Waterreus-Tijssen

Uit FamilieWiki
Ga naar: navigatie, zoeken
Hoe de drukker Marcus Waterreus uit Roermond zo vroom drukt dat hij pauselijke lintjes ontvangt; de Pro Ecclesia et Pontifice. Een enkel antisemitisch boek glipt er uit tussen alle katholieke bladen en boeken in. En zijn verre neef Marinus van der Lubbe die onthoofd wordt vanwege de Reichstagbrand. Over Marcus' levenslustige Marieke uit een muzikaal nest die vroeg overlijdt, amper een jaar na de geboorte van Angelina, haar enige kind. En dan die 'Ollandse vrouw', Bernardina, de goede partij die voor hem geregeld wordt; ze zal nooit echt aarden in Limburg. Best wel praktisch ingesteld en vier kinderen op de wereld zetten, maar ze kon niet van de fles afblijven.


Huwelijksfoto (1888) van Marcus Cornelius Josephus Waterreus (1861) en Marieke Tijssen (1867),
Afstamming: hoe de families in elkaar oplossen naar boven toe
De Haan-Swertz
De Haan-Waterreus
Waterreus-Tijssen
Waterreus Tijssen

Deze pagina beschrijft Marcus Cornelius Josephus Waterreus (1861) en zijn twee huwelijken en gezinnen met respectievelijk Marieke Tijssen (1867) en Bernardina Frerkers.

Marcus Waterreus is vader van Angelina (Lina) Waterreus en via die lijn grootvader en naamgever van Marcus Jacobus Caspar Maria (Max) de Haan (1920).

Inhoud

Marcus Cornelius Josephus Waterreus (1861)

Marcus Cornelius Josephus Waterreus is geboren in 1861 te Delft. Hij is de zoon van Jacobus Waterreus en Cornelia Adriana Groenewegen. Marcus trouwt tweemaal.

Marcus Cornelius Josephus Waterreus op jonge leeftijd

Zijn eerste vrouw, Marieke Tijssen, overlijdt één jaar na hun enige kind. Met zijn tweede vrouw Bernardina Clasina Frerkers kreeg hij 4 kinderen.

Marcus heeft een eigen drukkerij en uitgeverij van boeken en tijdschriften in Roermond. Marcus Cornelius Josephus Waterreus overlijdt in 1939 op een leeftijd van 77 jaar in Eindhoven.

Marieke Tijssen (1867)

Marcus Cornelius Josephus Waterreus huwt zijn eerste vrouw Maria Elisabeth Hubertina (Marieke) Tijssen in 1888 te Roermond.

Marieke Tijssen, de eerste vrouw van Marcus Cornelius Josephus Waterreus, op ca. 24-jarige leeftijd (1892)

Marieke Tijssen is geboren in 1867 in Roermond, en is de dochter van Petrus Josephus Hubertus (Jos) Tijssen (1837) en Petronella Angelina Hubertina Franssen. Haar voorouders worden beschreven op de pagina familie Tijssen. Marieke heeft een zwakke gezondheid en overlijdt op 25 jarige leeftijd (1893) in Roermond.

Marcus en Marieke; een kort huwelijk

Hoe Marieke Tijssen en Marcus Waterreus kennismaken is onbekend.

Mariekes vader, Petrus Josephus Hubertus (Jos) Tijssen woont wel in de buurt. In de Bakkerstraat in Roermond, een zijstraat van de Minderbroederstraat waar de drukkerij van Marcus is gehuisvest drijft Jos Tijssen een eigen bakkerij. De tameletten van Tiesen zijn in Roermond geliefd; gekookte gesuikerde siroop in rondjes uitgegoten op stukjes boterpapier en verhard op koude steen.

Marieke is pas 19 als ze trouwt. Bij het huwelijk zijn aanwezig; zijn neef Eugene Waterreus (koopman te Rotterdam), haar broer Henri Tijssen, (muziekleraar), haar oom Alphonse Franssen (kantoorbediende te Roermond) en zijn beste vriend Frans Gerard Hubert Luijten (secretariebeambte te Roermond).

Marcus en Marieke krijgen drie kinderen. Twee overlijden op vroege leeftijd, maar de derde, een meisje, blijft leven:

Henri Tijssen, Mariekes broer, componist van het Limburgs volkslied Limburg mijn vaderland
  1. Angelina Adriana Josephina Maria (Lina) Waterreus (1892, Roermond - 1987, Eindhoven). Zij huwt Caspar Joseph Marie (Cas VI) de Haan

Angelina is naar grootmoeder Angelina Franssen vernoemd, echtgenote van Petrus Josephus Hubertus (Jos) Tijssen (1837). Angelina Waterreus zal later nog enige tijd bij haar grootouders Tijssen wonen, en daarna geregeld aanwippen.

