubertus (Jos) Tijssen''']] (1837), Roermond
 +
|
 +
 +
: ''De Suikerbacker.
 +
: ''In Christi Bloed, Lach God'lyk Soet
 +
: ''Die 't wrange Zuur wil overwinnen
 +
: ''Moet met geen Aquafort beginnen,
 +
: ''Maar Suiker is het rechte Swaard:
 +
: ''ô God! hoe hebd ghy't Suure Leeven,
 +
|[[File:suikerbakker - Version 2.jpg|225px|Prent over het ambacht van suikerbakker uit [http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=luyk001mens01 Spiegel van 't menschelyk bedryf] van Jan en Caspar Luyken, (fotomechanische herdruk van uitgave 1767).]]
  
Tekst bij de prent van Luyken:  
+
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
  
xxx
+
===='''Belastingontvanger'''====
 +
* [[Swertz,_Familie#Jan_Hendrik_Swertz_.281736.29|'''Jan Hendrik (Henri) Swertz''']] (1736 - 1822), Well (Limburg), receveur des droits du roi (belastingontvanger des konings).
 +
|
 +
: uitleg
 +
|[[File:xxx.jpg|225px]]
  
|[[File:docter luyken - Version 2.jpg|250px]]
+
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
  
|-style=“vertical-align:top;”
+
===='''Bootsgezel'''====
|'''Droogscheerder'''
+
* [[Ramp,_Helm_,Ram,_Families#Hendrik_Hendriksz._van_de_Steur_.2810.29|'''Hendrik Hendriksz. van de Steur''']] (1580/1581), Amsterdam.
 +
* [[Ramp,_Helm_,Ram,_Families#Bouwe_Bouwesz._.284.29|'''Bouwe Bouwesz.''']] (1601/1602 - vóór 1665), Friesland, Amsterdam.
 +
|
 +
: Bootsgezel (bootsgesel) is een brede benaming voor iedereen die van de (zee)vaart zijn beroep maakt, meestal ongeschoold werk in loondienst. Andere termen zijn zeeman, matroos, varensgast.
  
* [[Haeften_van,_Familie#Otto_Jansz._van_Haeften_.281474.29|Otto Jansz. van Haeften]] (1474 - 1558)
+
: De zeventiende eeuwse afbeelding hiernaast bevestigt hun reputatie van drankzuchtig te zijn, maar ze werden ook gezien als grofgebekt en rokkenjagers.
 +
|
 +
[[File:bootsgesel - Version 3.jpg|225px]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
  
Een [https://nl.wikipedia.org/wiki/Droogscheren droogscheerder] of lakenbereider is iemand die lakens afwerkte en de stof kamde om harige wolvezeltjes eruit te halen. In de gouden Eeuw een belangrijk beroep met een sterk gilde.
+
===='''Dokter'''====
 +
* [[Haan_de,_Familie#Joannes_de_Haen_.281649.29|'''Joannes de Haen''']] (1649 - 1710), Eindhoven.
 +
* [[Ekker,_Familie#Evert_Ekker_.281793.29|'''Evert Ekker''']] (1793 - 1865),  Vollenhove.
 +
* [[Ekker-Rijshouwer#Derk_Willem_Ekker|'''Derk Willem Ekker''']] (1862 - 1939 ), Den Haag), ook keel-, neus- en oorarts.
 +
* [[Swertz-Ekker#Jeugd_van_Jan_Swertz|'''Joannes Maria Antonius (Jan) Swertz''']] (1897 - 1941), Den Haag, ook chirurg.
 +
|
 +
 +
: uitleg
 +
|[[File:docter luyken - Version 2.jpg|225px]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|'''
  
|[[File:droogscheerders.jpg|250px]]
+
====Droogscheerder'''====
 +
* [[Haeften_van,_Familie#Otto_Jansz._van_Haeften_.281474.29|'''Otto Jansz. van Haeften''']] (1474 - 1558)
 +
|
 +
: Een [https://nl.wikipedia.org/wiki/Droogscheren droogscheerder] of lakenbereider is iemand die lakens afwerkte en de stof kamde om harige wolvezeltjes eruit te halen. In de gouden Eeuw een belangrijk beroep met een sterk gilde.
 +
|[[File:droogscheerders.jpg|225px]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
 +
===='''Drukker'''====
 +
* [[Waterreus-Tijssen#Marcus_Cornelius_Josephus_Waterreus_.281861.29|'''Marcus Cornelius Josephus Waterreus''']] (1861, Delft - 1939, Eindhoven), Roermond.
 +
|
 +
: uitleg
 +
|[[File:xxx.jpg|225px]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
 +
===='''Glazenmaker'''====
 +
* [[Haan_de,_Familie#Gasparus_Tournoij_.28Jasper_II.29_de_Haen_.281726.29|'''Gasparus Tournoij (Jasper II) de Haen''']] (1726 - 1799), Eindhoven
 +
|
 +
 +
: uitleg
 +
|[[File:glazenmaker.jpg|225px]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|'''
 +
====Goudsmid/zilversmid'''====
  
