Kasteel Heumen

Zie gerelateerde pagina's in Categorie Familie Craan

Kasteel Heumen in 1742, getekend door Jan de Beijer, r.k.d., Den Haag

Kasteel Heumen in 1742 door Cornelis Pronk.

Het kasteel Heumen in betere tijden. Bron: Universiteitsbibliotheek Leiden

Een jonge koper

Even ten zuiden van Nijmegen, in de uiterwaarden dichtbij de Maas en de Maasbrug lag ooit het imposante kasteel te Heumen, uitgevoerd als een waterburcht. Als Cornelis Hendrik Craan de ruine van kasteel Heumen koopt (1791) is hij pas 23 en al weduwnaar van zijn eerste vrouw.

Hij is meester in de rechten en woont in Maastricht. Hij verkoopt zijn huis aan de St.Pieterstraat (1791), koopt het kasteel te Heumen, en wordt daarmee beleend. Hij verbouwt het kasteel, maar kan er maar kort van genieten; 7 jaar na de aanschaf sterft hij.

Zijn dochter Anna Craan zal de eerste 13 jaar van haar leven met haar moeder op het kasteel wonen totdat het in 1809 verkocht wordt.

Een lange geschiedenis

Volgens de Wikipediapagina Kasteel Heumen en de Open Monumentendagpagina daarover is de oudste vermelding van het kasteel uit 1138. het wordt beschreven als een hoge heerlijkheid, in het bezit van de graaf van Dale. In het jaar 1348 stond ene Johan van Groesbeek bekend als Heer van Heumen.

Beschoten en verstoten

Het kasteel heeft veel strijd gekend met name tijdens de Tachtigjarige Oorlog toen het aan Staatse zijde stond. Er werden diverse pogingen ondernomen het kasteel in te nemen. In het jaar 1585 werd zij door Spaanse troepen grotendeels verwoest. Tussen 16 en 18 december van dat jaar werd het kasteel onophoudelijk beschoten met zeven zware kanonnen. In 1660 was de ruïne bezit van Baron van Steenhuis die er nog een tijd woonde. De historie vervolgens:

In 1660 kocht Ludolf van Steenhuijs de Heerlijkheden Heumen en Malden. Zijn kleindochter Genoveva, gehuwd met Bernhard, Graaf van Welderen, verkocht In 1769 de beide heerlijkheden voor Fl. 235.000 aan de Stad Nijmegen. In 1770 wordt het kasteel door Nijmegen verkocht aan M.C. Pasques de Chavonnes. In 1791 wordt het kasteel eigendom van Cornelis Hendrik Craan. In 1809 wordt het, verbouwd,weer doorverkocht, deels gesloopt en weer verbouwd. In 1880 zijn de restanten van het kasteel afgebroken.

In het boek van A.G. Schulte, Het Rijk van Nijmegen, Zeist 1982, staat daarover het volgende

(...)De heer Pasques de Chavonnes, die ook de functie van ambtman van de stad Grave bekleedde, verkocht de bezitting op zijn beurt aan Mr. Cornelis Hendrik Craan. Deze moet het oude huis grotendeels hebben laten slopen. Waarschijnlijk is het oostelijke gedeelte van de hoofdburcht blijven staan in de vorm van twee paviljoens met ronde hoektorens en een tweetal bijgebouwen, gekarteerd op het kadastraal minuutplan van 1820 (afb. 211).

In 1809 verkocht de weduwe van Craan het huis c.a. aan haar zwager Jacobus Johannes Craan, diens echtgenote Henriëtte de Bons, hun dochter Jacoba en schoonzoon Jhr. Johan Anthony Boreel de Mauregnault. Van Schevichaven die als plaatselijke predikant de situatie in Heumen goed moet hebben gekend, meldt dat het huis in 1809 is afgebroken en vervangen door een nieuw gebouw. Het is echter de vraag of het hier om een echte nieuwbouw ging, dan wel om een verbouwing. In 1842 woonde de weduwe Craan geb. de Bons op het huis. Waar zij precies woonde is niet duidelijk, op het verbouwde kasteel(restant) of in een van de twee bouwhuizen buiten de huisgracht. Van Schevichaven heeft in 1842 in elk geval nog de resten gezien van torens, muren, brug, grachten en schansen. De kasteelruïne is volgens het Liber Memoriale van de r.k. St.-Georgiuskerk in Heumen tenslotte in 1880 volledig geamoveerd.

Geen muur meer overeind

Van dit kasteel staat nu geen muur meer overeind, maar de fundamenten onder de grond zijn nog intact. Aan de hand van lichte verhogingen kan men de contouren van het kasteel nog onderscheiden.

In 1939-1940 is er summier onderzoek verricht, en in het kader van de bouw van de Maasbrug wordt in 1980 een uitgebreid onderzoek uitgevoerd. Hoewel alleen de fundamenten resteren wordt het uitgeroepen tot Rijksmonument vanwege zijn archeologische waarde.