Marieke Tijssen heeft een zwakke gezondheid en overlijdt op 25 jarige leeftijd (1893) in Roermond, één jaar na de geboorte van Angelina, haar enige kind. In tegenstelling tot haar moeder en haar overleden broertjes heeft Angelina een ijzeren constitutie en wordt 95 jaar oud.

Uit de memoires van Angelina Waterreus blijkt dat Marieke Tijssen een vrolijke en opgewekte vrouw was. Als Mariekes schoonvader -een ernstig man van weinig woorden die op de bovenste verdieping woont- uit kaarten gaat roept zij naar haar schoonmoeder:

Angelina Franssen en Jos Tijssen, de ouders van Marieke Tijssen.
Zoi, noe konne veer beginnen (zo, nu kunnen wij beginnen).

om dan met haar schoonmoeder lol te maken en wat te gaan zingen. Toen ze wist dat ze zou gaan sterven, zag ze de jonge Angelina in de kamer staan en zei:

Is‘t neet erg te motte sjterve as ze zo’n sjoon kiendje hubst?
(is het niet erg om te moeten sterven als je zo'n mooi kindje hebt?)

Vroege weduwnaar hertrouwt snel

Een lang verstandshuwelijk

Een jaar na de dood van Marieke Tijssen huwt Marcus Waterreus, inmiddels 33 jaar oud, opnieuw. Een weduwnaar kan namelijk niet lang alleen blijven met een klein kind, dus wordt er gezocht naar een geschikte kandidaat. Zijn moeder kent nog een achternicht in Delft, die een huwbare stiefdochter heeft en die niet onbemiddeld is; Petronella Bernardina Clasina Frerkers (1869 - 1933), Bernardina genoemd.

Het gehele gezin Waterreus met de Angelina's verloofde/echtgenoot Cas de Haan. De foto kan gemaakt zijn ter ere van hun verloving of trouwen (ca 1918). Zie who is who op een andere afbeelding in deze paragraaf.

Het wordt een verstandshuwelijk. In 1894 treedt Marcus in Roermond in het huwelijk met Bernardina Frerkers. Het echtpaar brengt 5 kinderen voort, waarvan 4 de volwassenheid behalen:

  1. Maria Bernardina Cornelia Josephina (Mia) Waterreus (1897 - 1955). Ze trouwt met Johannes Joordens (1883 - 1962)
  2. Elisabeth Wilhelmina Maria Anthonia (Betsie) Waterreus (1900). Ze trouwt met Alouisius Hendricus Anthonius Ballings (1901 - 1963)
  3. Adrianus Cornelius Josephus Antonius (Arie) Waterreus (1902)
  4. Gerardina Petronella Antonia Maria (Gerry) Waterreus (g. 1905). Ze trouwt met C Koks.
De namen bij de vorige foto

Marcus en Bernardina gaan op latere leeftijd in Deurne wonen, waar Bernardina in 1933 sterft op 64-jarige leeftijd. Marcus overlijdt 6 jaar later (1939) op een leeftijd van 77 jaar in Eindhoven in het huis van zijn dochter Angelina en schoonzoon Caspar die hij graag mocht en waar hij regelmatig logeerde.

Marcus Cornelius Josephus Waterreus is begraven op het St. Catharinakerkhof. Vanwege de bijzondere band die zijn kleinzoon Max de Haan(1920) met hem had, verzocht Max dat de stoffelijke resten van zijn grootvader verplaatst zouden worden naar zijn eigen laatste rustplaats. Dit is ook gebeurd bij zijn overlijden in 2007.

Drukker met pauselijk eerbetoon

Stoomdrukkerij M. Waterreus in Roermond. In de deuropening Marcus Cornelius Josephus Waterreus, zijn vrouw en zijn dochter Angelina Waterreus (ca 1907).

Marcus Waterreus treedt niet in de onderwijssporen van zijn vader en wordt drukker. Voor een vakopleiding tot boekdrukker keert hij tijdelijk terug naar zijn geboortestad Delft; hij woont er bij winkelier Th.F.J. van Leipsig aan de Wijnhaven. Hij blijft drie jaar weg en volgt ook een deel van zijn opleiding in Leiden.

Eenmaal terug begint hij in 1886 een drukkerij in een bijgebouw in de tuin, waar zijn vader nog een tijdlang een eigen schooltje heeft. Het aanvankelijk bescheiden bedrijfje groeit uit tot een drukkerij en uitgeverij van boeken en tijdschriften.

In 1887 wordt een snelpers geplaatst en in 1892 een grotere, formaat Columbier, met gaskrachtmachine en ,stereotype-inrichting. Hij verandert zijn bedrijfsnaam in Stoomdrukkerij M. Waterreus .

Marcus Cornelius Josephus Waterreus rond de eeuwwisseling, ca. 40 oud. Hij draagt de onderscheiding Pro Ecclesia et Pontifice, elders op deze pagina afgebeeld.