|-style=“vertical-align:top;”
+
* [[Hennekijn,_Familie#Fran.C3.A7ois_Hennequin_.28ca._1585.29|'''François Hennequin''']] (ca. 1585 - 1623), Amsterdam. Zilversmid.
|'''Glazenmaker'''
+
* [[Brieder_de,_Familie#Nicolaas_de_Brieder_.281720.29|'''Nicolaas de Brieder''']] (1720- 1787), Utrecht. Zilversmid.
 +
* [[Brieder_de,_Familie#Johannes_de_Brieder_.281752.29|'''Johannes de Brieder''']] (1752 -1829), Utrecht. Goudsmit en zilversmid
 +
* [[Brieder_de,_Familie#Cornelis_de_Brieder_.281780.29|'''Cornelis de Brieder''']]  (1780 - 1855), Utrecht. Zilversmid en Muntgezel
 +
|
  
* xxx, xxx
+
: In tegenstelling tot wat men zou denken, zeggen de termen edelsmid, goudsmid of zilversmid weinig over het materiaal waarmee de smid werkt, maar des te meer over het eindproduct.
  
Tekst bij de prent van Luyken:  
+
: Een goudsmid maakt in principe unieke sieraden en kunstvoorwerpen; een zilversmid daarentegen maakt voornamelijk gebruiksvoorwerpen, zoals tafelzilver, kandelaars, tabaksdozen, liturgisch vaatwerk, enz.
  
xxx
+
: Een smid die zilveren sieraden maakt, wordt toch tot de goudsmeden gerekend. Omgekeerd kan een zilversmid in principe gebruiksvoorwerpen van goud vervaardigen. Het onderscheid tussen beide beroepen is dus niet strikt. (bron: [http://nl.wikipedia.org/wiki/Zilversmid Wikipedia])
  
|[[File:glazenmaker.jpg|250px]]
+
|[[File:goudsmid - Version 2.jpg|225px]] Goudsmid
 +
[[File:zilversmid - Version 2.jpg|225px]] Zilversmid
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|'''
  
|-style=“vertical-align:top;
+
====Grutter'''====
|'''Goudsmid'''
+
* '''Pieter Antheunissen''', overgrootvader van [[Breekpot,_Familie#Pieter_Breekpot_.28ca._1680.29|Pieter Breekpot]] (ca. 1680), is  grutter en lid van het gilde der boekweitmeelmakers.
 +
|
 +
 +
: ''De Grutter.
 +
: ''Dat binnen sit, Is't rechte Pit.
 +
: ''Het Saad Van't buitendeel ontbloot,
 +
: ''Word eerst te recht tot eetbaar Brood:
 +
: ''Soo steekt de Kern Van't mens'lyk leeven,
 +
: ''In d'Aardse Bast Van Vlees en Bloed,
 +
: ''Waar uit Zy heer'lyck Word ontheeven,
 +
|[[File:grutter v2.jpg|225px|Pieter Antheunissen, overgrootvader van Pieter Breekpot is  grutter en lid van het gilde der boekweitmeelmakers. ]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
  
* xxx, xxx
+
===='''Hovenier'''====
 +
* De '''voorouders''' van Maria van Nus, echtgenote van [[Brieder_de,_Familie#Johannes_.28Jan.29_de_Brieder_.281701.29|Johannes de Brieder]] (1701), rond Utrecht.
 +
|
 +
 +
: ''De Hovenier.
 +
: ''De rechte Gaarde, Is niet op aarde.
 +
: ''Het Hof is van de Mens bemind,
 +
: ''Die daar syn lust en uitvlucht vind;
 +
: ''Doch in het fleurtie moet hy scheiden:
 +
: ''Hy is dan welbedacht en wys,
 +
: ''Die saaid en plandt in't Paradys,
 +
: ''Daar't leeven eeuwich sal vermyden
 +
|[[File:hovenier - Version 2.jpg|225px|Maria van Nus' voorouders waren hoveniers. Prent uit [http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=luyk001mens01 Spiegel van 't menschelyk bedryf] van Jan en Caspar Luyken, (fotomechanische herdruk van uitgave 1767).]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
  
Tekst bij de prent van Luyken:  
+
===='''Koopman'''====
 +
Zie ook [[Beroepen_en_ambachten#Koopman_.28VOC.29|VOC-koopman]].
 +
* [[Swertz,_Familie#Franciscus_Adrianus_Swertz_.281763.29|'''Franciscus Adrianus Swertz''']] (1763), Well, Goes en Haarlem.
 +
* [[Swertz,_Familie#Carel_Lodewijk_Swertz_.281791.29|'''Carel Lodewijk Swertz''']] (1791, Goes - 1873), internationaal koopman.
 +
* [[Swertz,_Familie#Johann_Carl_Swertz_.281815.29|'''Johann Carl Swertz''']] (1815, Rostock, Mecklenburg - 1884, Amsterdam), tevens internationaal ondernemer.
 +
* [[Swertz-Armee|'''Johannes Fredericus Augustus (Frits) Swertz''']] (1862 - 1929), Amsterdam, tevens makelaar.
 +
|
 +
: ''De Koopman.
 +
: ''Sied veer, en wroet, Om Eeuwich Goed.
 +
: ''De koopman schiet zyn Peneghen uit,
 +
: ''En waagd zyn Goed, ui't Oog en Handen,
 +
: ''Op hoop van winst, naa zyn besluit;
 +
: ''Soo doen oock de Eedele Verstanden,
 +
: ''Die schieten 't weesen deeser Tyd,
 +
: ''Om't groote Goed der Eeuwigheid.
 +
|"[[File:koopman - Version 2.jpg|225px]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
  
xxx
+
===='''Koopman (VOC)'''====
  
|[[File:goudsmid - Version 2.jpg|250px]]
+
* xxx
 +
* xxx
 +
|
 +
: uitleg
 +
|[[File:xxx|225px]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
  
|-style=“vertical-align:top;
+
===='''Landman/boer'''====
|'''Grutter'''
+
* xxx
 +
* xxx
 +
|
 +
 +
: uitleg
 +
|[[File:Landtman_of_Boer - Version 2.jpg|225px]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
  
* Pieter Antheunissen, overgrootvader van [[Breekpot,_Familie#Pieter_Breekpot_.28ca._1680.29|Pieter Breekpot]] (ca. 1680), is  grutter en lid van het gilde der boekweitmeelmakers.
+
===='''Leertouwer'''====
 +
* [[Breekpot,_Familie#David_Breekpot_.28ca._1560.29|'''David Breekpot''']] (ca. 1560), Goes.
 +
|
 +
: Op de prent is te zien hoe een leertouwer op de voorgrond het leer gladschaaft terwijl zijn maatje links het leer soepel trapt.
 +
|[[File:leertouwer.jpg|225px|David Breekpot is leertouwer. uit [http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=luyk001mens01 Spiegel van 't menschelyk bedryf] van Jan en Caspar Luyken, (fotomechanische herdruk van uitgave 1767).]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
 +
===='''Molenaar'''====
 +
* Rijshouwers AANVULLEN
 +
|
  
Tekst bij de prent van Luyken:  
+
: ''De Moolenaar.
 +
: ''Den Heemel geeft, Wie vangd die heeft.
 +
: ''Staat imands Moolen wel gedraaid
 +
: ''Zijn wicken worden wel bewaaid,
 +
: ''En't werck van nooddr.ft word bedreeven
 +
: ''Wie deddt'er aan Genaade mis,
 +
: ''Die toe gekeerd van herten is,
 +
: ''Naa't Ee.wig onopho.d'lick Geeven.
 +
|[[File:molenaar - Version 2.jpg|225px]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
  
De Grutter.
+
===='''Munter'''====
Dat binnen sit, Is't rechte Pit.
+
* xxx
Het Saad Van't buitendeel ontbloot,
+
* xxx
Word eerst te recht tot eetbaar Brood:  
+
|
Soo steekt de Kern Van't mens'lyk leeven,
+
: uitleg
In d'Aardse Bast Van Vlees en Bloed,
+
|[[File:munter - Version 2.jpg|225px]]
Waar uit Zy heer'lyck Word ontheeven,
+
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
  
|[[File:grutter v2.jpg|250px|Pieter Antheunissen, overgrootvader van Pieter Breekpot is  grutter en lid van het gilde der boekweitmeelmakers. ]]
+
===='''Schilder'''====
 +
* [[Haan_de-Peeters|'''Caspar Franciscus (Cas V) de Haan''']] (1851 - 1927), Eindhoven.
 +
* Hanen AANVULLEN
 +
|
 +
: uitleg
 +
|[[File:xxx|225px]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
  