Hij geeft diverse periodieken uit zoals Het Kerkklokje, Het Kerkelijk nieuws- en advertentieblad en het Weekblad van den Limburgschen Landbouwbond en den Zuid-Nederlandschen zuivelbond, op dat moment het meest verspreide blad in de provincies Limburg en Noord-Brabant.

Onderscheiding Pro Ecclesia et Pontifice'

Zijn concurrent en grootste rivaal is de Roermondse drukkerij Romen en Zonen waarvan verteld wordt dat die op minder collegiale wijze klanten van Marcus afnam.

Voor zijn verdiensten als drukker wordt hij beloond met twee pauselijke onderscheidingen: de Bene Merenti en de Pro Ecclesia et Pontifice.

Deze laatste onderscheiding voor bewezen diensten aan de Rooms-katholieke Kerk of geloof werd door Paus Leo XIII ingesteld ter gelegenheid van zijn 50-jarig jubileum als priester (1888).

Een antisemitisch boek glipt er tussendoor

Tussen de vele uitgaven en publicaties die Marcus Waterreus drukt komt ook een omstreden boekwerkje voor uit 1892 dat De jood: Een waarschuwend woord aan den Christen heet. De auteur is de jezuïet Hendrichs onder het pseudoniem A. van Ros. Hoewel het voorwoord gerust lijkt te stellen dat er geen antisemitische bedoelingen zijn, volgt een eindeloze reeks pseudo-feiten en geruchten die de eeuwenlange joodse machtswellust zouden moeten staven. Een citaat:

Marcus Cornelius Josephus Waterreus op latere leeftijd
Keren wij terug tot die scheiding tussen Joden en Christenen, tot de krachtdadige, onvermoeide tegenwerking van hun macht en hun aanzien - dan zal Nederland ten minste, nu het wellicht nog tijd is, van het jodengevaar gered worden!

Tijdens een lezing in Limburg in 2014 bespreekt mr. H. van der Bruggen het breed verspreide antisemitisme en haalt ook aan dat dit gevoed werd door uitgaves van drukkerij Waterreus. Voor de Tweede Wereldoorlog woonden er in Roermond Joodse winkelierfamilies zoals Hiegentlich en Goedhart en lag er aan het Stationsplein een zogenaamd Jodenhotel.

Een grote stap voor Bernardina

Familiebijeenkomst van de Waterreuzen. In het midden Marcus Waterreus en Bernardina Frerkers die haar kleindochter Mia de Haan op schoot heeft (1926)
De namen bij de vorige foto

Bernardina's vader, Herman Heinrich Frerkers, een Duitser die naar Delft is gekomen, is tapper en slijter in Delft. Hij wordt later directeur van de rederij De Schie. Hermans vrouw overlijdt vroeg en hij blijft zitten met drie kleine kinderen, waarvan Bernardina, 14 jaar oud, de jongste is. Zijn tweede vrouw, Adriana Johanna Drabbe en dus stiefmoeder van Bernardina is familie van Marcus Waterreus; haar vader (Peter Drabbe) is de broer van Marcus' grootmoeder Maria Drabbe.

Voor Bernardina Frerkers is de overgang van het Hollandse Delft naar het Bourgondische Roermond ingrijpend. Uit het boek Een bloemenkorf vol souvenirs-Herinneringen van dochter Angelina Waterreus komt naar voren dat Bernardina vol verwachting naar Roermond komt maar zich niet aan de Limburgse mentaliteit kan aanpassen. Haar man, van oorspong een Delftenaar, woont al vanaf zijn vierde jaar in Roermond en is 'verlimburgd' om het zo te zeggen, en spreekt dialect met zijn vrienden, op kantoor en in de drukkerij.

Marcus Waterreus houdt bijvoorbeeld graag de kegelavond aan, eens in de week, waar Angelina haar moeder over hoort mopperen; in Holland laat de man zijn vrouw niet thuis. Dan heeft Marcus nog zijn vereniging 'Geloof en wetenschap' waar hij secretaris van is en die alleen uit mannen bestaat. Limburg is een ontgoocheling voor Bernardina.

Bernardina heeft een druk huishouden en ze heeft een flinke dienstbode in dienst. Die moet alles op z’n Hollands doen, en als ze het anders doet, roept Bernardina O dat is weer op z’n Limburgs! Bernardina staat Marcus in de drukkerij veel bij, althans in de eerste jaren; zij helpt mee met het inpakken en versturen van drukwerk. Volgens dochter Angelina zou ze een betere zakenvrouw zijn geweest dan haar vader. Zij verwijt haar man later ook dat hij te soepel is geweest en met zich liet spelen door de concurrentie. Met echt Limburgse mensen kan ze niet goed overweg, maar ze is goed van hart; wie in haar smaak valt krijgt alles van haar gedaan.

Fotogalerij Marcus Waterreus

Persoonlijke instellingen
Naamruimten
Varianten
Handelingen
Navigatie
Hulpmiddelen