|-style=“vertical-align:top;
+
===='''Schoenmaker'''====
|'''Hovenier'''
+
* [[Brieder_de,_Familie#Johannes_.28Jan.29_de_Brieder_.281701.29|'''Johannes (Jan) de Brieder''']] (1701 - ergens vóór 1776), Utrecht (meesterschoenmaker).
 +
|
 +
: uitleg
 +
|[[File:schoenmaker - Version 2.jpg|225px]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
 +
===='''Schoolmeester'''====
 +
Ook onderwijzer(es)
 +
* [[Armee,_Familie#Johannes_Armee_.281830.29|'''Johannes Armee''']],  (1830 - 1914), Utrecht.
 +
* [[Haan_de-Waterreus#Angelina_.28Lina.29_Waterreus_.281892.29|'''Angelina Adriana Josephina Maria (Lina) Waterreus''']] (1892, Roermond - 1987, Eindhoven).
 +
|
 +
 +
: uitleg
 +
|[[File:schoolmeester - Version 2.jpg|225px]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
  
* Voorouders Maria van Nus, echtgenote van [[Brieder_de,_Familie#Johannes_.28Jan.29_den_Brieder_.281701.29|Johannes de Brieder]] (1701), rond Utrecht.
+
===='''Schrijnwerker'''====
 +
* xxx
 +
* xxx
 +
|
 +
 +
: uitleg
 +
|[[File:schrijnwerker - Version 2.jpg|225px]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
  
Tekst bij de prent van Luyken:  
+
===='''Schipper'''====
 +
* xxx
 +
* xxx
 +
|
 +
 +
: uitleg
 +
|[[File:schipper - Version 2.jpg|225px]]
 +
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
  
De Hovenier.  
+
===='''Tinnegieter'''====
De rechte Gaarde, Is niet op aarde.  
+
* [[Lodensteyn,_Familie#Joost_Jansz._van_Lodensteyn_.281536.29|'''Joost Jansz. van Lodensteyn''']] (1536 -1601), Delft
Het Hof is van de Mens bemind,  
+
|
Die daar syn lust en uitvlucht vind;  
+
Doch in het fleurtie moet hy scheiden:  
+
: ''De Tinnegieter.
Hy is dan welbedacht en wys,  
+
: ''Soeckt in u selfs den Schat, Van't aller schoonste Vat.  
Die saaid en plandt in't Paradys,
+
: ''Den aardsen berg, van vlees en bloed,  
Daar't leeven eeuwich sal vermyden
+
: ''Heeft schoone glans in zyn gemoed,
 +
: ''In dien de Mens daar naa wou Mynen;  
 +
: ''Gelyk hy anders is gesint
 +
: ''En blinckende Metaalen vindt,  
 +
: ''Die uit de Nacht, in't Licht verschynen.
 +
|[[File:tinnegieter luyken v6.jpg|225px|Joost Jansz. van Lodensteyn is tinnegieter, hier afgebeeld. Prent uit [http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=luyk001mens01 Spiegel van 't menschelyk bedryf] van Jan en Caspar Luyken, (fotomechanische herdruk van uitgave 1767).]]
  
|[[File:hovenier - Version 2.jpg|250px|Maria van Nus' voorouders waren hoveniers. Prent uit [http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=luyk001mens01 Spiegel van 't menschelyk bedryf] van Jan en Caspar Luyken, (fotomechanische herdruk van uitgave 1767).]]
+
|- style="vertical-align:top;"
 +
|
  
|-style=“vertical-align:top;”
+
===='''Uitdraagster'''====
|'''Koopman'''
+
* '''Catharina Meessen''', echtgenote van [[Armee,_Familie#Johannes_Armee_.281790.29|Johannes Armee]] (1790 - 1840), Utrecht.
 +
|
 +
: Opkoopster en verkoopster van tweedehandsgoederen, met name kleren en gebruikt huisraad. De goederen werden opgekocht bij particulieren thuis, op boedelveilingen, openbare verkopingen of in erfhuizen.
  
* [[Swertz,_Familie#Franciscus_Adrianus_Swertz_.281763.29|Franciscus Adrianus Swertz]] (1763), Well, Goes en Haarlem.
+
: De verkoop geschiedde op de markt (straatventen) of in de uitdragerswinkel of uitdragerij. Uitdraagsters domineerden de handel in tweedehands goederen en konden goed verdienen.
Tekst bij de prent van Luyken:
+
  
De Koopman.
+
: Met vaste winkels onderscheidden ze zich van de oudkleerkopers, die tweedehands kleding van mindere kwaliteit huis aan huis of op markten verkochten.
Sied veer, en wroet, Om Eeuwich Goed.
+
De koopman schiet zyn Peneghen uit,
+
En waagd zyn Goed, ui't Oog en Handen,
+
Op hoop van winst, naa zyn besluit;
+
Soo doen oock de Eedele Verstanden,  
+
Die schieten 't weesen deeser Tyd,
+
Om't groote Goed der Eeuwigheid.  
+
  
|"[[File:koopman - Version 2.jpg|250px]]
+
: Deze oudkleerkopers, bijna altijd mannen, hadden een slechtere reputatie dan de uitdraagsters, die daarom erg hechtten aan het onderscheid.
 +
|[[File:Uitdraagster v2.jpg|225px]]Een uitdraagster in de negentiende eeuw.
  
|-style=“vertical-align:top;
+
|- style="vertical-align:top;"
|'''Landman of Boer'''
+
|
  
* xxx, xxx
+
===='''Waarsman'''====
 
+
* [[Hoogendijk,_Familie#Waarsman_van_de_Ziedewij|'''Hendrick Adriaensz. Hoogendijk''']] (1571, Rhoon - 1634, Barendrecht), Barendrecht.
Tekst bij de prent van Luyken:
+
* [[Andewegh,_Familie#Waarsman_die_zijn_bezit_uitbreidt|'''Lauris Aertsz.''']] (rond 1572), Barendrecht.
 
+
|
xxx
+
: De waarsman (ook waardsman genoemd) is een soort 'secretaris-penningmeester en hoofd technische dienst' van wat tegenwoordig een waterschap zou worden genoemd.
 
+
|[[File:dijkaanleg.jpg|225px]]
|[[File:Landtman_of_Boer - Version 2.jpg|250px]]
+
Onderhoud aan een dijk 17e of 18e eeuw.
 
+
|- style="vertical-align:top;"
|-style=“vertical-align:top;”
+
|
|'''Leertouwer'''
+
 
+
* [[Breekpot,_Familie#David_Breekpot_.28ca._1560.29|David Breekpot]] (ca. 1560), Goes.
+
Prent; te zien is hoe een leertouwer op de voorgrond het leer gladschaaft terwijl zijn maatje links het leer soepel trapt.
+
 
+
|[[File:leertouwer.jpg|250px|David Breekpot is leertouwer.  uit [http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=luyk001mens01 Spiegel van 't menschelyk bedryf] van Jan en Caspar Luyken, (fotomechanische herdruk van uitgave 1767).]]
+
 
+
|-style=“vertical-align:top;”
+
|'''Molenaar'''
+
* Zowat alle Rijshouwers AANVULLEN
+
 
+
Tekst bij de prent van Luyken:
+
 
+
De Moolenaar.
+
Den Heemel geeft, Wie vangd die heeft.
+
Staat imands Moolen wel gedraaid
+
Zijn wicken worden wel bewaaid,
+
En't werck van nooddr.ft word bedreeven
+
Wie deddt'er aan Genaade mis,
+
Die toe gekeerd van herten is,
+
Naa't Ee.wig onopho.d'lick Geeven.
+
 
+
|[[File:molenaar - Version 2.jpg|250px]]
+
 
+
|-style=“vertical-align:top;”
+
|'''Munter'''
+
 
+
* xxx, xxx
+
 
+
Tekst bij de prent van Luyken:
+
 
+
xxx
+
 
+
|[[File:munter - Version 2.jpg|250px]]
+
 
+
|-style=“vertical-align:top;”
+
|'''Schoenmaker'''
+
 
+
* xxx, xxx
+
 
+
Tekst bij de prent van Luyken:
+
 
+
xxx
+
 
+
|[[File:schoenmaker - Version 2.jpg|250px]]
+
 
+
|-style=“vertical-align:top;”
+
|'''Schoolmeester '''
+
 
+
* xxx, xxx
+
 
+
Tekst bij de prent van Luyken:
+
 
+
xxx
+
 
+
|[[File:schoolmeester - Version 2.jpg|250px]]
+
 
+
|-style=“vertical-align:top;”
+
|'''Schrijnwerker'''
+
 
+
* xxx, xxx
+
 
+
Tekst bij de prent van Luyken:
+
 
+
xxx
+
 
+
|[[File:schrijnwerker - Version 2.jpg|250px]]
+
 
+
|-style=“vertical-align:top;”
+
|'''Schipper'''
+
 
+
* xxx, xxx
+
 
+
Tekst bij de prent van Luyken:
+
 
+
xxx
+
 
+
|[[File:schipper - Version 2.jpg|250px]]
+
 
+
|-style=“vertical-align:top;”
+
|'''Tinnegieter'''
+
 
+
* [[Lodensteyn,_Familie#Joost_Jansz._van_Lodensteyn_.281536.29|Joost Jansz. van Lodensteyn]] (1536 -1601), Delft
+
 
+
Tekst bij de prent van Luyken:
+
 
+
De Tinnegieter.
+
Soeckt in u selfs den Schat, Van't aller schoonste Vat.
+
Den aardsen berg, van vlees en bloed,
+
Heeft schoone glans in zyn gemoed,
+
In dien de Mens daar naa wou Mynen;
+
Gelyk hy anders is gesint
+
En blinckende Metaalen vindt,
+
Die uit de Nacht, in't Licht verschynen.
+
 
+
|[[File:tinnegieter luyken v6.jpg|250px|Joost Jansz. van Lodensteyn is tinnegieter, hier afgebeeld. Prent uit [http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=luyk001mens01 Spiegel van 't menschelyk bedryf] van Jan en Caspar Luyken, (fotomechanische herdruk van uitgave 1767).]]
+
 
+
|-style=“vertical-align:top;”
+
|'''Waarsman'''
+
 
+
* [[Hoogendijk,_Familie#Hendrick_Adriaensz._Hoogendijk_.281571.29|Hendrick Adriaensz. Hoogendijk]] (1571, Rhoon - 1634, Barendrecht), Barendrecht.
+
* [[Andewegh,_Familie#Waarsman_die_zijn_bezit_uitbreidt|Lauris Aertsz.]] (rond 1572), Barendrecht.
+
 
+
De waarsman (ook waardsman genoemd) is een soort 'secretaris-penningmeester en hoofd technische dienst' van wat tegenwoordig een waterschap zou worden genoemd.
+
  
 +
===='''Zeilmaker'''====
 +
*[[Lodensteyn,_Familie#Zeilmaker_in_Delft_of_Delfshaven.3F|'''Jan Jansz. van Lodensteyn''']] (1500), Delft
 
|
 
|
 
+
|-style=“vertical-align:top;”
+
: ''De Seilemaaker.  
|'''Zeilmaker'''
+
: ''De vlugge wind, Vat, daar hei't vind.  
 
+
: ''Het Seil aan ree en mast gespannen  
*[[Lodensteyn,_Familie#Zeilmaker_in_Delft_of_Delfshaven.3F|Jan Jansz. van Lodensteyn]] (1500), Delft
+
: ''Gaad over Zee met Schip en Mannen:  
 
+
: ''ôMens, span uit, span uit het Seijl,  
Tekst bij de prent van Luyken:
+
: ''Van hart'lijk Willen en begeeren,  
 
+
: ''Soo voerd den heil'gen geest des Heeren  
De Seilemaaker.  
+
: ''U naa de Goudkust, aller heÿl.  
De vlugge wind, Vat, daar hei't vind.  
+
|[[File:zeilmaker - Version 2.jpg|225px|Jan Jansz. van Lodensteyn is zeilmaker. De prent uit [http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=luyk001mens01 Spiegel van 't menschelyk bedryf] van Jan en Caspar Luyken verbeeldt een zeilmakerswerkplaats (fotomechanische herdruk van uitgave 1767).]]
Het Seil aan ree en mast gespannen  
+
Gaad over Zee met Schip en Mannen:  
+
ôMens, span uit, span uit het Seijl,  
+
Van hart'lijk Willen en begeeren,  
+
Soo voerd den heil'gen geest des Heeren  
+
U naa de Goudkust, aller heÿl.  
+
 
+
|[[File:zeilmaker - Version 2.jpg|250px|Jan Jansz. van Lodensteyn is zeilmaker. De prent uit [http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=luyk001mens01 Spiegel van 't menschelyk bedryf] van Jan en Caspar Luyken verbeeldt een zeilmakerswerkplaats (fotomechanische herdruk van uitgave 1767).]]
+
 
|}
 
|}
 
  
 
[[Category:Inhoud]]
 
[[Category:Inhoud]]
 
[[Category:Algemeen]]
 
[[Category:Algemeen]]
 
[[Category:Under Construction]]
 
[[Category:Under Construction]]
 +
[[Category:To Check]]

Huidige versie van 25 aug 2017 om 13:20

.
> > > UNDER CONSTRUCTION < < <
.


Jan Luyken was een geniale etser met honderden etsen en gravures op zijn naam. Hier een verbeelding van de 10 Bijbelse plagen die Egypte troffen.
Jan Luyken was een geniale etser met honderden etsen en gravures op zijn naam. Hier een verbeelding van de 10 Bijbelse plagen die Egypte troffen.

Op deze pagina wordt aangegeven welke beroepen en ambachten onze directe voorouders beoefenden met hier en daar wat uitleg.

Inhoud

[bewerken] De geniale etser Jan Luyken

De meeste prenten met bijpassend gedicht (in schuinschrift) bij de beroepen komen uit De Spiegel van 't menschelyk bedryf van Jan Luyken en zijn zoon Caspar. Deze bundel etsen van ambachten stamt uit 1694. Er volgen daarna diverse uitgaven; de prenten op deze pagina komen vooral uit de fotomechanische herdruk uit 1767.

[bewerken] Tabel met beroepen en ambachten

Beroep of ambacht,

wie en waar

Toelichting c.q. gedicht bij de prent van Luyken Afbeelding

[bewerken] Bakker/ suikerbakker

De Suikerbacker.
In Christi Bloed, Lach God'lyk Soet
Die 't wrange Zuur wil overwinnen
Moet met geen Aquafort beginnen,
Maar Suiker is het rechte Swaard:
ô God! hoe hebd ghy't Suure Leeven,
Prent over het ambacht van suikerbakker uit Spiegel van 't menschelyk bedryf van Jan en Caspar Luyken, (fotomechanische herdruk van uitgave 1767).

[bewerken] Belastingontvanger

uitleg
225px

[bewerken] Bootsgezel

Bootsgezel (bootsgesel) is een brede benaming voor iedereen die van de (zee)vaart zijn beroep maakt, meestal ongeschoold werk in loondienst. Andere termen zijn zeeman, matroos, varensgast.
De zeventiende eeuwse afbeelding hiernaast bevestigt hun reputatie van drankzuchtig te zijn, maar ze werden ook gezien als grofgebekt en rokkenjagers.

Bootsgesel - Version 3.jpg

[bewerken] Dokter

uitleg
Docter luyken - Version 2.jpg

[bewerken] Droogscheerder

Een droogscheerder of lakenbereider is iemand die lakens afwerkte en de stof kamde om harige wolvezeltjes eruit te halen. In de gouden Eeuw een belangrijk beroep met een sterk gilde.
Droogscheerders.jpg

[bewerken] Drukker

uitleg
225px

[bewerken] Glazenmaker

uitleg
Glazenmaker.jpg

[bewerken] Goudsmid/zilversmid

In tegenstelling tot wat men zou denken, zeggen de termen edelsmid, goudsmid of zilversmid weinig over het materiaal waarmee de smid werkt, maar des te meer over het eindproduct.
Een goudsmid maakt in principe unieke sieraden en kunstvoorwerpen; een zilversmid daarentegen maakt voornamelijk gebruiksvoorwerpen, zoals tafelzilver, kandelaars, tabaksdozen, liturgisch vaatwerk, enz.
Een smid die zilveren sieraden maakt, wordt toch tot de goudsmeden gerekend. Omgekeerd kan een zilversmid in principe gebruiksvoorwerpen van goud vervaardigen. Het onderscheid tussen beide beroepen is dus niet strikt. (bron: Wikipedia)
Goudsmid - Version 2.jpg Goudsmid

Zilversmid - Version 2.jpg Zilversmid

[bewerken] Grutter

  • Pieter Antheunissen, overgrootvader van Pieter Breekpot (ca. 1680), is grutter en lid van het gilde der boekweitmeelmakers.
De Grutter.
Dat binnen sit, Is't rechte Pit.
Het Saad Van't buitendeel ontbloot,
Word eerst te recht tot eetbaar Brood:
Soo steekt de Kern Van't mens'lyk leeven,
In d'Aardse Bast Van Vlees en Bloed,
Waar uit Zy heer'lyck Word ontheeven,
Pieter Antheunissen, overgrootvader van Pieter Breekpot is  grutter en lid van het gilde der boekweitmeelmakers.

[bewerken] Hovenier

De Hovenier.
De rechte Gaarde, Is niet op aarde.
Het Hof is van de Mens bemind,
Die daar syn lust en uitvlucht vind;
Doch in het fleurtie moet hy scheiden:
Hy is dan welbedacht en wys,
Die saaid en plandt in't Paradys,
Daar't leeven eeuwich sal vermyden
Maria van Nus' voorouders waren hoveniers. Prent uit Spiegel van 't menschelyk bedryf van Jan en Caspar Luyken, (fotomechanische herdruk van uitgave 1767).

[bewerken] Koopman

Zie ook VOC-koopman.

De Koopman.
Sied veer, en wroet, Om Eeuwich Goed.
De koopman schiet zyn Peneghen uit,
En waagd zyn Goed, ui't Oog en Handen,
Op hoop van winst, naa zyn besluit;
Soo doen oock de Eedele Verstanden,
Die schieten 't weesen deeser Tyd,
Om't groote Goed der Eeuwigheid.
"Koopman - Version 2.jpg

[bewerken] Koopman (VOC)

  • xxx
  • xxx
uitleg
225px

[bewerken] Landman/boer

  • xxx
  • xxx
uitleg
Landtman of Boer - Version 2.jpg

[bewerken] Leertouwer

Op de prent is te zien hoe een leertouwer op de voorgrond het leer gladschaaft terwijl zijn maatje links het leer soepel trapt.
David Breekpot is leertouwer.  uit Spiegel van 't menschelyk bedryf van Jan en Caspar Luyken, (fotomechanische herdruk van uitgave 1767).

[bewerken] Molenaar

  • Rijshouwers AANVULLEN
De Moolenaar.
Den Heemel geeft, Wie vangd die heeft.
Staat imands Moolen wel gedraaid
Zijn wicken worden wel bewaaid,
En't werck van nooddr.ft word bedreeven
Wie deddt'er aan Genaade mis,
Die toe gekeerd van herten is,
Naa't Ee.wig onopho.d'lick Geeven.
Molenaar - Version 2.jpg

[bewerken] Munter

  • xxx
  • xxx
uitleg
Munter - Version 2.jpg

[bewerken] Schilder

uitleg
225px

[bewerken] Schoenmaker

uitleg
Schoenmaker - Version 2.jpg

[bewerken] Schoolmeester

Ook onderwijzer(es)

uitleg
Schoolmeester - Version 2.jpg

[bewerken] Schrijnwerker

  • xxx
  • xxx
uitleg
Schrijnwerker - Version 2.jpg

[bewerken] Schipper

  • xxx
  • xxx
uitleg
Schipper - Version 2.jpg

[bewerken] Tinnegieter

De Tinnegieter.
Soeckt in u selfs den Schat, Van't aller schoonste Vat.
Den aardsen berg, van vlees en bloed,
Heeft schoone glans in zyn gemoed,
In dien de Mens daar naa wou Mynen;
Gelyk hy anders is gesint
En blinckende Metaalen vindt,
Die uit de Nacht, in't Licht verschynen.
Joost Jansz. van Lodensteyn is tinnegieter, hier afgebeeld. Prent uit Spiegel van 't menschelyk bedryf van Jan en Caspar Luyken, (fotomechanische herdruk van uitgave 1767).

[bewerken] Uitdraagster

  • Catharina Meessen, echtgenote van Johannes Armee (1790 - 1840), Utrecht.
Opkoopster en verkoopster van tweedehandsgoederen, met name kleren en gebruikt huisraad. De goederen werden opgekocht bij particulieren thuis, op boedelveilingen, openbare verkopingen of in erfhuizen.
De verkoop geschiedde op de markt (straatventen) of in de uitdragerswinkel of uitdragerij. Uitdraagsters domineerden de handel in tweedehands goederen en konden goed verdienen.
Met vaste winkels onderscheidden ze zich van de oudkleerkopers, die tweedehands kleding van mindere kwaliteit huis aan huis of op markten verkochten.
Deze oudkleerkopers, bijna altijd mannen, hadden een slechtere reputatie dan de uitdraagsters, die daarom erg hechtten aan het onderscheid.
Uitdraagster v2.jpgEen uitdraagster in de negentiende eeuw.

[bewerken] Waarsman

De waarsman (ook waardsman genoemd) is een soort 'secretaris-penningmeester en hoofd technische dienst' van wat tegenwoordig een waterschap zou worden genoemd.
Dijkaanleg.jpg

Onderhoud aan een dijk 17e of 18e eeuw.

[bewerken] Zeilmaker

De Seilemaaker.
De vlugge wind, Vat, daar hei't vind.
Het Seil aan ree en mast gespannen
Gaad over Zee met Schip en Mannen:
ôMens, span uit, span uit het Seijl,
Van hart'lijk Willen en begeeren,
Soo voerd den heil'gen geest des Heeren
U naa de Goudkust, aller heÿl.
Jan Jansz. van Lodensteyn is zeilmaker. De prent uit Spiegel van 't menschelyk bedryf van Jan en Caspar Luyken verbeeldt een zeilmakerswerkplaats (fotomechanische herdruk van uitgave 1767).
Persoonlijke instellingen
Naamruimten
Varianten
Handelingen
Navigatie
Hulpmiddelen